Het was tijdens een lunch in 2009 dat de Amerikaanse journalist Brian Merchant voor het eerst over de iPhone hoorde. Een collega vertelde dat hij een telefoon had waarop hij kaarten kon lezen. ‘Ik was niet echt een gadgetnerd, dus ik had in die tijd een mobiel die je open kon klappen. Ik zag Google Maps en was behoorlijk onder de indruk.’
Merchant was niet de enige: met de productie van de iPhone in 2007 zou de wereld van smartphones nooit meer hetzelfde zijn, precies zoals Jobs tijdens de presentatie voorspelde. ‘Hij vroeg het aanwezige publiek na te denken over een iPod, een apparaat om op internet te gaan en een telefoon. Daarmee presenteerde hij de iPhone: hét apparaat waarmee het allemaal tegelijk kon.’
Sociaal
Jobs was zeker niet de eerste die nadacht over een mobiele telefoon, zo ontdekte Merchant tijdens zijn zoektocht voor het boek, waarvan de Nederlandse vertaling deze maand verschenen is. ‘Toen de telefoon uitgevonden werd, waren er direct wensen om ook een model te maken dat in je broekzak paste en dat je mee naar buiten kon nemen.’ Tegelijkertijd waren er ook toen al angsten voor de sociale interactie. ‘In een politieke cartoon rond 1900 zie je een stel picknicken in het park. Allebei kijken ze op hun apparaat, de een leest het nieuws en de ander winkelt. Dat was een angst, honderd jaar geleden.’
Die angst is meer dan uitgekomen, zo merkte Merchant bij zichzelf toen hij zijn iPhone achterin een taxi had laten liggen tijdens een business trip. ‘Het viel me toen pas op hoe afhankelijk ik eigenlijk ben van één apparaat. Ik mail, praat ermee met mijn vrienden via iMessage en met de rest van de wereld via Twitter. Ik voelde me echt verbannen uit mijn eigen leven, en dat allemaal door een apparaat waarvan ik niet eens wist hoe het écht in elkaar zat.’
Mijnen
De zoektocht naar het ontstaan van de iPhone bracht hem niet alleen naar Sillicon Valley, maar ook naar China, Kenia en Colombia. ‘Ik wilde van ieder onderdeel weten hoe het in elkaar zat.’ En dus reisde hij af naar de mijnen waar Apple zijn tin vandaan haalt. ‘In Amerika moet je voor de wet verantwoorden waar je die elementen vandaan haalt. Die lijst heb ik opgevraagd, het was geen groot geheim.’
Hij trof een mijn waarin de werkomstandigheden de afgelopen honderd jaar niet veel verbeterd waren. ‘Het is een van de meest dodelijke mijnen ter wereld.’ Toen hij het bedrijf hiermee confronteerde, meldde het dat ze alweer veranderd waren van leverancier. ‘Apple is zo’n grote speler dat ze Whac-a-mole spelen met hun problemen: steekt er ergens een de kop op, dan slaan ze er direct op. Ze kijken niet naar de lange termijn.’
In China wist Merchant zelfs binnen te dringen bij Foxconn, de beruchte fabriek waar de telefoons geproduceerd worden onder naar vernoemd erbarmelijke omstandigheden. ‘Na dagen posten bij de fabriek en vragen stellen aan mensen die naar buiten kwamen, vroeg ik een vermoeide bewaker of ik gebruik mocht maken van de wc. Op die manier kon ik naar binnen glippen.’ Een gevaarlijke actie, gezien de represailles waar de regering van China om bekend staat. ‘Maar op dat moment was het verhaal het enige waar ik aan dacht. Ik wilde de geheimzinnigheid doorbreken.’
Geheimzinnigheid
Die geheimzinnigheid van Apple ging overigens een stuk verder dan soms wordt gedacht: bij het ontwikkelen van de iPhone was zelfs voor mensen die meewerkten aan het ontwerp niet duidelijk wat ze precies produceerden. ‘Het kon voorkomen dat je collega bij Apple ineens weg was. Die was dan weggehaald voor een ‘speciaal project’. De weggekaapte medewerker werkte met neppe producten en details die niet bleken te kloppen. ‘Ze dachten vaak dat ze aan een nieuw model van de iPod werkten. Maar doordat de technologie hetzelfde was, kon de iPhone uiteindelijk ontwikkeld worden.’
Merchant wist ondanks de geheimhoudingsplicht veel Apple-medewerkers te spreken, wat hem weinig verbaasde. ‘Iedereen heeft een ego en wil zijn verhaal vertellen over zo’n historisch moment waar ze bij waren.’ De geheimhoudingsplicht bestaat nog steeds, dus veel van de verhalen zijn geanonimiseerd opgeschreven. ‘Soms sprak ik in het midden van de nacht af in een schimmige bar om met bronnen te praten. Het voelde net alsof ik een coup aan het plegen was.’
Jobs
Naarmate het verhaal zich langzaam ontrafelde, rees de vraag wat het aandeel van Steve Jobs is geweest bij de ontwikkeling. ‘Het beeld dat hij in z’n eentje de iPhone heeft ontwikkeld is gebaseerd op een leugen. Hij had een geweldig oog voor design, was sociaal extreem capabel en was zijn tijd ver vooruit, maar er waren heel veel andere mensen die het werk deden.’ Toch zou hij zijn boek geen aanval tegen Jobs willen noemen. Integendeel: ‘Ik ben meer van hem onder de indruk geraakt.’
Merchant legt uit: ‘Het was logisch dat hij het niet allemaal alleen had uitgevonden, maar hij heeft wel alle mensen op het juiste moment bij elkaar gebracht. Bovendien had hij een geweldig oog voor details: de touchscreen, en de dingen die je daarmee kon doen zorgden ervoor dat de iPhone met kop en schouders boven de concurrentie uitstak.’ Dat hij de multi-screen niet uitgevonden heeft, terwijl Jobs dat wel zei bij de lancering, dat zal Merchant een worst wezen. ‘Hem enkel daarop aanvallen zou afdoen aan zijn genialiteit. Ondanks dat hij de geschiedenis verdraaide, is wel dé uitvinder van de iPhone.’
Het Almachtige Apparaat is verkrijgbaar via Managementboek
