Vraagje: Vertrouwt u een manager die beweert nauwelijks waarde te hechten aan status en inkomen? Natuurlijk niet! Noem zo'n stellingname politiek correct, of sociaal wenselijk… feit is dat ze op gespannen voet staat met de werkelijkheid. Het Berenschot-onderzoek naar het Nederlandse leiderschapsprofiel, waarmee deze editie van Management Team uitpakt, grossiert in dit soort discrepanties. Dat betekent niet dat Berenschot broddelwerk heeft afgeleverd. Wél dat er iets goed mis is met het zelfbeeld van de Nederlandse manager.
om ze op te peppen en zelfstandigheid bij te brengen, om ze met andere woorden tijdens hun arbeidzame uren op voorbeeldige wijze te coachen. Dat is althans de vaste overtuiging van het Nederlandse managersvolk zelve. Onomwonden houden ze staande dat het gros van hun tijd op kantoor wordt besteed aan het coachen van medewerkers. Met name managers in de hogere regionen zeggen coaching een stuk belangrijker te vinden dan het boeken van resultaten of het uitventen van de bedrijfsstrategie. Sterker nog: als je hen vraagt aan welke 'competentie' ze een hogere prioriteit zouden willen geven, dan roepen ze volmondig 'coaching'.
Knap werk van de verzamelde managementgoeroes en de voltallige bedrijfsopleidingenindustrie. Het coaching-dogma hebben ze er de afgelopen jaren lekker ingestampt. Volgens het Berenschot-onderzoek lusten de medewerkers van al die coachende chefs er wel pap van. Méér, méér, is hun hartenwens, en liefst nog een stuk beter. Hier verschuilt zich overigens een probleempje: terwijl managers van mening zijn dat het na een stortvloed van bedrijfstrainingen wel snor zit met hun kwaliteiten als coach, constateert het voetvolk nog de nodige gebreken.
De mateloze behoefte aan coaching van de Nederlandse werknemer is even ernstig als het zelfbeeld van de Nederlandse manager die veronderstelt dat hij de voorbeeldige vertolker van het coaching-mantra is. De eerste zorg betreft de grote mate van onzekerheid onder Nederlandse arbeidskrachten; wie immers bij voorkeur aan het handje van de baas wordt meegetroond, durft niet in te staan voor zijn eigen daden. Met coaching creëer je geen onafhankelijke geesten, maar weifelende vazallen van afdelingschefjes en groepshoofden. De tweede zorg zijn de pseudo-coachende leiderstypes zélf, wier takenpakket klaarblijkelijk met zo weinig tastbaars is gevuld, dat ze erin zijn gaan geloven hun tijd te slijten met delegeerwerk van het wijs-me-de-weg-soort.
De hele coaching-hype is een uitvloeisel van de volkomen koersloosheid waarin het Nederlandse bedrijfsleven gevangen zit. Ondernemingen zijn de afgelopen decennia volgepompt met lieden die amorfe functies bekleden, voor het gemak aangeduid met de term 'manager'. Aan die functies hangt doorgaans een hele reeks veronderstelde kwaliteiten die in hun formulering niet minder vaag zijn. U kent ze wel: visie ontwikkelen, strategisch sturen, resultaatgericht zijn, ondernemersgezindheid. De gemiddelde manager geeft natuurlijk niet thuis bij dit soort zware competenties. Maar wanneer hij een poging tot coaching onderneemt, ziet hij tenminste direct resultaat, namelijk de gelukzalige aanblik van zijn onzekere medewerkers die even in de illusie verkeren op het juiste spoor gezet te worden. Een kinderhand is gauw gevuld.
Dáárom is coaching zo populair, en dáárom ook is er een gouden handel ontstaan in bedrijfstrainingen op dit gebied. Empathisch leiderschap, wat in het verlengde ligt van coaching, is ook zo'n cursus met groeiende wachtlijsten. Ook al is het resultaat van dat leerprogramma vaak niet meer dan de manager die het functioneringsgesprek met zijn ondergeschikte op donderdagochtend steevast opent met de vraag of-tie een goed weekend heeft gehad. De modale medewerker stelt zo'n obligate vraag nog op prijs ook.
In Nederland hebben we grote moeite met het type van de charismatische leider, de krachtige persoonlijkheid die kraakhelder een langetermijnvisie uitdraagt, zijn hele organisatie meekrijgt in een veranderingsproces, rücksichtslos naar rendementsvergroting streeft, maar soms vergeet te informeren naar de weekendbesteding van zijn medewerkers. Zo'n type vinden we afstandelijk en autoritair, en dat spoort niet met onze egalitaire volksaard. Het hoogste doel van onze leiders en leidertjes is aardig gevonden te worden. Da's prettig, maar lastig zakendoen.
