Ze zijn inventief, snel en gedisciplineerd. Als er iets gedaan moet worden, staan ze vooraan. Bovendien zijn ze intelligent. Nadeel: als je ze mailt, zie je nooit iets terug. Over wie hebben we het? Juist, over de dyslectische manager.
Dyslecten hebben moeite met lezen en schrijven. Hun handicap heet ook wel 'woordblind', 'leesblind' of 'leesgestoordheid', maar géén analfabetisme. Want dyslecten wel lezen, maar hebben moeite met interpreteren. Dyslecten zijn volgens de statistieken gemiddeld tot bovengemiddeld intelligent. Waarom blijven ze dan maar knoeien met die woorden? Waar gaat het mis?
Er zijn verschillende verklaringen. De meest gehoorde is die van een extreem visueel geheugen. Een dyslecticus heeft een speciaal cluster genen waarmee hij een deel van de hersenen kan gebruiken dat waarnemingen verandert en vervormt. Dyslectici kunnen als kind al snel visuele verbanden leggen. Ze herkennen gezichten sneller, en hebben overzicht op plekken waar 'normale' kinderen dat niet hebben. Dat extra visuele vermogen zet later door. Ter vergelijking: een dyslecticus verwerkt per seconde zo'n 32 beelden, terwijl een verbale denker niet verder komt dan twee tot vijf beelden. Voeg daarbij de gemeenplaats dat 'een beeld meer zegt dan duizend woorden' en het zal u niet verbazen dat de relativiteitstheorie van Einstein tijdens één van zijn dyslectische dagdromen ontstaan is. Zo bezien is de dyslectische manier van kijken naar de wereld een talent.
Briljante ideeën
Problemen treden op als dyslectische kinderen moeten gaan lezen. Hij ziet tekens op het bord waar hij zich geen voorstelling van kan maken en schakelt gelijk over op zijn overlevingsstrategie die tot dusver prima werkte: waarnemingen vervormen, veranderen en duiden. Hij husselt de letters door elkaar heen, zet de woorden op zijn kop of draait ze om, hij komt er niet uit. Later, als hij toch iets van de letters heeft begrepen, slaat hij weer aan het visueel associëren en ziet bij het woord 'Breskenspont' (een woord dat hem niets zegt) iets anders voor zich, namelijk de vleeskleurige panty van de juf die het woord dicteert. Hij schrijft op: 'Brekerspoot'.
Mr. Hans van de Velde, voorzitter van Vereniging Woortblind en manager van coachingsbureau Equisto en zelf dyslecticus, weet er alles van. Van de Velde: "Als ik de zin lees: ‘Voor het huis staat een boom', dan zie ik allemaal huizen voor me met heel veel bomen ervoor. Alles wat iemand zegt, zien we in een beeld voor ons. Dyslecten zijn vaak extreme beelddenkers." Hij herinnert zich een dyslectische collega. "De briljantste ideeën verrezen tijdens een vergadering voor haar geestesoog. Omdat een dyslecticus snel visuele verbanden legt, is zij heel innovatief. Maar als mensen haar vroegen: ‘kun je dat nog een keer uitleggen', was ze alles weer vergeten. Dyslectici zijn erg vergeetachtig op de kortetermijn, omdat we bij nieuwe dingen nog geen vast beeld hebben. Daarom deden we bij die collega altijd een voicerecorder aan als ze ging praten. Dan konden we naderhand iets met haar ideeën doen."
Het beeld van de heldere ideeënspuiende collega klopt. Omdat dyslectici intuïtief en beeldend denken, zich dingen voor kunnen stellen die er nog helemaal niet zijn, is hun drang tot creativiteit groot. Jurrijn Laan, directeur van Nefli Fotografie, Design en Drukwerk, kent het klappen van de zweep. Dyslexie zit hem in het bloed. Zijn vader en grootvader (die het bedrijf oprichtte), hadden er ook al last van. "Als ik dingen niet voor me zie, vind ik het ontzettend moeilijk om te onthouden. Maar ik ben een paar weken geleden op vakantie met een gids meegelopen. Dat kan ik dan weer tot in detail reproduceren. Ik zag helemaal voor me hoe die stad ontstaan was. Als ik diezelfde informatie zou lezen, zou ik er niets van overhouden." Aantekeningen maakt hij daarom middels tekeningetjes: "Als iemand zegt: ‘er moet zoveel minder papier worden ingevoerd', teken ik een papiertje met een minnetje erbij."
Managementtandem
Hoe mooi die extra visuele genen ook zijn, dyslectische managers hebben een serieus probleem. Sukkelen met woord en schrift is en blijft een handicap. Bovendien doen ze er ook nog eens uren over om een stuk te lezen: Van de Velde schat dat hij over een boek van 160 bladzijdes zo'n veertien uur doet. Dyslectici zijn daarbij behept met een slecht werkend kortetermijngeheugen. En om de ramp compleet te maken, reist dyslexie zelden alleen. Van de Velde: "In de helft van de gevallen heeft de dyslect ook ADHD of een aanverwante stoornis, of je ziet dat ze autistische trekken hebben." Hij voegt eraan toe: "Zelf heb ik ADHD."
Toe maar. Zie het op dyslectische wijze voor u: een rondhyperende manager die de hele dag bruist van de ideeën. Maar hij is even vergeten dat er over een half uur een belangrijke klant komt. En dat mailtje over de winstprognoses voor het komende kwartaal, heeft hij nog niet helemaal uit.
Het zal je baas maar zijn. Hoe lossen dyslectische managers hun onvermogen op? Veel voorkomend is de 'managementtandem' ofwel de 'tweekapiteinsoplossing'. Van de Velde heeft ontdekt dat dit uiteindelijk de beste manier is om zijn bedrijf Equisto te bestieren. Hij runt Equisto samen met een ingehuurde manager die hij nog kende vanuit zijn vorige werk. "We hebben vijf jaar lang alleen maar ruzie gemaakt en nu kunnen we dit werk niet meer zonder elkaar doen." Een andere oplossing is die van de rechterhand, ofwel een goede secretaresse. "Mijn secretaresse heeft het wel extra zwaar ja," geeft Jurrijn Laan toe. "Ze moet bijvoorbeeld al mijn mails doorlopen, want ik vind het heel onprofessioneel als daar fouten inzitten." Over dat laatste doet Van de Velde trouwens niet zo moeilijk: "Dan staan er maar wat meer fouten in mijn mail, jammer dan." En wat doen dyslectische managers met alle inkomende post en stukken die relevant zijn voor het bedrijf? Van de Velde: "Meestal gewoon niet lezen."
Doorzetters
De weg naar de top is voor een dyslectische manager zwaar. "Het voelt als in het donker over het Kanaal naar Engeland zwemmen en dan weer terug," herinnert Van de Velde zich. Zijn studie rechten was zo'n zwemretourtje Verenigd Koninkrijk. "Ik zat eigenlijk altijd tot twee uur 's nachts te studeren. Ik dacht toen dat dat normaal was." Om de resterende tijd te doden, werkte de jonge Van de Velde ook nog als griffier bij de rechtbank. "Ja, ik zocht mijn demon wel een beetje op", geeft hij terugblikkend toe. Een dyslecticus valt onder andere door de mand doordat hij te veel overwerkt en doordat hij het beantwoorden van mails en aanverwante zaken eindeloos voor zich uitschuift.
Een ander kenmerk van een dyslect is het voortraject dat ze af hebben gelegd. Typerend is het slalommen van niveau naar niveau, om uiteindelijk bij het gewenste doel aan te komen. Voorbeeld: een dyslectische medicus begon op het vwo (want hoog IQ) zwaaide door de aanwezigheid van de vakken Frans, Duits en Engels af naar de havo, zwaaide vervolgens af (nog steeds te veel talen) naar de mavo, rondde dat af, deed de havo, het vwo, Geneeskunde, bleef vervolgens lang hangen bij de 'medicijn-stampvakken' (zeven herkansingen) en werd uiteindelijk een succesvol arts. Laan vindt dan ook dat een dyslectische werknemer in ieder geval een bovengemiddelde ijver aan de dag heeft moeten leggen om zijn doel te bereiken. Sterker uitgedrukt: Een dyslecticus die manager wil worden, kan zich geen luiheid permitteren.
Meesterschap
Omgekeerd is een dyslectische manager dus per definitie een doorzetter en een harde werker, een eigenschap die in dit land van noeste calvinistische arbeiders erg op prijs wordt gesteld. Jurrijn Laan ziet het zo: "Bij ons duurt het heel lang tot een woord of feit geladen is. Maar als het er eenmaal in zit, gaat het er niet snel meer uit."
Waar een normale, conceptueel denkende manager kennis heeft genomen van een probleem, heeft de dyslectische manager – ondertussen de verschillende mogelijkheden afscannend en de filmbeelden in versneld tempo afspelend – al drie mogelijke oplossingen verzonnen.
De dyslectische manager is op zijn best een visionair. Van de Velde vindt dan ook dat je dyslectici niet moet pamperen. "Een dyslect moet juist leren zijn karakter op te bouwen. Hij moet van zijn last zijn bagage maken." Laan is het ermee eens. "Mensen zien dingen veel te moeilijk. Dan zal de oplossing ook moeilijk zijn. Je moet juist dingen terugbrengen tot de essentie. Van daaruit ziet een oplossing er eenvoudig uit." Hij doet er nog een schepje bovenop: "Als ik moet kiezen uit twee gelijke sollicitanten waarvan er een dyslexie heeft, kies ik voor de dyslect."
How to handle dyslectische werknemers (m/v)
– Geef hem de CD-rom Van Dale Hedendaags Nederlands. Deze is direct raadpleegbaar vanuit Windows en corrigeert óók zinsconstructies (en nog veel meer)
– Geef hem indien noodzakelijk het Van Dale Beeldwoordenboek Nederlands-Engels
– Laat Dragon Software op zijn computer installeren, dit is een spraakprogramma, speciaal voor dyslectici
– Geef hem zo mogelijk een rechterhand of iemand waarmee hij kan samenwerken.
– Probeer zijn gedachten over te nemen als hij iets zegt. Zijn ideeën zijn vaak verhelderend.
– Veel dyslecten houden van een werkomgeving met prikkels. Ze functioneren dan opmerkelijk beter. Overleg met hem.
– Geef hem waar mogelijk schema's en grafieken i.p.v. schriftelijke informatie.
– Bedenk: een dyslectische werknemer heeft een veel sterkere intuïtie en een nog veel groter waarnemingsvermogen dan u zelf. Doe daar uw voordeel mee.
– Laat hem niet voorlezen tijdens vergaderingen.
– Laat hem dingen inspreken i.p.v. opschrijven.
Voordelen van de dyslectische manager
- Hij hoeft minder te lezen
- Hij belt eerder dan dat hij mailt
- Hij heeft dingen doorgaans sneller door
- Hij ziet sneller oplossingen
- Zijn secretaresse doet alles voor hem
- Hij is een visionair
- Hij kan goed delegeren
- Hij heeft een sterke intuïtie
- Hij is een doorzetter
- Hij is vergeetachtig en verstrooid, heeft ook voordelen
Bekende dyslecten
Albert Einstein, Roald Dahl, Tom Cruise, Will Smith, Wolfgang Amadeus Mozart , Leonardo da Vinci, Jan des Bouvrie, Pablo Picasso, Walt Disney, Cher, Agatha Christie, Ludwig van Beethoven, Henry Ford, Winston Churchill, Nelson Rockefeller
Hoe dyslectisch bent u?
U heeft totaal geen last van woordblindheid? Dan weet u vast alle fouten in de volgende tien woorden op te sporen!
1. Due dilligence
2. Putopie
3. Marktgelddag
4. Insentives
5. Reumakort
6. Tompstoon
7. Kondratieffcircus
8. Roomdealing
9. Me nuts men tiem
Antw.: 1. Due diligence, 2. Putoptie, 3. Daggeldmarkt, 4. Incentives 5. Tombstone 6. Euromarkt 7. Kondratieffcyclus 8. Management Team 9. Dealingroom
