Verveling wordt gezien als negatief, maar ons brein geeft dan juist signalen om te veranderen, aldus specialist Thomas Goetz.
De Duitser Thomas Goetz (@tgoetz), hoogleraar psychologie aan de Universiteit van Konstanz, is een specialist in verveling. En niet op een manier, maar wel vijf manieren. Hij publiceerde zijn bevindingen onder meer in een uitgave van Motivation and Emotion. Goetz verdiept zich namelijk al bijna tien jaar in wat ons verveelt, wat verveling doet met onze brein en hoe we onszelf kunnen verbeteren met verveling. Zijn onderzoeksdata werd overigens vooral verzameld onder studenten, wat bekend staat als 'vervelend' volk. Bij hen bleek verveling de meest gevoelde emotie te zijn, meer nog dan angst of boosheid, aldus Goetz.
Verveling kan ook positief zijn
Verveling staat in een negatief daglicht. vooral gezien als iets negatiefs. Er wordt vaak een link gelegd met stress, met overeten, met dik worden, met roken en drinken of zelfs het nemen van drugs om verveling te verdrijven. Maar, zo stellen de onderzoekers inmiddels vast, een verveeld brein doet ook veel goeds. Wanneer we ons vervelen is het gebied in ons brein dat zich bezig houdt met herinneringen en het verwerken van emoties, de prefrontale cortex, heel actief. Dit is hetzelfde deel van ons brein dat zich bezighoudt met problemen oplossen of dat in werking treedt als we niet met iets externs bezig zijn. Het resultaat is een verhoogde creativiteit. ‘Verveling,’ zo zegt Goetz, ‘is normaal gesproken een signaal dat er iets mis is en we iets moeten gaan veranderen.’ Goetz identificeerde uiteindelijk samen met zijn team onderzoekers vijf verschillende stadia van verveling, uiteenlopend van lichtelijk verveeld tot amper nog in beweging komen van aperte verveling. Die vijf stadia zijn als volgt:
#1. Onverschillige verveling
Je bent moe en je gedachten beginnen te dwalen. Vaak omdat de taak waar je mee bezig bent je niet genoeg weet te boeien. Je kunt sociaal zijn met vrienden of collega’s, luisteren naar een gesprek maar er niet helemaal bij zijn, wellicht door vermoeiheid. Het is echter niet direct een negatieve ervaring. Voor de televisie uitbuiken en niet echt bewust volgen kan hier ook onder vallen.
#2. Kalibrerende verveling
Deze vorm van verveling verschilt niet buitengewoon veel van de voorgaande, alleen gaat het brein nu actief op zoek naar nieuwe ideeën, naar ervaringen die meer inspirerend zijn. Zit je voor je gevoel vast in de situatie die je verveelt, kan er wat irritatie bij gaan komen. Erg is het nog niet, maar ook nog niet helemaal positief. ‘Dit kan ook een vorm van dagdromen zijn, zegt Goetz, ‘waarbij je niet actief zoekt naar een nieuwe actie om te ondernemen.’
#3. Zoekende verveling
Nu begint de verveling ons rusteloos te maken en raken we zonder meer geïrriteerd. Je gaat actief zoeken naar input om je uit je verveling te halen. Bijvoorbeeld door met iemand anders te gaan praten of aandachtig je telefoon ter hand te nemen. Dit is het stadium waar we aan denken als je zegt ‘Ik verveel me’. Maar deze manier van vervelen kan volgens Goetz ook leiden tot creatieve ideeën en positieve handelingen.
#4. Reagerende verveling
Deze vorm van verveling is niet best. Irritatie begint hoog op te lopem, grenzend aan zelfs gevoelens van agressie. Niet in de laatste plaats omdat je voelt dat je tijd wordt verpest. Dit zou een moment zijn om boos uit een bioscoop te lopen of in ieder geval een manier te vinden op de hemeltergende verveling die je voelt actief te beëindigen.
#5. Apathische verveling
Nu voelen mensen zich pas echt hopeloos, zonder enige motivatie om hun situatie te veranderen. Apathische verveling heeft dan ook veel gemeen met depressie. Deze vorm van verveling ontdekten de onderzoekers pas veel later dan de eerste typen verveling die ze al in het begin van hun onderzoek vaststelden. ‘Van apathische verveling,’ zo zegt Goetz, ‘mag worden aangenomen dat deze schadelijk is voor de persoonlijke psychische gezondheid.’ Daar waar bij zoekende verveling actief wordt gezocht naar verandering weren mensen die apathisch verveeld zijn verandering juist af en raken daarmee in een vicieuze cirkel.
Verveling en persoonlijkheid
Uit het onderzoek van Goetz bleek tot slot niet alleen dat bij verschillende typen persoonlijkheden verschillende typen verveling passen, maar ook dat we niet vaak switchen tussen de diverse vormen van verveling. Een bepaald type verveling past dus gewoon bij onze persoonlijkheid. Een verontrustend detail van het onderzoek was dat maar liefst 40% van de ondervraagde studenten last bleken te hebben van apathische verveling.
Meer gezondheid op MT.nl?
Foto boven: Flickr.com
