1. SHV, familie Fentener van Vlissingen, omzet €15,25 mrd (2007), continuïteitscore 96
Het was Frederik Hendrik – liefkozend ook wel ‘de man met een dubbel stel hersens’ genoemd – die begin twintigste eeuw SHV explosief liet groeien. Hij volgde zijn vader op, die in 1896 met zes andere steenkolenhandelaren fuseerde tot SHV. In 1911 werd hij de grote baas en stond met zijn onderneming aan de basis van andere industriële giganten als KLM en Akzo. Nu bevat het conglomeraat een keur aan bedrijven, zoals SHV Gas en Makro, en verstrekt de familie via private-equitydochter NPM Capital risicodragend kapitaal aan circa veertig verschillende (vaak familie-) bedrijven.
Als SHV investeert in andere partijen dan blijft het oude management bijna altijd op zijn plek. SHV laat op afstand invloed gelden. De hijs- en takeldivisie Mammoet (36) komen we dan ook nog apart tegen als familiebedrijf. De jongste telg van SHV is het net van de beurs gehaalde Erikson. Met het in 2007 opgerichte The Clean Energy Company sppelt SHV in op de onvermijdelijke overschakeling van fossiele naar meer duurzame brandstoffen. SHV kent circa 1.000 aandeelhouders, vrijwel allemaal verbonden via familiebanden. De twee meest vooraanstaande familieleden zijn voorzitter van de RvC Annemiek en vicevoorzitter John die `tijdelijk, om haar een beetje te ondersteunen´ deze rol op zich nam na het overlijden van zijn twee broers. Voor John, die met zijn ´eigen´ BCD (4), eveneens aan de top van het Nederlandse bedrijfsleven staat, is het een ongeplande functie. Annemiek is op haar beurt weer commissaris bij het eveneens reusachtige Heineken (2).
2. Heineken, familie Heineken- de Carvalho, omzet €14,32 mrd, continuïteitscore 85
Hoe zat het ook al weer met die op drie na grootste bierbrouwer ter wereld en het eigendom? Heineken Holding N.V. bezit 50,005procent van de aandelen van Heineken N.V.; Op haar beurt bezit L’Arche Green N.V. 58,78procent van de aandelen in Heineken Holding N.V. en is L’Arche Green weer voor 88,42procent in handen van de familie. Getrapt en op afstand, maar het is nog altijd een controlerend belang. Ondanks die afstand is Charlene, die zich vooral richt op het moeder van vijf kinderen zijn, gedelegeerd bestuurder van de holding en is haar echtgenoot Michel de Carvalho lid van de Raad van Commissarissen.
En hoewel de familie Heineken als sinds 1864 bier brouwt, kwam een belangrijk deel van het succes onder de vader van Charlene, Freddy. Onder de leiding van deze kleinzoon van de oprichter werd Heineken een echte wereldspeler. De positie als grootste importbier op de omvangrijke Amerikaanse markt dankt Heineken aan snel handelen. Drie dagen na het beëindigen van de drooglegging voer het eerste schip met bier de haven in.
3. Randstad, familie Goldschmeding, omzet €14,04 mld, continuïteitscore 68
Ook een beetje verbaasd deze grote uitzendorganisatie in deze lijst aan te treffen? En toch is de creatie van Frits Goldschmeding een familiebedrijf. Opgezet in 1960 zijn er nu vestigingen in meer dan 45 landen en werken er 28.000 mensen. Stichter Goldschmeding, zelf afkomstig uit een ondernemersgeslacht, is nog steeds commissaris en heeft nog 32procent van de aandelen in handen. Randstad zou hoger staan als de conjunctuur de uitzender niet dwars zat.
4. BCD, familie (John) Fentener van Vlissingen, omzet €10,61 mrd, continuïteitscore 84
Gebouwd voor de volgende generatie. Zo staat het zelfs in de missie van het tweede familiebedrijf van de familie Fentener van Vlissingen. Stichter John, mister familiebedrijf, zette het internationaal (zaken)reisconcern op in 1975 in de VS. Nu is de grootste werkmaatschappij uit de holding, BCD Travel, een van de top-3-spelers in het segment. In 2008 werd voor het eerst meer dan de helft van haar omzet buiten de VS gehaald. In de Verenigde Staten wordt (een deel van) de volgende generatie getraind om het miljardenconcern ook daadwerkelijk aan te kunnen. Tot die tijd staat Joop Drechsel als ceo aan het roer en is John Fentener van Vlissingen president commissaris.
5. Pon Holdings, familie Pon, omzet €5,25 mld, continuïteitscore 100
Pon begon in 1895 om in 1900 al het importeurschap van Opel fietsen te bemachtigen. Nu importeert het familiebedrijf auto’s, vooral die uit de Volkswagen stal. In basis draait Pon Holdings op twee divisies die het geld genereren; automotive en industrieel equipment. Bijna tweederde van de omzet komt uit de autodivisie. Pon kan ook nog een beroep doen op eeuwige roem als aanstichter van één van de meest succesvolle stadsvrachtauto’s ooit, de Volkswagen Transporter. Pon tekende in 1947 de eerste schets. Tegenwoordig woont de flamboyante Ben Pon, die en passant ook furore maakte als autocoureur, in Californië waar hij voortreffelijke wijnen maakt.
6. Koninklijke Volker Wessels Stevin NV, familie Wessels, omzet €4,95 mld, continuïteitscore 100
Tegenwoordig is dit bouwconcern in handen van de familie Wessels. Of meer specifiek Dik Wessels, die momenteel nog in de RvC zitting heeft. Maar zoals de naam verraadt begint de bedrijfsgeschiedenis bij de familie Volker, die in 1845 als aannemer start. In 1997 fuseren Volker en Wessels. De onderneming wordt in 2003 door Wessels van de beurs gehaald. Recent verkocht de familie ruim 40 procent aan private Equity maatschappij CVC. Met dat geld wordt de volgende familieonderneming, Reggefiber, opgezet. Met deze onderneming wordt geprobeerd glasvezel tot de Nederlandse standaard datacommunicatiekabel te maken.
7. Van der Sluijsgroep holding BV, familie Van der Sluis, omzet €4,56 mld, continuïteitscore 88
Geertruidenberg, 1918. Ad van der Sluis begint een fietsenhandel. Al snel wordt er ook in petroleum gehandeld. Dat vraagt om verdere uitbreiding zodat er ook depots moeten komen, ook omdat de scheepvaart van brandstof wordt voorzien. In de jaren ’80 van de vorige eeuw worden dat volwaardige pijlers en in het decennium daarna wordt expansie gezocht en gevonden in België en Duitsland. In januari van dit jaar werd de fusie met FNR+ Holding (waar Dik Wessels’ Reggeborgh grootaandeelhouder is) afgerond, maar hiervan zijn nog geen verifieerbare omzetgegevens bekend. Daarom wordt het familiebedrijf, waar Gert Jan van der Sluis commissaris is, nog als de Van der Sluisgroep gewaardeerd.
8. HAL, familie Van der Vorm, omzet €3,77 mld, continuïteitscore (HAL investments) 88
HAL is een typisch voorbeeld van een familiebedrijf dat groeit op de schouders van de voorvaderen. De Holland Amerika Lijn werd in 1873 opgericht en werd in 1989 voor 1,2 miljard gulden verkocht aan het Amerikaanse Carnival Corporation & PLC. Met dit geld startte de familie de investeringsmaatschappij HAL Holding. Alle aandelen zijn in het bezit van de beursgenoteerde op de Bermuda eilanden gevestigde HAL Trust. De leiding is in handen van Martijn van der Vorm.
9. Blokker Holding, familie Blokker, omzet €2,78 mld, continuïteitscore 100
In 1896 werd in Hoorn door Jacob Blokker en zijn vrouw Saapke “De goedkope IJzer- en Houtwinkel” geopend. Tegenwoordig zwaait de derde generatie de scepter. Sinds 1976 is Jaap Blokker ceo en samen met broer Albert eigenaar van de multinational, die 2.771 winkels – met diverse ketens als Blokker, Leen Bakker, Big bazar en Xenos- in 14 landen telt. Jaap Blokker werpt zich met enige regelmaat op als het rechtse en ondernemende geweten van Nederland.
10. USG People, familie (Alex) Mulder, omzet € 4,03 mld, continuïteitscore 62
Midkapper en familiebedrijf. Dat is uitzendorganisatie USG. Eén van de drie founding fathers van voorloper Unique is nu nog steeds grootaandeelhouder (20procent) en commissaris. Sinds Alex Mulder ingreep en topman Ron Icke het veld moest ruimen is hij weer zeer actief in het bestuur van het concern. Dat het bedrijf het zwaar heeft blijkt ook uit de betrekkelijk lage continuïteitscore van 62.
