De meest succesvolle internetbedrijven van Nederland heten niet Lost Boys of Tryllian, maar KPN en Endemol. Hoewel de tv-producent zichzelf niet als internetbedrijf wil afficheren, slaat het Hilversumse bedrijf toch flink munt uit het web. Zonder Big Brother zou dat overigens heel anders zijn gelopen.
De grote vraag is wie op het idee kwam. Paul Röhmer, Patrick Scholten? Of misschien John de Mol himself? Big Brother werd in 1999 in de eerste plaats ontwikkeld als televisieshow. Maar tijdens de conceptfase kreeg iemand de lumineuze ingeving: je kunt het ook op internet uitzenden. Die stakkers die zich in het huis hebben laten opsluiten, kun je 24 uur per dag via internet laten begluren. Het was als een gouden reddingsboei die Endemol vanuit de digitale hemel kreeg toegeworpen.
De start was niet erg veelbelovend geweest. In de beginjaren van internet wist Endemol niet wat men ermee aan moest. Na veel wikken en wegen werd er een eigen productiebedrijf opgezet, Endemol Interactive, dat zich bezighield met cd-roms (Tien voor taal), en dat probeerde om de markt voor webproducties te ontginnen. Maar in die jaren viel er nauwelijks een uitgedroogde broodkorst aan internet te verdienen. Veel positiefs kan er van John de Mol en Joop van den Ende worden gezegd – maar niet dat ze uitblinken in langlopende, visionaire investeringen in toekomstige ontwikkelingen. Toen de eerste cijfertjes binnenkwamen, werd Endemol Interactive hals over kop stopgezet.
Daarna bleef het enkele jaren stil. Totdat bleek dat men met Big Brother op een goudader was gestuit. De deal wordt als volgt beklonken. ISP's (internetproviders) zitten doorgaans te springen om zo veel mogelijk abonnees en bezoekers. In elk land waar Big Brother wordt uitgezonden, mag één provider de camera's op zijn website plaatsen. In Nederland was dat bijvoorbeeld World Online. De provider betaalt Endemol een vast bedrag, plús een bedrag voor elke abonnee die er ten gevolge van de BB-uitzendingen bijkomt. Voor dat geld hoeft Endemol niet al te veel te doen. Het televisieprogramma wordt in elk land in samenwerking met lokale marktpartijen geproduceerd. Daarnaast worden de internetrechten aan een lokale ISP verkocht; in 2000 rinkelde op die manier al een keer of tien de kassa, dit jaar gaat Big Brother zelfs helemaal down under naar Australië.
Kruisbestuiving
Geen wonder dat Ruud Hendriks, bestuurslid van Endemol, vorig jaar in een interview in het blad Adfo Web zei: “Wij hebben een zeer winstgevend internetbedrijf, misschien wel het meest winstgevende internetbedrijf in Nederland.” De precieze cijfers worden overigens niet bekendgemaakt. Sinds Endemol gekocht is door Telefónica, is de (aparte) rapportageplicht vervallen. Welke investeringen in de internetactiviteiten werden gepleegd, valt daarom ook moeilijk te zeggen. Toen vorig jaar de aparte internetdivisie Endemol.com werd gelanceerd, werd er bijgezegd dat er 'tientallen miljoenen guldens' zouden worden gestopt in de uiteenlopende webactiviteiten. In Nederland houden zich er maar ongeveer 25 van de 2000 werknemers mee bezig; geen sitebouwers of content-producenten maar business-mensen die vooral bezig zijn om te kijken hoe televisie-formats kunnen worden omgebouwd tot lucratieve tv-plus-internet-formats.
Het succes van Endemol is immers vooral de bloem van een vruchtbare kruisbestuiving. Internetstarters die zich bezighouden met pure 'webcontent' zoals Bitmagic en Gamegate hebben nog weinig rooskleurige cijfers kunnen laten zien. Maar zodra de wervingskracht van televisie erbij wordt gehaald, komen de bezoekers ineens wél in grote drommen naar een site. De cijfers spreken boekdelen. In Nederland werden er tijdens de honderd dagen van de eerste serie in totaal meer dan 52 miljoen pageviews geregistreerd. Www.bigbrother-haus.de, de site van de Duitse versie van het programma, haalde in zijn eerste week op één dag ruim 5 miljoen pageviews. En met Gran Hermano (Spanje), Grande Fratello (Italië) en al die andere versies werd eveneens leuk gescoord.
Een goed voorbeeld doet goed volgen, vooral als het voorbeeld uit de eigen koker afkomstig is en er flink mee kan worden verdiend. Hals over kop werd door Endemol daarom per 1 januari 2000 de internetdivisie Endemol.com gelanceerd, die moest onderzoeken of nog meer formats zich voor deze aantrekkelijke 'dubbelslag' leenden. Het resultaat was onder meer: www.debusop6.nl, www.theboxoflove.nl en www.sbsnet.nl/webstrijd. En je hoeft geen glazen bol te hebben om te voorspellen dat er nog héél wat sites in deze trant zullen volgen.
Lappendeken
Het succes van Big Brother heeft de bovenbazen bij Endemol bovendien heel wat sympathieker gestemd ten opzichte van internet dan eerder het geval was. Als tweede onderdeel van het webbeleid, naast het uitbaten van de tv-formats, is men inmiddels begonnen met het exploiteren van portalen; eerst in Spanje (Telepolis) en vervolgens in een joint venture met SBS ook in Nederland (SBSnet). Na het fiasco van World Online en het inzakken van de beurskoersen in de loop van 2000 hebben we van deze activiteit overigens niet veel meer gehoord. Als derde hoeksteen van Endemols strategie werd er een aarzelend begin gemaakt met het opbouwen van een eigen business unit voor de productie van internetcontent: een tweede 'Endemol Interactive' dus. Ook daar hebben we overigens, na de aankondiging door Ruud Hendriks in het blad 'Adfo Web', niet veel meer van gehoord.
Endemols strategie laat zich wel omschrijven als een lappendeken van samenwerkingsverbanden in allerlei soorten en maten. Met lokale producenten en providers worden per land afspraken gemaakt. Over het algemeen zijn het de mensen in de lokale vestigingen die dergelijke onderhandelingen voeren, tegen de achtergrond van de plaatselijke marktomstandigheden. Maar het hoofdkantoor in Nederland houdt duidelijk een oogje in het zeil. Daarnaast worden er ook nog joint ventures aangegaan met en belangen aangekocht in uiteenlopende bedrijven; van Zeppelin (internetproductie) in Spanje tot Zeppotron.com (internetcontent) in Groot-Brittanië.
Het ijverig verder borduren aan deze lappendeken van De Mol en Hendriks lijkt een slimme strategie. In verschillende Europese landen staat Endemol met zijn neus boven op de ontwikkelingen, terwijl het concern al met al weinig risico's loopt. Het beste voorbeeld is te vinden in Engeland. Via een inmiddels ontbonden joint venture met de Guardian Media Group kwam het bedrijf in het bezit van de helft van Victoria Real, een succesvolle internetproducent. Groot-Brittannië is niet helemaal toevallig het land dat vergeleken met Europa (en de rest van de wereld) vér voorop ligt op het gebied van de interactieve televisie; voor een bedrijf als Endemol het beloofde land. Victoria Real houdt zich ook met dergelijke producties bezig, en Endemol kijkt leergierig over de schouder mee. Als interactieve tv ook in de rest van Europa doorbreekt, is Endemol er klaar voor.
Overzicht
Endemol
Strategie: In een lappendeken van verschillende samenwerkingsverbanden worden televisie-formats op internet verder uitgemolken. Daarnaast is men begonnen met portals en internetproductie.
Initiatieven: vele Big Brother-sites, SBSnet, sites van De Bus, Webstrijd en andere programma's.
Omzet via internet: onbekend.
