De klappen die momenteel op de beurs vallen zijn niet meer dan deukjes voor de grootste Nederlandse beleggers: de banken, de verzekeraars en de pensioenfondsen, die een samen een duizelingwekkende hoeveelheid kapitaal beheren. Een miljard is voor deze superbeleggers niet meer dan wisselgeld. In dit overzicht vijftien mensen die verantwoordelijk zijn voor het beleggingsbeleid over 1.173.290.000.000 euro.
Hun beslissingen doen het bedrijfsleven sidderen. Het was niet simpel ze te vinden. Soms zijn ze in dienst van een vermogensbeheerder, soms van een pensioenfonds. Banken beleggen met het geld van hun eigen klanten, maar ook als vermogensbeheerder voor derden. Soms is er één persoon verantwoordelijk voor het totale beleggingsbeleid, soms zijn het er meerdere. Toch hebben we ze gevonden, inclusief de grootte van het bedrag waarover ze mogen beslissen.
En ze geven antwoord op de vraag: wat deed u op 11 september?
1 Jos Streppel
Aegon
Chief financial officer
Beheerd vermogen in 2000: 280,7 miljard euro
Wat deed hij op 11 september?
Streppel is niet operationeel verantwoordelijk. Onder hem ressorteren drie asset managers, één in de VS, één in Azië en één in Nederland. Die laatste heet Jan Overmeer, is directeur Aegon Asset management Nederland en beheert een portefeuille van 45 miljard euro.
“Wij rondden net een vergadering van de raad van bestuur af. Na het zien van de tragische beelden hebben we meteen geprobeerd onze collega's, vrienden en zakelijke partners in de VS te bereiken om ons ervan te overtuigen dat hen niets was overkomen. Natuurlijk probeer je daarna zo zuiver en snel mogelijk een inschatting te maken over wat de mogelijke gevolgen voor het bedrijf en voor de wereldeconomie in het algemeen zouden kunnen zijn. De eerste zorg is dan dat het financiële systeem blijft draaien. We vertrouwden op de FED en de ECB – en dat is juist gebleken.”
2 Angelien Kemna
ING
Chief investment officer
Beheerd vermogen in 2000: 230,1 miljard euro
Wat deed zij op 11 september?
Op haar hotelkamer in Sidney schrok Kemna wakker van de telefoon. Twee medewerkers wilden snel weten wat de aanslag voor de beleggingsstrategie betekent. Tijd voor verbazing had ze niet. Al snel werd besloten de handel in beursgenoteerde beleggingsfondsen met posities in Amerikaanse effecten stil te leggen. De rest van de nacht zat ze aan de tv gekluisterd. De kennismakingstour in Australië van Kemna en hoofd aandelen Frits Moolhuizen ging de dagen erna gewoon door, maar had een zeer gespleten karakter: voortdurend onderhield ze telefonisch contact met Nederland. Het tijdsverschil werkte in haar voordeel: “Frits en ik waren al voorbereid tegen de tijd dat de mensen in Europa op kantoor kwamen. Zo konden we heel snel beslissingen nemen.”
3 Jean Frijns
ABP
Directeur vermogensbeheer
Beheerd vermogen in 2000: ruim 148,4 miljard euro
Wat deed hij op 11 september?
“Ik was op een bijeenkomst van de ABN Amro-bank waar ik een lezing zou houden. In de pauze kwam het bericht dat het WTC in brand stond. Dat was niet zo mooi, maar het leek niet iets om maar meteen alles stop te zetten. Dus begon ik mijn lezing. Tijdens mijn verhaal kwam de mededeling dat zich twee vliegtuigen in het WTC haddden geboord. Mijn eerste reactie was: 'Dit is vreselijk'. Pas geleidelijk en na enige telefoontjes kreeg ik werkelijk door wat er gebeurd was. Daarna heb ik mijn mensen gebeld om te zien of in ons kantoor in New York iedereen veilig was en te laten uitzoeken wat de directe financiële gevolgen voor ons waren. De schade bleek gelukkig mee te vallen. De volgende ochtend om half negen hebben we spijkers met koppen geslagen. Maar de avond van 11 september zelf was het alsof ik enigszins verdoofd was.”
4 Andrew Fleming
ABN Amro
Group chief investment officer
Beheerd vermogen in 2000: 128,4 miljard euro (sinds de acquisitie van de Amerikaanse vermogensbeheerder Alleghany begin dit jaar 175 miljard)
De Brit Fleming werkte veertien jaar bij Gartmore Investment Management Ltd., sinds 1995 als cio in de raad van bestuur. Trad in 1998 toe tot het Executive Committee van ABN Amro Asset Management.
Wat deed hij op 11 september?
5 William de Vijlder
Fortis Investment Management
Group chief investment officer
Beheerd vermogen in 2000: 110,28 miljard euro
Wat deed hij op 11 september?
“Ik was in bespreking met collega's van Fortis Bank over business opportunities. Toen vernam ik van een van mijn obligatiebeheerders dat het WTC in brand stond als gevolg van een aanslag. Een andere beheerder kwam ook aangestormd, hij zag er nogal witjes uit. Ik ben vervolgens naar de afdeling gegaan waar alle beheerders zich bevinden. Iedereen stond rond de Reuters tv-terminals. We hebben nadien nog wat verrichtingen gepleegd om de risicograad van bepaalde portefeuilles te beperken. De liquiditeit in de markt viel snel weg. Om 18 uur hielden we een vergadering met de collega's van het FIM Executive Committee om de gevolgen te bespreken, en daarna schreef ik nog een bericht aan onze klanten met de eerste analyses van de beleggingsimplicaties.”
6 Jaap van Duijn
Robeco / Rabo groep
Chief investment officer
Beheerd vermogen in 2000: 91,5 miljard euro
Wat deed hij op 11 september?
Van Duijn werd direct door een van zijn naaste medewerkers geïnformeerd over de aanslagen. In de loop van de avond kwam een crisisteam bij elkaar om te kijken wat te doen. De beurs ging dicht, dus waren geen mutaties meer mogelijk. De volgende ochtend kwam het team weer bijeen. Van Duijn formuleerde een visie over wat te doen vanaf dit moment. Deze visie was de volgende dag al op de website van Robeco te lezen.
7 Arnab Banerji
Achmea
Group Chief Investment Officer F & C Management Limited, dat het vermogen van Achmea beheert.
Beheerd vermogen voor Achmea in 2000: 54,54 miljard euro
Wat deed hij op 11 september?
“´s Morgens hadden we een vergadering over mogelijke uitbreiding van onze portefeuille met technologieaandelen. Die hebben in onze ogen immers hun bodem wel bereikt. 's Middags werd ik opgehaald door mijn vrouw. Terwijl we naar huis reden, belde mijn dochter met het nieuws. Mijn schoonmoeder woont maar een paar blokken bij het WTC vandaan, dus hebben we haar gebeld. Maar de lijn viel dood en we hebben haar pas de volgende dag weer te spreken gekregen. Mijn vrouw was zeer ongerust. Ik ben teruggegaan naar kantoor, en heb daar besloten dat daar alles door moest gaan als normaal. Paniek had geen zin. Iedereen stond bij de TV en ik had een telefonische vergadering waarin we besloten dat de gewenste aandelenaankoop moesten uitstellen.
De volgende ochtend hadden we weer een meeting, waarin we een policy hebben geformuleerd dat er voor ons beleggingsbeleid weinig zou veranderen. We hebben de portefeuille uiteindelijk een week later dan voorgenomen uitgebreid, maar met goed resultaat.”
8 Frans van de Veer
Delta Lloyd
Directievoorzitter Asset Management
Beheerd vermogen in 2000: 25 miljard euro
Wat deed hij op 11 september?
“Ik zat in een internationaal overleg met het managementteam van onze Britse moedermaatschappij CGNU. Tijdens de vergadering kwam een medewerker binnen om iedereen op de hoogte te stellen van de aanslagen in New York en Washington. Het overleg werd onmiddellijk geschorst. Daarna hebben wij gekeken naar de eventuele consequenties voor CGNU en haar dochtermaatschappijen. Die bleken op het eerste oog mee te vallen. Het kostte mij vier uur om het vliegveld te bereiken zodat ik het managementteam van Delta Lloyd het aangepaste werkwijze te door te nemen.”
9 Roderick Munsters
PGGM
Directeur beleggingen
Beheerd vermogen in 2000: 23,8 miljard euro
Wat deed hij op 11 september?
“ik stond op de golfbaan toen ik van één van mijn medewerkers het nieuws over de aanslagen hoorde. De rest van de dag stond in het teken van talloze telefoontjes en e-mails met betrokkenen om inzicht te krijgen in de gevolgen die het had voor PGGM's beleggingsportefeuille. We zijn direct erna met het management team bij elkaar gekomen om een analyse te maken van de situatie en mogelijke scenario's door te nemen.”
10 Hans Rademaker
Pensioenfonds Metaal/Technische bedrijven
Directeur vermogensbeheer Mn Services (fondsbeheerder voor BPMT, Bedrijfspensioenfonds voor de Metaal- en Technische Bedrijfstakken)
Beheerd vermogen in 2000: 17,8 miljard euro
Wat deed hij op 11 september?
“Op het moment van de aanslagen was ik op een Private Equity-conferentie in Washington. Al snel werd ik op de hoogte gebracht. 's Avonds liep ik door een uitgestorven metropool. Het duurde een paar dagen voordat ik weer naar Nederland terug kon vliegen. We hebben zo snel mogelijk achterhaald of al onze relaties in Washington en New York veilig waren. Daty was gelukkig het geval. Vervolgens hebben we beoordeeld of de strategische beleidskeuzes van onze opdrachtgevers onder de huidige omstandigheden nog steeds valide zijn. Voor de korte en middellange termijn proberen we gedoseerd en verstandig gebruik te maken van de naar onze mening te ver naar beneden doorgeschoten aandelenmarkten.”
11 Lars Dijkstra
Pensioenfonds Philips
Senior vice-president
Beheerd vermogen in 2000: 16,55 miljard euro
Wat deed hij op 11 september?
“Ik had die ochtend samen met twee collega´s een succesvolle bespreking bij een mogelijk nieuwe relatie gehad. In de auto op weg naar de volgende presentatie – bij het pensioenfonds Erven Lucas Bols – hoorden wij het nieuws via de radio. Wat vervolgens gebeurde laat zich raden: kantoor bellen, het nieuws proberen te 'vatten' en verwerken en vooral het hoofd koel houden. De bespreking die middag was kort, mede doordat onze gesprekspartners begrip hadden voor onze wens zo spoedig mogelijk naar kantoor terug te keren.
Een medewerkster van ons was op dat moment in New York en natuurlijk zitten veel van onze relaties aldaar. 's Avonds gesproken met mijn beleggingsstaf om de situatie te analyseren. Na een beperkte nachtrust stond de volgende ochtend in het teken van het bepalen van het te voeren beleggingsbeleid.
Voor ons als pensioenfondsbeheerder is het daarbij van belang niet meegesleurd te worden in de waan van de dag. Als in situaties als de onderhavige onze buffers – volgend uit het door ons gehanteerd risicoprofiel – hun 'werk doen' zoals bedoeld, onderstreept dat de kwaliteit van de aanpak. Paniek is ook in deze situatie geen raadgever.”
12 Peter Bronkhorst
Shell Pensioenfonds Beheer B.V.
Algemeen directeur
Beheerd vermogen in 2000: 13,4 miljard euro
Wat deed hij op 11 september?
“Ik keek met verbijstering naar CNN. Daarna bekeek ik of medewerkers van het Shell Pensioenfonds op enigerlei wijze bij deze gebeurtenissen betrokken waren. Toen dit niet zo bleek te zijn, was dat een opluchting. Natuurlijk heb ik ook gedacht aan de activiteiten van ons fonds, maar ik realiseerde me dat de impact van deze gebeurtenissen vérstrekkend en niet onmiddellijk te overzien zou zijn.”
13 Roland van den Brink
Pensioenfonds voor de Metaalnijverheid (Fondsbeheerder Mn Services)
Directeur Beleggingen (met ingang van 1 januari 2002)
Beheerd vermogen in 2000: 12,8 miljard euro
Wat deed hij op 11 september?
“Op het moment van de aanslag zat ik in de auto op weg naar kantoor. Daar aangekomen heb ik een gesprek gevoerd met iemand die een tijd in het WTC had gewerkt.”
14 Louis Chaillet
SBA Artsenpensioenfondsen
Hoofd beleggingen
Beheerd vermogen in 2000: 10,94 miljard euro
Wat deed hij op 11 september?
“Ik was tot half vier in gesprek met een sollicitant. Terug op de afdeling stond CNN aan, dat telkens de beelden van de tweede inslag toonde. Mijn reactie was er vooral een van verbazing, ook omdat in het WTC veel brokers waren gevestigd waarmee wij relaties onderhouden. Cynisch genoeg, en met enige tegenzin, ging ik toch vrij snel nadenken over de impact op de portefeuille. De volgende ochtend hebben we op de afdeling als eerste een scenario geschetst van de mogelijke verdere acties. Daar hoorde ook een voorlopige conclusie bij omtrent de economische gevolgen. Na de opening van de Europese beurzen daalden, naar ons idee, de koersen te ver. Wij hebben na snel overleg gekocht in de verzekerings- en farmaciesector, iets waarvan we tot de dag van vandaag geen spijt hebben. De sollicitant is overigens aangenomen.”
15 Guus van der Kamp
SNS
Directeur Asset Management
Beheerd vermogen in 2000: 9,08 miljard euro
Wat deed hij op 11 september?
“Ik zat op mijn vakantieadres in Italië toen een goede vriend belde met de mededeling dat er in de VS gebeurtenissen plaatsvonden die volgens hem de wereld zouden veranderen. Ik zette onmiddellijk CNN en de Wereldomroep aan. Later op de middag belde ik collega-directeur Piet de Groot van SNS Asset Management. We hebben vervolgens regelmatig overleg gevoerd.”
