Innoveren kan slimmer. Hoe? Door als een corporate garage te gaan werken. Niemand wil 'the next Kodak' worden.
Waar denk jij aan bij de term 'Kodak-moment"? Denk je aan pittoreske dorpjes die erom roepen op de gevoelige plaat te worden vastgelegd? Of denk je aan het bedrijf Kodak, dat ooit ongenaakbaar aan de top stond van de foto- en filmindustrie, in een volgend decennium zelfs pionier was in de digitale fotografie, en toen… bijna failliet ging?
Kodak-moment
De term 'Kodak-moment' heeft in innovatieland een negatieve betekenis gekregen: die van welwillende maar logge corporate voor wie de innovatiestroom te snel ging. Nu, in deze tijd van exponentiële ontwikkeling en toenemende complexiteit, zijn schaalbaarheid én creatievermogen belangrijker dan ooit. Want wie wil voorkomen dat zijn markt ontwricht wordt door een ander, zal deze ontwrichting in eigen handen moeten nemen. Welkom in de nieuwe corporate garage.
Creatievermogen als must-have
Elke manager begrijpt dat innoveren nu, een tijd van exponentiële ontwikkeling en toenemende complexiteit, belangrijker is dan ooit. Niemand wil the next Kodak worden. Toch worstelen grote corporates met interne innovatie: ze willen wel, maar kunnen zich geen fouten veroorloven. Het gehele corporate systeem stimuleert werknemers om op safe te spelen, met als gevolg dat ondernemend talent hun impact buiten de dikke muren van de corporate zoekt. Het ontbreekt grote organisaties vooral aan juist díe eigenschap die essentieel is voor innovatie: creatievermogen. Snelheid, wendbaarheid, aanpassingsvermogen: ondernemende executiekracht. ‘Een musthave’, stellen Butler & Tischler in hun boek Design to Grow (2015).
Multidisciplinaire startupteams
Het slechte nieuws is dat grote corporates niet van nature met een grote dosis creatievermogen zijn uitgedost. Maar het goede nieuws is dat élke corporate het heft wél in eigen hand kan nemen. Door multidisciplinaire startupteams, bestaande uit intra- en entrepreneurs, developers, designers en experts, de ruimte te geven om te experimenteren. Vrij van de gebaande corporate paden. ‘Any company can get smarter by using design to learn and adapt’, aldus Butler & Tischler.
Opnieuw uitvinden
Die uitspraak brengt het cruciale advies in herinnering dat Steve Jobs kreeg van zijn mentor, Mike Markkula, vlak voordat hij weer aan boord kwam bij Apple. ‘Lasting companies know how to reinvent themselves’, zei Markkula. ‘You’ve got to be like a butterfly and have a metamorphosis’. Volgens Isaacson, die de scène beschrijft in zijn biografie van het Apple-genie, zweeg Jobs instemmend. En we weten allemaal waar dat op uitliep.
Shift in innovatie: een historisch perspectief
Een beknopte geschiedenis van innovatie wordt helder weergegeven in een artikel dat al in 2012 in de Harvard Business Review verscheen. In het stuk met als titel The New Corporate Garage betitelt Scot Anthony ons huidige innovatieklimaat als ‘the fourth era of innovation’.
Eerste tijdperk: lone inventors
Het eerste innovatietijdperk werd gekenmerkt door individuele uitvinders, de lone inventor era. Het waren de hoogtijdagen van onafhankelijk handelende figuren als de Wright Brothers en Thomas Edison, die met met baanbrekende innovaties onze wereld voorgoed veranderden.
Tweede tijdperk: corporate labs
Door Henry Fords assembly line werd zulke diepgaande innovatie echter veel minder bereikbaar voor het zelfstandige individu. Daarmee brak het tweede innovatietijdperk aan, de corporate labs era. De grote en veelal commerciële innovaties kwamen op naam van grote corporates, zoals Philips hier dichtbij huis.
Derde tijdperk: Venture capital backed startups
Dit werd gevolgd door een derde tijdperk: de Venture Capital Backed Startups era. Het is de periode waarin rusteloze werknemers van grote organisaties, niet zelden gefrustreerd door een hiërarchische en bureaucreatische impasse, zich afscheiden en met andere ondernemers eigen bedrijven starten – vaak met ruggensteun van durfkapitalisten.
Vierde tijdperk: de New Corporate Garage
Om een werkelijk duurzame voorsprong op de concurrentie te houden, is schaalbaarheid een noodzakelijke voorwaarde. En daarin zit voor veel startups een probleem. Alleen durfkapitaal is niet genoeg, dit moeten startups zien te converteren in new business en impact. En daar komt de corporate weer om de hoek kijken. In de zoektocht naar een oplossing bewegen we ons richting een vierde innovatietijdperk: de new corporate garage.
De nieuwe corporate garage
In de ‘nieuwe garage’ (een verwijzing naar de inmiddels bijna tot cliché geworden ontstaanslocatie van de typische Sillicon Valley-startup) komen startup en corporate figuurlijk én letterlijk samen. Concreet betekent dit: wanneer grote organisaties, met hun enorme assets en (inter)nationale bereik, nieuwe externe startupteams mobiliseren, met ondernemende executiekracht –met Lean Startup technieken, kunnen ze daadwerkelijk een toppositie gaan innemen in dit nieuwe tijdperk.
Ook bij startups moet het roer om
Terwijl corporates niet in staat blijken te zijn tot interne innovatie, worstelen startups eveneens met het nieuwe innovatietijdperk. Anno 2015 lijkt een startup beginnen eenvoudiger dan ooit tevoren. Met een relatief laag startkapitaal, algemene informatievrijheid en de inzet van goedkope online tools kunnen startups sneller dan ooit up and running zijn. Exponentiële innovatie heeft echter hyperconcurrentie tot gevolg.
Kampioen schaalbaarheid
De keerzijde: 99% van de startups is niet in staat om de stap te maken naar een schaalbare, levensvatbare onderneming. Ook startups moeten het roer omgooien. De focus in ondernemerslandschap verandert: een combinatie van wendbaarheid van startups én schaalbaarheid (dat waar corporates kampioen in zijn) worden de noodzakelijke voorwaarden voor succes.
Co-creatie: beste van beide werelden
Het adagium is een slimme samenwerking tussen corporates en startupteams die op zoek gaan naar nieuwe waardecreatie en duurzame groei. Dat kan alleen als beide partijen inzien wat de ander kan inbrengen en zij elkaars kracht benutten. Corporates hebben financiële resources, slagkracht, een groot netwerk en de noodzakelijke kennis en ervaring. Startupteams bieden wendbaarheid, innovativiteit, een onfeilbaar geeky gevoel voor de tijdgeest, een “Get Out of the Building”-mentaliteit en verandering zit ze in het DNA. Zo biedt co-creatie de sleutel tot een slimmere, snellere en leaner benadering.
Afsluitend nog 3 quotes die illustreren hoe je dit kunt aanpakken.
1. ‘First get the right people on the bus, then decide on direction’ – Jim Collins in Good to great
Focus bij initiëren van innovatie allereerst op de mensen, zegt Jim Collins in Good to great. Pin jezelf vooral niet vast op het ‘idee’, want onderweg zul je dit vroeg of laat en met zekere regelmaat moeten aanpassen op de reële situatie in de markt. Een corporate die een bestaande startup op basis van enkel het business concept acquireert, bindt de startup vast en slaat daarmee innovatie dood. Belangrijk is om de startup juist níet op dezelfde manier te managen als de huidige business – die sturing is funest voor de benodigde wendbaarheid.
De dreigende pavlovreactie van de innovatiedirecteur is om een startup te acquireren, en daarmee in de valkuil te stappen waar Collins voor waarschuwt: beginnen met het idee, in plaats van met het team. Het is veel kansrijker om in zee te gaan met 'gefaalde' startup-founders. Hoe paradoxaal dat ook mag klinken: zij kennen het klappen van de zweep, hebben geleerd van successen en fouten, maar geven niet op en gaan op zoek naar nieuwe kansen. Dit zijn de mensen die je wilt toevoegen aan je startupteams en zodat je samen met hen de richting kunt bepalen.
2. ‘Everybody has a plan until they get punched in the mouth’ – Mike Tyson
Je grootste tegenstander in de strijd om innovatie is de verlammende angst om te falen. Iedereen heeft een plan, aldus Mike Tyson, maar hoe ga je om met potentiële of reële tegenslag? Niet door zekerheid te zoeken met businesscases, juridische boekwerken en reguliere besluitvormingsprocessen over 5 assen – en de startup dus feitelijk te managen zoals het huidige bedrijf. Wél door startupteams te vormen die de support en vrijheid krijgen om meters te maken en zo snel mogelijk en zo veel mogelijk te falen totdat het klopt!
Hiervoor heb je mensen nodig die om kunnen gaan met de inherente onzekerheid die bij innovatie komt kijken: ondernemers. Zij gaan tot aan het gaatje, blijven proberen, of om in termen van Nietzsche te spreken: ‘Was mich nicht umbringt, macht mich stärker.’
3. ‘The power of scaled investment’ – Tim Kastelle, Two ways to deal with innovation uncertainty more effectively
Slechts een klein gedeelte van geïnitieerde innovaties slaagt. Dat brengt een onzekerheid met zich mee voor de corporate innovatiemanager: wie al zijn pijlen op één doel richt, loopt een grote kans om mis te schieten. Spreiding en getrapte investering (scaled investment) ondervangen dit gevaar. Het doel hiervan is met een minimale investering een stap verder te komen.
Als duidelijk is dat de ingeslagen weg ook de juiste weg is, dan kan de volgende investering wat groter zijn. Scaled investment is onlosmakelijk verbonden met spreiding. Voor 1 miljoen kan een corporate investeren in een minderheidsbelang in één startup, maar er kunnen ook 10 projecten gestart worden. Wanneer die uitgroeien tot succesvolle bedrijven die passen binnen de business van de corporate, dan kunnen deze gedeeltelijk of volledig geïncorporeerd worden. Als de projecten falen of niet bij de business blijken te passen, volgt een risicovrije spin-out.
Startupteam en corporate: samen van 0 naar 1
In de corporate garage vinden startup en corporate elkaar. Maar ook op dit vlak kan Kodak als waarschuwing dienen. Kodak acquireerde in 2001 de bestaande startup Ofoto, met als doel een met Instagram vergelijkbaar platform op te zetten. Maar waar Instagram in 2 jaar uitgroeide tot billion dollar brand, stierf Ofoto een stille dood en levert Kodak een strijd om te overleven.
Met andere woorden: de koppeling van bestaande startups aan corporates is niet dé sleutel tot succes. De crux zit erin dat de corporate en een startupteam, bestaande uit ondernemers, developers en designers, sámen en van scratch iets nieuws starten. Van 0 naar 1.
Lees van dezelfde auteur
Over de auteur:
Niek Karsmakers is mede-oprichter van Aimforthemoon, samenwerkingsplatform voor jonge ondernemers waar ze elkaars competenties kunnen verbinden. Lees meer over Niek Karsmakers en Aimforthemoon bij Sprout. En leer hier meer blogs van Niek.
