De houdbaarheid van de interim.
Hoeveel interim managers er in Nederland zijn, en wanneer je iemand een interim manager kunt noemen, daarover worden congressen belegd. Volgens de Van Dale is een interim manager ‘een manager die op tijdelijke basis orde op zaken stelt in een bedrijf'. Duidelijk, maar wanneer ze er op de congressen verder over praten komen ze terecht in discussies over wie er wel en niet bijhoren.
Huub Gilissen, directeur van Capgemini Interim Management en Suardus van Breda, die Capgemini vertegenwoordigt bij de Raad voor Interim Management (RIM), houden het op ‘enkele tienduizenden' die zich in Nederland interim manager noemen. Het is moeilijk om aan goed cijfermateriaal te komen, zegt Van Breda, juist door de aard van interim managers, samen een heterogeen gezelschap, met een uitgestrekte range aan functies en activiteiten.
Dat heterogene gezelschap wordt bemiddeld door een in toenemende mate heterogene club van interim-bureaus, werving- en selectiebureaus, organisatieadvies- en hrm-bureaus, ict-bedrijven en bureaus die zich toeleggen op de ‘implementatie' van van alles en nog wat. "We krijgen een ander soort concurrenten," zegt Huub Gilissen, "het clubje verandert". Iedereen eist zijn deel op van de "brede beweging op het gebied van zelfstandig werken en zelfstandig management".
Hoe vindt de klant nou nog zijn weg in dat woud van interim-aanbieders? Door dat stukje van het pad te belopen waar hij wél de weg kent, zegt Gilissen. "Je kiest uit je bekende netwerk. Onze mensen hebben een relatie met de klant, met een groep klanten."
Meer een specialist
Vergelijk het met de advocatuur, zegt Van Breda. "Grote bedrijven hebben veel juristen van verschillende kantoren waarop ze een beroep doen, wie ze inzetten hangt af van de vraag." De interim manager is steeds meer een specialist, iemand die een specifiek vak beheerst. Generalisten zijn moeilijk plaatsbaar, zegt Van Breda. "Mensen denken: de interim manager kan alles, terwijl klanten vragen om financieel, hrm- of juridisch experts." Daarnaast heeft de interimmer verstand van menselijk functioneren, bedrijfspsychologie en veranderingsprocessen, want waar een interimmer komt, veranderen dingen.
Wat je ziet is een ‘verschuiving naar het procesmanagement', zegt Gilissen. Vroeger vroegen ze een lijnmanager, een hoofd van zus of zo, de tijdelijke manager die orde op zaken stelt, als in het woordenboek. Tegenwoordig vragen ze project- en programmamanagers, vaak relatief jonge managers die in verschillende lagen van de organisatie worden ingezet om een veranderingsproces vorm te geven. Als is veranderd wat moest veranderen, wordt gekeken welke ondersteuning de organisatie in de nieuwe situatie nodig heeft, misschien met een nieuwe interim manager.
Dat continue verkeren in een staat van transitie, dat vraagt wat van een mens. "Een interim manager moet zekerheid kunnen halen uit het proces, niet uit structuur," zegt Gilissen. "Het leven van interimmers is anders, veiligheid is er niet." Van Breda: "Het zijn mensen die bereid zijn om in de wind te staan. Je staat in je eentje, je hebt niet de structuur en de bescherming van een organisatie om je heen."
"Als iemand onvoldoende zelfvertrouwen heeft, lukt het niet. We hebben niks aan zwijgzame types die in kamertjes mooie nota's schrijven. Een interim manager staat tussen de mensen, met de mensen, is vasthoudend en eigenwijs. Geen type hoe de wind waait, waait mijn jasje."
Het zijn dus niet de left-overs die interim manager worden, de mensen die niet in een vast dienstverband passen? "Juist niet," zegt Van Breda, "het zijn mensen voor wie de ontwikkeling in de eigen organisatie te langzaam gaat." Gilissen: "Mensen beginnen steeds gemakkelijker voor zichzelf, je ziet een toename van zzp'ers, van zelfverzekerde, zelfstandig opererende professionals, mensen die een flexibele carrière op verschillende plekken ambiëren. Met name voor vrouwen is het een ideale methode om toch carrière te maken."
Ja, de verdeling man-vrouw is in de interimwereld traditioneel slecht, interimmers zijn maar in 10 procent dames. Daar moet nog wat aan gebeuren.
Opgaande trend
Gilissen ziet in de interimmarkt als geheel ‘jaar in jaar uit een opgaande trend'. Het komt door de flexibilisering, bedrijven willen snel inspelen op veranderende situaties, halen een toenemend percentage medewerkers van buiten. "Het beeld is: misschien is de interimmer iets duurder, maar de voordelen zijn dat je een stuk frisheid in huis haalt, een stuk interne competitie." De vraag naar interim managers stijgt, zegt Gilissen, ook, voor een deel juist, in de huidige, onzekere economische tijden.
Wel op een zeker niveau dan, een subtopniveau. Je hoort nooit dat de top van het bedrijfsleven, Philips, Shell, tijdelijk door een interim worden geleid. In de zorg komt interim meestal in kleinere, regionale instellingen, plekken waar dingen niet goed gaan, waar orde op zaken moet worden gesteld.
"We leveren inderdaad niet het topniveau, maar wel het niveau vlak eronder," zegt Gilissen. "KPN heeft bijvoorbeeld bepaald dat de top-40 in dienst moet zijn, bij ING zijn de topfuncties ook vaste mensen. Eronder werkt een grote hoeveelheid tijdelijke managers." Die hebben volgens Van Breda toch nog ‘vrij veel' in te brengen.
Interim management moet geen permanent karakter krijgen. Een ziekenhuis dat lange tijd door een interimmer wordt geleid, dat geeft geen goed beeld. "Dat is niet wenselijk," zegt Van Breda. "Er zit een houdbaarheidsdatum aan een interim. Soms moet je hem gewoon gaan ophalen: jongens, dit gaat zo niet meer. Dan wordt een organisatie zelf ook te lui.
Het klassieke beeld van de interim manager die tussen de vakanties door voor veel geld klusjes doet is hardnekkig, zegt Gilissen, net als het idee dat het niet goed gaat met een organisatie met een interim manager. "Terwijl reorganisatie- en crisismanagement maar een fractie is van het geheel."
De verwachting is dat het verschijnsel interim management alleen maar toeneemt, macro-economisch gezien is de interim een blijvertje. Er zijn al mensen jonger dan dertig die interim manager willen worden, zegt Gilissen. Van Breda: "Dan zeggen wij: ga eerst maar eens een vak doen, ga alsjeblieft eerst ergens ervaring opdoen." Een interim is door de wol geverfd. Gilissen: "Wijs worden doe je door een paar keer je neus te stoten."
