Ondanks een rechts kabinet, is het H-woord geen taboe meer. Hugo Priemus, emeritus hoogleraar Volkshuisvesting, pleit ervoor meteen de hele woningmarkt te hervormen.
>> probleem
“Door het rondpompen van miljarden euro’s aan subsidies functioneert de Nederlandse woningmarkt niet.”
>> analyse
“Als een markt faalt, is overheidsbeleid nodig. In de vorige eeuw, met name na de Tweede Wereldoorlog, hielp zulk overheidsbeleid tegen de woningnood. Maar het beleid is intussen zelf de bron geworden van ellende en marktfalen. Door de hypotheekrenteaftrek wordt in de koopsector 12 miljard euro uitgedeeld. Deze fiscale subsidie leidt nauwelijks tot lagere kosten voor woningbezitters, omdat ze de huizenprijzen opdrijft. Bovendien lokt het systeem schulden uit. In Europa hebben alleen de IJslanders per hoofd meer hypotheekschuld. Ook de huursector kent veel subsidie: 2,5 miljard direct, via de huursubsidie, en nog eens zo’n 3 tot 4 miljard euro indirect, omdat niet de markt, maar de overheid de huren bepaalt. We hebben geen idee meer waar de vrijemarkthuur ligt.”
>> oplossing
“We moeten de hele woningmarkt, zowel de koop- als de huurmarkt, in beginsel ontdoen van subsidies. Niet alleen de hypotheekrenteaftrek, maar ook de overdrachtsbelasting, het eigenwoningforfait en de gereguleerde huurprijzen moeten worden afgeschaft. De woningmarkt is nu te broos om direct in te grijpen. Binnen de SER-Commissie Sociaal-Economische Deskundigen hebben we daarom een eindbeeld voor 2040 bedacht, waar we over 5 jaar aan kunnen beginnen om het schokeffect te minimaliseren. De tarieven van de inkomstenbelasting kunnen dan omlaag, wat welvaartswinst oplevert. Ook de overdrachtsbelasting afschaffen leidt tot meer welvaart. Deze heffing van 6 procent – sommigen spreken van verhuisboete – remt de mobiliteit op de arbeidsmarkt en dus de economie. Mensen die kunnen verkassen naar een baan waar ze beter op hun plek zitten, zien er nu soms vanaf, omdat verhuizen hen te veel kost. Heel belangrijk is om tegelijk de huurmarkt te liberaliseren. Als de huren met meer dan de inflatie mogen stijgen, stijgt de bedrijfswaarde van de corporaties als een tierelier. Dat geld kunnen ze dan deels besteden aan woontoeslagen voor lage inkomens en deels aan een fonds voor volkshuisvesting. Met dat fonds kunnen corporaties het aanbod verzorgen waar marktpartijen niet aan beginnen, zoals woningen voor studenten of mensen met lage inkomens. Verder kunnen ze impopulaire stadswijken en krimpgebieden opknappen.”
Hugo Priemus
De 67-jarige Hugo Priemus was hoogleraar Volkshuisvesting, decaan van de faculteit Techniek, Bestuur en Management van de TU Delft en directeur van OTB, een onderzoeks- en adviesbureau op het gebied van de gebouwde omgeving. Tegenwoordig is hij onbezoldigd hoogleraar Systeeminnovatie Ruimtelijke Ontwikkeling op de TU Delft. Als lid van de Commissie Sociaal-Economische Deskundigen van de SER schreef hij mee aan het rapport ‘Naar een integrale hervorming van de woningmarkt’, dat op 16 april is gepubliceerd.
Bekijk alle problemen en oplossingen van de big improvers op mt.nl/bigimprover
