“Begrijp me goed: ik houd werk en privé strikt gescheiden.” Wie dit zegt, belijdt zijn geloof. En in de praktijk vervaagt het onderscheid steeds meer, zegt Loek van Hopstaken.
De stelligheid doet vermoeden dat de spreker er een absolute waarde aan toekent. Zoals vaak bij geloofsstellingen: einde discussie. Geloof als zelfbescherming: wat ik privé doe is mijn zaak. Een geloof dat zieltjes wint wanneer een baas niet snapt dat ‘zijn mensen’ minder hart hebben voor de zaak dan hijzelf.
Verantwoordelijkheid nemen komt soms neer op het verdedigen van je eigen gebied. Zo’n te veel eisende baas botst dan op tegen de verdedigingslinie: geloof in scheiding van privé en werk.
Medewerkers van veeleisende bazen stimuleren elkaar in hun geloofsovertuiging: “Mijn avonden en weekend zijn heilig. Daar blijven ze van af.” Van bedrijfskantines tot directiekamers weerklinkt de kreet. Toch hoor ik hem minder. Angst voor een slechte beoordeling? Voor ontslag? Voor elkaar, wanneer straks de volgende bezuinigingsepidemie uitbreekt? Of is er meer aan de hand?
Waarden-hiërarchie
Wat die ondernemer-eigenaar uitdraagt, is in menige cultuur normaal: verbind je je aan een zaak, dan is privé daaraan ondergeschikt. De laatste jaren werk ik regelmatig met Vietnamezen en Chinezen. Die kennen het verschil tussen werk en privé niet zo. Sterker nog: bouw met hen eerst maar een gezonde privé-relatie op, en zie dan maar of het zakelijk ook iets wordt. Nog sterker: een privé-afspraak staat in hun waarden-hiërarchie boven een zakelijke afspraak. Helemaal wanneer dit een familiekwestie betreft. Het op die grond schenden van een zakelijke afspraak is er betrekkelijk normaal. Een voorbode?
De Nederlandse realiteit van 2007 laat bedrijfsculturen zien waar de grenzen tussen privé en werk vervagen. Wordt dit proces beïnvloed door
- de vele kleine bedrijven van allochtone signatuur?
- voortdurend toenemende werkdruk?
- een uitgedijde EU?
- verschuiving van normen en waarden?
- minder familiebedrijven?
- berichten over interventies door het Chinese bedrijfsleven?
- andere opvattingen over privacy?
- het sterk toegenomen aantal zzp’ers?
- of toch … angst?
Ik opteer voor een combinatie van deze al dan niet persoons- en situatiegebonden faktoren.
