Uit het uitgebreide enquête-onderzoek onder managers en directeuren van bedrijven in het havengebied komt een beeld naar voren van een haven die openstaat voor innovatie, maar nog niet optimaal gebruik maakt van de mogelijkheden die voorhanden zijn. Innovatie sijpelt langzaam de haven binnen, maar een hotspot is het gebied nog niet te noemen. Op het gebied van nieuwe producten in de markt zetten en verbeteren van bestaande producten scoort het gebied ver onder het landelijke gemiddelde, R&D is nagenoeg gelijk aan het landelijke gemiddelde.
Innovatie lijkt vooral iets voor de lange termijn: het belang van zaken als Internet of Things, robotisering en automatisering wordt door de respondenten in toenemende mate dominant genoemd. Om kansen te kunnen verzilveren die zich met deze ontwikkelingen voordoen, moeten bedrijven voldoende innovatief zijn. Het een staat met het ander in verbinding, maar het lijkt een kip-ei verhaal wat als eerst moet gebeuren.
Opvallend is dat de respondenten van het onderzoek geen heil zien in 3D-printen, iets dat door de mogelijkheid van on-demand kleine bestellingen ‘printen’ misschien wel voor de hand zou liggen. Meer impact op innovatie heeft de striktere wet- en regelgeving die zich richt op de verduurzaming van energie. Hierdoor worden bedrijven gedwongen hun strategie opnieuw te herzien.
Sociale innovatie
Degenen die in het havengebied durven te innoveren, kijken zowel naar digitale als niet-technologische ontwikkelingen, zoals nieuwe manieren van managen en werken. Vooral laatstgenoemde ontwikkeling blijkt doorslaggevend voor bedrijfsprestaties. ‘Slechts’ een kwart van de bedrijfsprestaties wordt verbeterd door technologische innovaties, tegenover 75 procent door sociale innovatie. Uit eerdere onderzoeken van Nederlandse bodem komt dit ook naar voren: technologische innovatie gaat vooral om nieuwe kenniscreatie. Sociale innovatie draait om het herkennen, verwerven, integreren en toepassen van deze kennis voor doorgaans commerciële doeleinden.
Door innovatie worden andere vaardigheden gevraagd van havenmedewerkers. Vooral zelfsturing en zelfstandig werken worden van belang geacht door de ondervraagden, evenals samenwerken en overtuigen en onderhandelen: allemaal eigenschappen die robots nog niet kunnen evenaren. Denkvaardigheden, resource management vaardigheden en digitale vaardigheden worden volgens de respondenten wel belangrijker, maar in mindere mate dan de bovengenoemde persoonlijke vaardigheden.
Om innovatie te stimuleren zou het Havenbedrijf meer taken op zich moeten nemen, aldus een meerderheid van de respondenten. Naast gronduitgifte, scheepvaartafwikkeling en havenonderhoud zou het bedrijf zich bezig moeten houden met het aantrekken van innovatieve bedrijven, stimuleren van kennisuitwisseling en het vernieuwen van de energie-infrastructuur binnen het gebied.
