De glans is er af. Zeven van de tien topmanagers zien geen heil in Paars III. Dat ligt niet aan de VVD, want die mag van driekwart blijven, met Hans Dijkstal als premier. Een enkele minister mag terugkeren, maar voor het gros is het over en uit.
De populariteit van Paars bij de Nederlandse topmanager lijkt nu toch echt voorbij. Wilde vier jaar geleden nog meer dan de helft van de managers een voortzetting van de paarse coalitie (PvdA, VVD en D66), nu spreekt drie op de tien managers een voorkeur uit voor Paars III na de verkiezingen van 15 mei volgend jaar. Dit blijkt uit een opiniepeiling van Management Team, uitgevoerd in samenwerking met bureau Interview/NSS.
Goed nieuws voor de christen-democraten. Na acht jaar oppositie voeren komt het CDA weer in beeld bij ondernemend Nederland. 8,5 procent ziet wel iets in een combinatie van VVD, PvdA en CDA; 23 procent geeft de voorkeur aan een coalitie van VVD en CDA (was 14 procent in 1998, het vorige verkiezingsjaar). Een kabinet van VVD en PvdA, dus zonder D66, was vier jaar geleden geen optie. Deze combinatie heeft nog steeds niet de voorkeur, maar toch vindt nu bijna 16 procent van de managers dit een prima kabinet. Duidelijk is dat een meerderheid van de managers – 76,5 procent – vindt dat in ieder geval de VVD deel moet gaan uitmaken van de nieuw te vormen regering.
Favorieten
Wie moet aan dat nieuwe kabinet leiding gaan geven? Ruim een kwart van de managers wil Hans Dijkstal als premier. Opmerkelijk is dat niet Gerrit Zalm op nummer een staat. Immers, hij wordt toch verantwoordelijk gehouden voor het op orde brengen van de staatsfinanciën. Slechts 13 procent kiest voor de minister van Financiën. Misschien denken managers er hetzelfde over als Jacques Schraven, voorzitter van werkgeversorganisatie VNO/NCW, die in een vraaggesprek met Management Team (zie pagina XX) zegt: “Het bedrijfsleven heeft het erg goed gedaan, waardoor de overheid meer belastingen en premies heeft kunnen innen. Om die reden zijn de financiën van de overheid op orde en heeft minister Zalm zijn glanzende reputatie kunnen verwerven. Natuurlijk heeft de Zalmnorm goed gewerkt, maar we moeten de prestaties van Zalm ook niet overdrijven.”
Met 5,5 procent is ook Hans Wiegel voor het topmanagement geen optie; zelfs van de VVD-stemmers zou maar 7 procent voor hem kiezen. En mocht Pim Fortuyn zichzelf als de leider van een nieuw kabinet zien, het vertrouwen van ondernemend Nederland krijgt hij zeker niet – slechts 2,5 procent ziet wel wat in de professor.
Ook Leefbaar Nederland hoeft niet te rekenen op veel stemmen van managers: 3,5 procent zegt op deze partij te stemmen als er vandaag verkiezingen zouden zijn. De VVD is met 55 procent veruit de populairste partij, hoewel het een paar procent verliest ten opzichte van 1998. Toen stemde nog 57 procent op de liberalen. Waar die stemmen naar toegaan, is de grote vraag. In ieder geval niet naar het CDA (nu 8,5 procent, in 1998 nog 12), D66 (nu 2,5 procent, in 1998 nog 6) en de PvdA (nu 9 procent, in 1998 nog 12,5). De managers zelf zijn er ook nog niet uit: 12 procent wil nog enkele maanden over deze beslissing nadenken.
Niet alleen is het enthousiasme voor een voortzetting van Paars verminderd, ook mag ruim de helft van de ministersploeg naar een andere baan uitkijken. De wachtlijsten zijn Els Borst van Volksgezondheid toch te veel geworden: 79 procent wil haar niet meer terugzien. Tineke Netelenbos van Verkeer en Waterstaat wilde zo graag minister zijn, maar voor de managers is het geen geslaagd experiment geweest; van 73,5 procent hoeft ze niet terug te keren. Ook minister zonder portefeuille Roger van Boxtel van Grote Steden- en Integratiebeleid heeft zich niet kunnen bewijzen; 68,5 procent wijst hem de deur. Jan Pronk van VROM is nooit populair geweest onder managers. Het is dan ook niet verbazend dat 64,5 procent meent dat het voor hem nu echt tijd wordt om op te stappen. Opmerkelijk genoeg valt ook de naam van Defensie-minister Frank de Grave. 51,5 procent van de managers vindt dat de afgelopen kabinetsperiode voor hem lang genoeg was. Zelfs onder de eigen VVD-stemmers vindt 46,5 procent dat De Grave moet gaan. En dat is opvallend omdat De Grave nog steeds als high potential wordt gezien binnen de VVD-gelederen, goed voor nummer 7 op de VVD-kandidatenlijst voor de Tweede Kamer. Anderen die mogen vertrekken zijn landbouwminister Brinkhorst (57,5), Herfkens van Ontwikkelingssamenwerking (67,0) en minister van Onderwijs Hermans (57,0).
Regeerakkoord
Ook is gepolst hoe het regeerakkoord van de volgende coalitie er uit moet gaan zien. Acht onderwerpen die het beleid van Paars II de afgelopen jaren kenmerkten, werden aan de managers voorgelegd met de vraag: welke kant moet het de volgende vier jaar op? Het moge duidelijk zijn, bijna 80 procent van de managers ziet helemaal niets in de voorgestelde kilometerheffing. Drie- en vierbaans snelwegen willen ze (62,4 procent), en liefst zo snel mogelijk. Daarnaast moet het volgende kabinet nog eens zorgvuldig bekijken welke diensten en markten nu wel en niet geliberaliseerd en geprivatiseerd kunnen worden. 30,5 procent van de managers is zelfs van mening dat een aantal geprivatiseerde ondernemingen, waaronder NS, weer onder de hoede van de overheid moet komen.
Dat een begin is gemaakt met het afschaffen van het o zo Nederlandse gedoogbeleid, kunnen de managers wel waarderen. 83,5 procent meent dat bedrijven hard moeten worden aangepakt als niet is voldaan aan wettelijke regelingen. Ook de lastenverlichting voor burgers kan rekenen op de goedkeuring van het bedrijfsleven. 55 procent is van mening dat het huidige beleid moet worden voortgezet. 27 procent daarentegen vindt dat dit geld niet in lastenverlichting moet worden gestoken, maar in verdere terugdringing van de staatsschuld. Zelfs 24 procent van de PvdA-stemmers schaart zich achter dit standpunt. Daarmee is de tegenstelling tussen rechts en links kleiner dan ooit. Wie weet is Nederland klaar voor een kabinet VVD-PvdA.
