De krapte op de arbeidsmarkt te lijf en tegelijkertijd de productiviteit verhogen? Geef dan ook uw medewerkers aandelen. Uit onderzoek blijkt een opmerkelijk verband met de prestaties van de onderneming.
Het lijkt een spel zonder nieten. Uw medewerkers binden. Hun productiviteit verhogen. En tegelijk ook nog uw bedrijfsprestaties verbeteren. Je zou bijna zeggen: wat wil een manager nog meer?
Toch kent slechts 24 procent van de Nederlandse bedrijven een vorm van ‘duurzaam aandeelhouderschap’, ofwel een medewerkersregeling voor aandelen, opties of winstdeling, blijkt uit onderzoek dat MT onlangs heeft uitgevoerd in samenwerking met de Stichting Nederlands Participatie Instituut (SNPI) onder 640 ondernemers en managers. Nederland loopt hiermee flink achter bij de rest van Europa: van de grote bedrijven in ons land heeft zelfs slechts 10 procent een aandelenprogramma, tegen 50 procent gemiddeld in Europa. En dat terwijl degenen die het wel doen er over het algemeen heel enthousiast over zijn: 84 procent ziet een positief effect op het bedrijfsresultaat, 80 procent ziet de productiviteit erop vooruitgaan, 71 procent ziet hetzelfde bij het werven en behouden van medewerkers.
Positief
Ook de Radboud Universiteit toonde niet al te lang geleden een positief verband aan tussen aandeelhoudende werknemers en de winstgevendheid. Waarom het dan toch zo weinig gebeurt? Vooral onwetendheid en onbewustheid, blijkt uit het MT-onderzoek. ‘Nog nooit over nagedacht’, antwoordt bijna de helft van de respondenten. Opmerkelijk, omdat er nog een voordeel aan hangt: het is een prima, legale constructie tegen een ongewenste bedrijfsovername. En het ‘probleem’ dat eigen medewerkers plots stemrecht krijgen in de bedrijfsvoering valt in de praktijk erg mee, zegt Pascale Nieuwland van SNPI. “We weten uit Amerika dat veruit de meeste medewerkers helemaal niet de behoefte hebben mee te sturen. Het gaat om het psychologisch effect dat ze mede-eigenaar zijn. Daaruit komt die extra betrokkenheid voort.”
Dubbel risico
Een veelgehoord argument tegen duurzaam aandeelhouderschap is het dubbele risico dat wordt gelopen: als het slecht gaat met de onderneming, heeft de aandeelhouder/werknemer een dubbel probleem. “Daarom hameren wij er ook altijd op dat mensen vrijwillig instappen en niet verplicht worden deel te nemen”, zegt Nieuwland. En risico en kans zijn natuurlijk ook twee kanten van dezelfde medaille, zegt ze. “Geen enkele belegging is zeker. Kijk naar de ‘zekerheid’ die de pensioenfondsen boden. Juist de medewerkers van een bedrijf zijn goed gepositioneerd om de risico’s ervan te beoordelen.”
Opties
Het risico afdekken door een deel van de beloning in opties uit te keren, is voor Nieuwland niet de eerste keus. “Optieprogramma’s leiden namelijk niet tot een hogere betrokkenheid. De voordelen die andere vormen van participatie bieden, blijven uit.”
Ze bedoelt maar: maak medewerkers mede-eigenaar en ze zullen zich ook zo gaan gedragen. Maar dan moet de overheid ook wel een beetje meewerken, voegt ze toe. “Bij de spaarloonregeling mochten ook fiscaal voordelig aandelen worden verstrekt. Nu die regeling wordt afgeschaft, mag dat niet meer. De politiek heeft dat zich niet gerealiseerd, denk ik. Het zou goed zijn als Nederland hierin aansluiting zou zoeken bij de rest van Europa. Daar is het usance dat dergelijke programma’s fiscaal worden ondersteund.”
Uh… medewerkersparticipatie?
Medewerkers financieel betrekken bij de resultaten van de onderneming kan op veel manieren. Vuistregel is: hoe verstrekkender de participatie, hoe groter de opbrengsten. Het instapmodel is de winstdeling. Leuk, maar met weinig aantoonbaar effect. Complexer, maar effectiever, is deelname via certificaten van aandelen. Het model met de grootste gevolgen is dat waarin medewerkers volwaardige aandelen krijgen. Zij krijgen dan ook stemrecht en kunnen een rol spelen op de AVA. In Nederland komt dit weinig voor, behalve bij opvolgingskwesties. Vaak richten familiebedrijven zonder opvolger een aandelenprogramma in als eerste fase in een management- of employee buy-out.
Hoe geo-ict-adviesbureau Geodan het in de praktijk brengt:
‘Investeringen moet ik nu niet alleen in de directie kunnen uitleggen’
Evert Meijer
Is directeurgrootaandeelhouder bij Geodan, geo-ict-adviesbureau met 130 medewerkers.
reserveert maximaal 20 procent van de aandelen voor eigen medewerkers.
werkt dat? Zo’n 45 medewerkers hebben certificaten in de eigen onderneming.
“De belangrijkste reden om met een aandelenprogramma te beginnen was voor ons dat medewerkers er zelf om vroegen. Zo’n 2,5 jaar geleden hebben we nieuwe aandelen uitgegeven en die ondergebracht in een administratiekantoor. Nu is bijna de helft van de certificaten van die aandelen in handen van medewerkers. Die zijn verrassend fors ingestapt. Hun deelname varieert van zo’n 600 euro tot zelfs meer dan een ton. Geodan heeft de ambitie binnen vijf jaar twee maal zo groot te zijn. Ik wilde de medewerkers daarin graag mee laten delen. Dat we zo ons eigen vermogen versterkten was een bijkomend voordeel. Overigens weet ik niet of de betrokkenheid van de medewerkers hierdoor veel is toegenomen. Die was namelijk al erg hoog. Wel merk ik dat nu extra scherpte nodig is bij grote investeringen. We moeten nu niet alleen in de directie goed kunnen uitleggen waarom we GRATIS BOEKJE
Meer weten over medewerkersparticipatie? Ga naar mt.nl/participatie en ontvang gratis het boekje ‘Wie kan delen, kan vermenigvuldigen’.een investering doen, ook het personeel moet het begrijpen. Wat me is tegengevallen is de rol van de Belastingdienst. Die wilden de aandelen aanzienlijk hoger waarderen dan wij. Dat waren stevige discussies. Uiteindelijk moesten we een heel eind opschuiven in hun richting. De beoogde waardeverdubbeling is zo moeilijker te realiseren. Op basis van de dividenden blijft het voor medewerkers een aantrekkelijke belegging, maar de ontwikkeling in de huidige markt benadrukt nog eens dat wij als bedrijf heel duidelijk moeten maken dat participeren wel een échte belegging is, met bijbehorende risico’s.”
