Geen producten in de winkelwagen.
Hij wordt geen mother genoemd, zoals het hoofd van de geheime dienst in televisieserie De Wrekers. Zijn AIVD heeft wél een bijnaam: de familie. Aangenaam, Sybrand van Hulst. De man die het land moet vrijwaren van terroristische aanslagen.
Haar stem klinkt sexy. Zwoel en sexy. “Met het ministerie van BZK,” lispelt ze.
Verwarring. We hebben toch het nummer van de AIVD ingetoetst? Klopt. En een medezeggenschapscommissie hebben ze ook. Daar worden we, op ons verzoek, mee doorverbonden.Even later meldt zich een norse stem. Nee, de stem behoort niet toe aan de voorzitter van die medezeggenschapscommissie. Het is de stem van de duty officer. De stem slaat over van verbazing. Iemand van de medezeggenschap-commissie spreken? Nee, daar kan absoluut geen sprake van zijn. We zullen ons moeten behelpen met de afdeling voorlichting. Het doorverbinden met deze afdeling duurt exact drie minuten. Hoe nu, worden we tijdens deze drie minuten gecheckt?
Ja, we zijn in drie minuten tijd vrij grondig gecheckt. De stem van de duty officer weet na die drie minuten complete lijnstilte ineens details op te hoesten, zoals onze voornaam en titel van het blad waarin de AIVD-baas geportretteerd zal worden. Die details hadden we toch niet vermeld? Of vergissen we ons? Van laatstgenoemde menselijke tekortkoming hebben ze bij de AIVD de laatste tijd zelf ook veel last. Het was blunder op blunder. Mabel Wisse Smit, de beveiliging van Pim Fortuyn, het onderzoek naar Edwin de Roy van Zuydewijn, de screening van staatssecretaris Philomena Bijlhout en als klap op de vuurpijl de in een AIVD-rapport geuite constatering dat radicalisering van moslims gestimuleerd wordt door ‘opiniemakers die hen onheus bejegenen’. Enfin, u kent ze, die blunders. De man die verantwoordelijk is voor al deze blunders, Sybrand van Hulst (1947), kent u waarschijnlijk niet. Die kent bijna niemand buiten de familie. Ook Frans van der Heide kent hem niet. Toch heeft hij, als bestuurder van de Nederlandse Politiebond, wel degelijk de AIVD in zijn portefeuille. “Maar,” zegt hij, “de AIVD is een politiek verhaal. Het is een heel apart verhaal. Daar hebben wij niet zoveel zicht op. Van Hulst overlegt met de minister. Wij overleggen met de minister. Wanneer er klachten zouden komen vanuit de AIVD zou ik dat natuurlijk in het overleg met de minister betrekken. Maar er komen nooit klachten.” Logisch, ook toen de AIVD nog gewoon de Binnenlandse Veiligheid Dienst was, werd er op het verantwoordelijke ministerie, dat van Binnenlandse Zaken, al cynisch over ‘de familie’ gesproken. Een term die ook door sommige huidige AIVD’ers nog steeds wordt gehanteerd. Klinkt minder spannend dan 007, of mother, maar geeft wel de essentie aan. De AIVD is een gesloten bastion. Geslotener nog dan de politieacademie, waar Sybrand van Hulst zich in 1966, het jaar van Provo, laat inschrijven.
Bloemen voor de koningin
Die keuze voor het politievak is door zijn vader geïnspireerd. Na een loopbaan bij de politie in Indonesië en Nieuw-Guinea wordt Van Hulst senior tweede man van de voormalige Inlichtingendienst Buitenland. Hij is trots op zijn zoon, die op de academie opvalt door zijn gedrevenheid. De bekende criminoloog Cyrille Fijnaut zit één klas boven hem en herinnert zich dat gedrevene nog goed. “In 1967 kwam de koningin de nieuwbouw van de academie in Apeldoorn openen,” vertelt Fijnaut. “Eén student mocht de koningin bloemen aanbieden. Uiteraard was dat Van Hulst. Het was aandoenlijk hoe ernstig Sybrand dat nam. Voor hem was het een staatsopdracht.”
Loyaal en gedreven, maar ook hartelijk, deze trefwoorden komen telkens weer terug. “Sybrand is een blij, stralend mens. Zoals hij ‘kop op!’ zegt, zo hartelijk, daar kan niemand omheen,” poneerde ooit ook Piet Tieleman, voormalig korpschef van Dordrecht. Dat citaat, uit NRC Handelsblad, mogen we wat hem betreft gebruiken, maar dan wel in de verleden tijd. “Ik ben al vier jaar uit het korps,” luidt de verklaring daarvoor. Na een lichte aarzeling: “Ik weet gewoon niet of het nog waar is. Ik zie hem niet meer. Ja, soms in het dorp waar ik woon. Van Hulst woont in de buurt en doet hier zaterdags boodschappen. Maar onze begroeting beperkt zich tot een ‘hallo’.”
Dat laatste lijkt tekenend voor de positie waarin de AIVD-manager zich heeft gemanoeuvreerd. Na de verschijning van de nota met daarin de gewraakte passage over door opiniemakers geïnspireerde radicalisering van moslims, heeft het public image van zijn dienst een draai van 180 graden gemaakt. De vijand komt plotseling niet meer van links, nee, hij komt van rechts. Veel door Management Team benaderde bronnen wensen plotseling niet meer met de familiemanager te worden geassocieerd. LPF-kamerlid Joost Eerdmans eiste al zijn aftreden en ook VVD-fractieleider Jozias van Aartsen toonde zich not amused. “De AIVD heeft de wereld op zijn kop gezet door in een rapport de radicalisering van moslims te wijten aan ‘opniemakers die hen onheus bejegenen’. Het is niet de taak van de AIVD het opinieklimaat in dit land te opiniëren” aldus Van Aartsen. Hij verzocht de verantwoordelijke minister, Johan Remkes, “beter op zijn dienst te letten.”
Uitstekend diplomaat
“Remkes krijgt daar een lastige klus aan,” analyseert een bron uit het politiekorps Holland Midden. “Van Hulst is een uitstekend diplomaat. Dat heeft hij hier bij de totstandkoming van het korps bewezen. Aanvankelijk zagen de burgemeesters van de betrokken gemeenten niets in die reorganisatie, maar hij wist ze allemaal te paaien. Hij komt over als een soort generaal. En vaak schept dat vertrouwen. Maar soms werkt het natuurlijk ook tegen hem. Hij is toch de man met de uitstraling van een ME-peletonscommandant. ‘ME in linie, voorwaarts, charge!’ Je hóórt het hem commanderen.” “Maar een ME-commandant is natuurlijk niet per definitie een goede manager,” weet ook AIVD-watcher Louis Seveke van het Onderzoeksbureau Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten. “De AIVD heeft de afgelopen twee jaar, ondanks de blunders, het voordeel van de twijfel gehad. Maar dat is nu door de strijd tegen het terrorisme veranderd. Het is de vraag of Van Hulst zich weet te handhaven,”
Ook Seveke, die talloze publicaties over BVD en AIVD op zijn naam heeft, durft niets te zeggen over de managementkwaliteiten van de familiemanager. “Er hangt,” weet ook hij, “bij de AIVD een onderling zéér gesloten sfeer. Onder Docters van Leeuwen is er in de jaren negentig wel instroom van jongeren gekomen. De koude-oorlogsmensen verdwijnen geleidelijk.” De komende jaren zal de AIVD flink worden uitgebreid. Op de AIVD website worden potentiële geheimagenten al opgeroepen om vooral een open sollicitatie te doen. Officieel reageren op de vacature voor intelligence officer kan ook. Met de medezeggenschapscommissie in contact treden is, en blijft, absoluut onmogelijk. Tijd voor een AIVD-achtige list. We melden ons met een tip en worden subiet doorverbonden. De intelligence officer die we aan de lijn krijgen, kan onze doortraptheid wel waarderen en wil
– off the record – ook wel wat over de familie manager kwijt. “Van Hulst is hier enorm populair,” vertelt hij. “Maar dat zegt op zich niet zoveel. Er heerst hier toch een politiecultuur. En in die cultuur is iedereen loyaal aan de hoogste leidinggevende. Maar daardoor gaan die leidinggevenden zichzelf tegenover de buitenwereld soms overschatten. Dat lijkt nu ook bij Van Hulst het geval.”
CV Sybrand van Hulst
BURGERLIJKE STAAT getrouwd, twee kinderen
WOONT Hoeksche Waard
OPMERKELIJK voorkeur voor biologisch voedsel en interesse in alternatieve geneeswijzen
1947 geboren te Singapore
1966 HBS
1969 politieacademie
1970 rijkspolitie
1990 korpschef Holland Midden
1997 hoofd AIVD
