Vrijdag 23 mei is het D-day voor Noordzee FM-directeur Erik de Zwart want dan worden de FM-radiofrequenties verdeeld. De voormalige discjockey heeft grootse plannen voor een Europees radio-avontuur. Maar eerst even die frequentie binnenhalen: “Als we niks krijgen, gaan we naar de rechter.”
U zit hier hartstikke sjiek. De jaren van seks, drugs en rock & roll zijn voorbij?
“Nou, het is nog steeds wel rock & roll hoor.”
Maar toch: u bent ingelijfd bij het imperium van John de Mol. U moet nu gevestigde belangen verdedigen.
“Radio 538, waar ik tot voor kort zat, was na tien jaar ook een gevestigd belang. Radio is überhaupt een erg serieuze business. Dat blijkt wel uit de interesse van mensen als John de Mol en uit de enorme belangstelling voor de etherfrequenties. Radio is op dit moment lucratiever dan veel andere media.”
U voelt zich nog piraat?
“Een beetje wel. Dat komt natuurlijk door het gedoe met die frequenties. We zijn nog steeds bezig om heilige huisjes omver te halen. Ik weet nog als de dag van gisteren dat er in Den Haag lachend gezegd werd: 'Ja, maar er zíjn helemaal geen frequenties meer, meneer De Zwart.' En nu worden ze door de Staat der Nederlanden aan de hoogste bieder verkocht, voor gigantische bedragen. Dat vind ik toch knap: iets verkopen waarvan je twintig jaar lang geroepen hebt dat het er niet is.”
U bent nu toch meer zakenman dan radiomaker.
“Ja dat is wel zo. Dat is vanzelf gegaan. Het is niet zo dat ik tien jaar geleden zei: 'En nu word ik zakenman'. Ik vind management gewoon steeds interessanter. Het zakelijke vind ik een uitdaging. Tot mijn laatste dag bij 538 had ik nog iedere vrijdag m'n radioprogramma, en bij MTV deed ik de Top 40. Daar heb ik besloten mee op te houden, het was toch een te vast deel in m'n agenda geworden. Nu als fulltime zakenman heb ik dus meer vrijheid.”
Vraagt zakenman zijn andere dingen van u?
“Ach, het is een proces. Als je ervoor openstaat, dan kom je waar je wezen wilt. Het is een kwestie van nuchter nadenken. Kijk, vraag mij niet om de crisis bij Ahold op te lossen. Maar het managen van een radiostation is vooral een kwestie van vooruitkijken. In november hadden we al bedacht dat Noordzee FM, toen een beetje een ingeslapen station, wat bekende mensen in de ochtend en de middag nodig had. Dat hebben we toen bereikt met Gordon en Robert Jensen. Nu we een half jaar verder zijn, blijkt pas dat het werkt. We zijn in korte tijd gestegen van een marktaandeel van zo'n 4 procent naar 5,3 procent in januari-februari. Tegen de tijd dat dit interview verschijnt zou het mij niet verbazen dat we tegen de 6 procent aan zitten.”
Lijkt het werk van een manager bij Noordzee FM niet meer op het werk van een manager bij Albert Heijn dan op diskjockey spelen?
“Dat denk ik niet. Als diskjockey is je vak vooral communicatie. Nou, als je goed in staat bent jouw gedachten en visies over te brengen op andere mensen, dan zit je zakelijk ook goed. Want daar gaat verkopen over: de klanten overtuigen van jouw product. Wat dat betreft verbaas ik me wel over bestuurders van bedrijven, hoe slecht die communiceren met hun eigen achterban en met hun eigen mensen. De klungeligheid waarmee topmensen van bedrijven hun speeches houden. Zelfs kleinigheden als het niet fatsoenlijk vasthouden van hun microfoon, waardoor de mensen achter in de zaal ze nooit verstaan.”
Communiceert het zakenleven slecht met de samenleving? Albert Heijn bijvoorbeeld toen de bom daar barstte?
“Dat was klungeligheid ten top. Zaterdag na de crisis kreeg ik als consument een gratis pak koffie! Ik zei tegen de caissière: 'Nou mevrouw, zou u dat wel doen in uw situatie, ineens producten weggeven?' En toen vroeg ze of ik zegeltjes spaarde, ik zei: 'Dat durf ik effe niet meer.'”
Hoe komt het toch dat die radiopiraten van vroeger zo goed geboerd hebben? Noem ze maar op: Ruud Hendriks, Willem van Kooten, Rob Out, Lex Harding, u natuurlijk.
“In iedere ondernemer schuilt een kwajongen en dat waren wij, kwajongens. Maar we wisten wel een boodschap over te brengen. Communicatie, wat ik net zei. Wij hebben geleerd om makkelijk met mensen te communiceren. We hebben ook geleerd om te zien wat mensen leuk vinden, wat mensen bezielt. Maar wij zijn ook uitgelachen, hoor vroeger. Ik zie mezelf nog zo het hoofdkantoor van Vendex binnenlopen, samen met Jeroen Soer. We wilden geld ophalen voor Radio 10. Met in de achterzak een knullig businessplannetje. Geen cent gekregen natuurlijk. Maar we zijn wel doorgegaan. En Jeroen heeft later van Radio 10 toch een mooi station gemaakt. Later hielp het natuurlijk dat we bekend werden. Dat opent deuren.”
Mensen die u kennen zeggen dat diplomatie niet uw sterkste kant is.
“Ha. Als ik eenmaal op gang ben, word ik gelijk een tweetakt, geen diesel. Weng! Weng! Snel weg. Ik kan heel diplomatiek optreden als het moet, maar ik kan ook heel bot zijn. Als je je huiswerk goed gedaan hebt en de zaken lopen als ze moeten lopen, dan moet je soms wel op je strepen staan. Maar ja, op het moment dat je een zakelijk conflict hebt, is het meestal zo dat waar twee knokken, twee schuld hebben. Ik zal nooit iets zeggen wat ik niet kan waarmaken. Dus als ik ergens een mening over heb, dan kan ik die onderbouwen ook. Met die etherfrequenties heb ik wel veel over me heen gekregen, maar inhoudelijk ben ik nooit gecorrigeerd.”
U zou het niet eens merken. Dat radiofrequentie-gedoe dat was uw eenmansoorlog.
“Dat kan zo wezen, maar niemand heeft mij op een onjuistheid kunnen betrappen.
Want ik heb namelijk gelijk.”
Net was het nog: waar twee knokken hebben twee schuld.
“Nou, in dit geval niet.”
In Den Haag kan men uw bloed wel drinken, zo bent u tekeer gegaan.
“Tja als je wat wilt hebben en een ander ook, dan moet je er soms als een moederkloek bovenop zitten. Of ze m'n bloed kunnen drinken? Valt wel mee denk ik. Ik heb een simpel Amerikaanse idee in mijn achterhoofd: If you have a problem, go to your congressman. Ik vind dat de volksvertegenwoordigers in Nederland uiteindelijk moeten luisteren naar wat er in de samenleving gebeurt.”
Dat hebben ze gedaan. Op 23 mei worden de frequenties verdeeld over die partijen die het beste inhoudelijk aanbod hebben en tevens het hoogste bedrag bieden.
“Ja, dat heet een vergelijkende toets met een gesloten bod. Ik ben er niet gelukkig mee, maar enfin, er gebeurt tenminste iets.”
Eindelijk duidelijkheid.
“Er zullen nog wel wat rechtszaken volgen, denk ik. Want uiteindelijk is het weer een Hollands poldermodel geworden: het doet recht aan geen van de partijen.”
Heeft u een geheime tip voor het maken van een succesvol radiostation?
“Als ik die had, zou ik die natuurlijk voor me houden. De concurrentie leest mee. Maar verder kun je vrij simpel analyseren wat ik gedaan heb, werken aan het merk, zorgen voor continuïteit. Radio is eigenlijk een heel langzaam medium, je moet er niet te veel aan veranderen, je moet goed op het huis passen maar wel zorgen dat je opvalt met bijzondere dingen.”
Dat proberen de anderen natuurlijk ook.
“Ja, maar die doen toch iets verkeerd. Ze communiceren niet met het publiek; ze krommuniceren. Een aardig voorbeeld is Yorin FM. Twee jaar geleden hebben ze hun naam veranderd van Veronica FM naar YorinFM. Dat ging gepaard met een karrenvracht aan reclamespotjes op RTL 4 en 5 en Yorin. Televisiezendtijd waar ik alleen maar van kan dromen. Het resultaat: 3 procent marktaandeel. Dan doe je toch iets verkeerd.”
Kunt u nog een keer vlammen? Nu met Noordzee FM?
“Ik ben er druk mee bezig. Het marktaandeel is behoorlijk gestegen.”
Logisch, u heeft er sloten met geld ingepompt.
“Klopt, maar daar stopt het niet mee. Een beetje een campagne er tegenaan gooien en vervolgens op je luie reet gaan zitten zo is het niet, hoor. Je moet blijven onderhouden, blijven sleutelen en met leuke dingen komen.”
Gaat u de programmering verschuiven van Noordzee FM?
“Er verandert natuurlijk al wat door de komst van Gordon en Jensen. Verder gaat Noordzee FM zich duidelijk richten op mensen tussen de twintig en veertig. Radio 10, het andere station van John de Mol, sluit daar naadloos op aan. Dat begint bij dertig, vijfendertig en gaat door tot zestig.”
Vindt u het gek dat ik nauwelijks verschil hoor tussen 3FM, Yorin FM, 538 en Noordzee FM? Eén pot nat.
“Nou verschil is er wel degelijk. Het gaat om posities op het muzikale spectrum. Je hebt aan de ene kant Sky Radio, non-stop non-risico muziek. Aan de andere kant heb je 3FM en 538. Bij 3FM tref je iets meer gitaren en bij 538 iets meer dansmuziek en Noordzee zit daar precies tussenin. We zijn een tandje sneller dan Sky, maar we hebben de extreme kantjes van 3FM en 538 eraf gehaald.”
Dat zijn toch hele kleine marges?
“Muzikaal gezien zijn dat behoorlijke marges. 538 zit bijvoorbeeld heel slim in elkaar; dat heb ik zelf gedaan. Het begint heel rustig, maar eindigt aan het eind van de dag vrij rapido. De luisteraar heeft 's ochtends helemaal niet de behoefte aan veel lawaai aan z'n hoofd, dat is bekend, dus beginnen alle stations rustig. De verschillen hoor je in de loop van de dag ontstaan.”
U bent van het topdrie station 538 overgestapt naar het kleine station Noordzee FM. Ik heb nog nooit iemand zo blij gezien met een stap terug als u.
“Dan heb ik nieuws voor u: als u de luistercijfers van Radio 10 en van Noordzee FM bij elkaar optelt, dan zijn we nummer twee van Nederland. Maar dat is natuurlijk niet het belangrijkste. De reden dat ik overgestapt ben naar Talpa (Talpa BV – Italiaans voor 'mol' – is het beleggingsbedrijf van John de Mol, RM) is natuurlijk omdat we er een echt grote radio-onderneming van willen maken. En niet alleen Nederland maar ook daarbuiten.”
John de Mol deed u een aanbod.
“Ja.”
Wat was dat aanbod?
“Geweldig.”
Bedragen?
“U kunt blijven trekken, maar ik doe er toch geen mededelingen over.”
Wat komt die terughoudendheid toch vandaan? U was toch die frisse piraat die overal maling aan had?
“We leven in Nederland hè? Als ik in Amerika zou wonen, dan zou ik tot op de komma zeggen wat ik verdiende, want daar geven mensen je dan een schouderklopje en zeggen 'geweldig joh'. In Nederland kijken ze je meteen met de nek aan.”
In beursgenoteerde bedrijven moeten ook in Nederland topmensen met de billen bloot.
“Maar wij zijn geen beursgenoteerde onderneming.”
Dat komt nog wel.
“Denk ik niet. Ik hoop het niet. Ik vind het belachelijk dat topmensen hun financiële handel en wandel in de etalage moeten gooien. Sommige van die bonusregelingen, daar kun je over twisten of dat wel gezond is voor een bedrijf. Maar dat heeft zo'n man wel gewoon van tevoren bedongen: een normaal contract voor een levering van een dienst. Nu moet het allemaal in de krant. We moeten allemaal lezen dat die Cees van der Hoeven een lening heeft bij ABN Amro. Alsof die niet genoeg ellende aan zijn kop heeft. Ik vraag ook niet aan dames wat voor maat bh ze dragen.”
Hoeveel geld mag u besteden van De Mol?
“In ieder geval meer dan twee miljoen. Ik doe daar geen mededelingen over. Dat is onverstandig. John de Mol geniet ook in het buitenland bekendheid – hij staat op de Forbes 500 lijst – dus als we met een portemonnee gaan wapperen, dan gaan overal de prijzen omhoog. En die mag ik dan weer naar beneden lullen.”
In Nederland gaan jullie op 23 mei bieden op twee FM-pakketten.
“Ja. We bieden op een van de vier vrije pakketten en op een van de geclausuleerde pakketten. We hebben ons best gedaan. Alleen de aanvraag van Noordzee FM was al twaalf ordners dik. En we moesten het in achtvoud inleveren. Je moest het zien om te geloven. Dat is dus echt een pallet vol.”
Jullie bod is natuurlijk het beste.
“We zullen zien. Uiteindelijk gaat het natuurlijk om het laatste velletje. Daarop staat namelijk het bedrag dat je wilt betalen.”
Volgens het ministerie gaat dat anders. De biedingen worden inhoudelijk gewogen en de beste krijgt de frequentie. Alleen als twee of meer partijen gelijk eindigen wordt gekeken naar het financiële bod.
“Nee hoor. Het financiële bod staat er gewoon in en dat speelt wel degelijk mee.”
Jullie hebben dus niet de gok genomen om het op de inhoud aan te laten komen.
“Natuurlijk niet. Op de laatste bladzijde van onze bieding staat een fors bedrag, door mij persoonlijk handgeschreven, in cijfers en in letters.”
En als u de frequentie niet krijgt dan gaat u weer de zee op?
“Nee, dan gaan we naar de rechter.”
CV Erik de Zwart
1957 > geboren in Amsterdam op 16 juni
1970 – 1978 > diskjockey eigen drive-in show, clubs, buurt-
huizen, scholen in Amsterdam e.o.
1975 – 1977 > technicus/diskjockey bij ziekenomroep VU, Amsterdam
1978 >oprichter (met Ruud Hendriks) van Radio Unique (eerste kabelpiraat van Nederland)
1979 > diskjockey bij Radio Caroline (zeezender)
1980 > diskjockey/presentator Veronica Omroep Organisatie
1981 > presentator Nederland Muziekland
1983 > presentator Countdown
1984 > overstap naar TROS, diskjockey en presentator TROS Popformule
1986 > terug naar Veronica
1992 > met Lex Harding oprichter van Radio 538
1999 – 2001 > commissaris bij Yellow
1992 – 1995 > programmaleider bij Radio 538
1995 – 2002 > vj bij TMF/MTV
1995 – 2002 > Directeur Radio 538
2003 > directeur Talpa Radio International, o.a. Noord-zee FM en Radio 10 FM
