Rabobank is de grote winnaar van MT’s Human Capitalonderzoek. In HR is één trend te bespeuren: back to basics.
Werknemers van de Rabobank hebben het maar getroffen. Volgens de managers van Nederland wordt bij geen ander bedrijf beter voor de medewerkers gezorgd dan bij de Utrechtse grootbank. Zelfs de overheid, die het traditioneel goed doet op het gebied van arbeidsvoorwaarden en diversiteitsbeleid, wordt door de Rabobank op het gebied van ‘mensvriendelijkheid’ verslagen.
=> LEES ONDER DEZE GRAPHIC VERDER: DE TOELICHTING & ACHTERGRONDEN
=> Of lees: wat is het geheim van Rabobank?
=> Lees ook: 'Rabo heeft zijn imago razend knap beschermd'
De Grote Vriendelijke Reus
In een tijd waarin grote multinationals vaak diep in hun personeelsbestand moeten snijden, en zich niet al te mensvriendelijk gedragen, lijkt de Rabobank de Grote Vriendelijke Reus (GVR), hoewel ook de Rabobank afgelopen jaar een reorganisatie heeft moeten aankondigen. Maar gemeten over de zeven categorieën van MT’s Human Capital-onderzoek behaalt de bank de hoogste score. Kennelijk oordelen de Nederlandse managers dat er bij de bank zorgvuldig wordt omgesprongen met de (in de woorden van Roald Dahls GVR) ‘flupsige mensbaksels’.
100 bedrijven
TOP 15 DIVERSITEIT ALGEMEEN
1 Rijksoverheid
2 Ahold/Albert Heijn
3 Rabobank
4 Ikea
5 Politie
6 Belastingdienst
7 Gemeente
8 ABN Amro
9 Schiphol
10 Philips
11 Google
12 Hema
13 Apple
14 ING
15 TriodosDe opzet van MT’s HC-onderzoek is dit jaar veranderd. Er zijn nu 7 categorieën waarover de respondenten worden bevraagd. Uit een lijst van de 100 bedrijven met het beste imago kan worden gekozen welke bedrijven het goed doen. Categorieën zijn onder andere arbeidsvoorwaarden, groei- en ontwikkelingsmogelijkheden en vrouwvriendelijkheid. In totaal vulden ruim 700 leidinggevenden dit jaar de vragenlijst in.
Overheid scoort goed
Naast de bankensector zijn werknemers ook bij de overheid goed af. In de eindranglijst (waarbij de scores van de 7 categorieën bij elkaar worden opgeteld) staat niet alleen de rijksoverheid op de 2e plaats, maar doen de gemeentelijke overheid (5e plaats), politie (10e), Belastingdienst (13e) en provinciale overheid (21e) het ook goed. De recessie speelt ongetwijfeld een rol: in mindere tijden moeten veel bedrijven hun voorzieningen versoberen, terwijl de overheid zich net iets meer kan blijven permitteren.
Beter dan multinationals
In de categorie Arbeidsvoorwaarden doet de overheid met de posities 1 (Rijk), 5 (gemeente) en 6 (provincie) het dan ook uitstekend, béter dan multinationals als Ahold (11), Unilever (12) en Heineken (13). In veel bedrijven staan de arbeidsvoorwaarden op de helling, ontdekte HR-vakblad PW afgelopen zomer bij een peiling onder 585 lezers. Eén op de vijf bedrijven heeft er het afgelopen jaar aan gesleuteld.
Het mes in secundaire arbeidsvoorwaarden
TOP 15 VROUWVRIENDELIJKHEID
1 Rijksoverheid
2 Rabobank
3 Gemeente
4 Ikea
5 Randstad
6 de Bijenkorf
7 ABN Amro
8 Ahold/Albert Heijn
9 Hema
10 Politie
11 Provincie
12 Belastingdienst
13 ANWB
14 ING
15 Schouten & NelissenVooral in de secundaire arbeidsvoorwaarden wordt het mes gezet. Bedrijven bezuinigen op opleidingen, congresbezoek, heidagen, leaseregelingen, personeelsuitjes, kerstpakketten, onkostenvergoedingen, laptops, fitness, kinderopvang, enzovoort. Soms worden regelingen compleet afgeschaft. De invoering van de werkkostenregeling (waarmee de fiscale regels voor vergoedingen worden geharmoniseerd) is vaak aanleiding om het bestaande pakket tegen het licht te houden en te versoberen. In het onderzoek HR Trends 2012-2013 van Performa, gehouden onder ruim 1.000 HR- en salarisprofessionals (en uitgevoerd door Berenschot), is de werkkostenregeling het meest genoemde aandachtspunt voor 2013.
Bonus is kind van de rekening
Een ander belangrijk kind van de rekening tijdens de recessie is de bonus. Nog maar een kwart van de respondenten van PW bleek prestatiebonussen uit te keren. En nog maar 4 procent verstrekte gegarandeerde bonussen. Bij bezuinigingsoperaties maken werkgevers dankbaar gebruik van de antibonusstemming die de laatste jaren over het land spoelde.
Reorganiseren
De crisis overschaduwt het werk van de HR-staf. Een op de zes HRM’ers verwachtte een jaar geleden te gaan reorganiseren, aldus HR Trends 2012-2013. Inmiddels is dat gestegen naar een kwart, en dat was nog vóór de dramatische cijfers van het derde kwartaal van dit jaar, waarmee Nederland weer in een recessie gleed.
Back to basic
TOP 15 GROEI & ONTWIKKELING
1 Rabobank
2 Apple
3 Google
4 Shell
5 ABN Amro
6 Philips
7 Ahold/Albert Heijn
8 ASML
9 Microsoft
10 Ikea
11 Unilever
12 Rijksoverheid
13 Heineken
14 Facebook
15 RandstadHet HR-beleid is daarmee ‘back to basic’. Thema’s die enkele jaren geleden nog hoog op de agenda stonden, zijn op de achtergrond geraakt. Zo is de aandacht voor Het nieuwe werken, dé hype van de jaren 00, flink geluwd. Werknemers doen er zelf aan mee: van de mensen die vanuit huis kunnen werken, kiest het overgrote deel daar niet meer dan 10 procent van de tijd voor.
IT doet HNW
Als je graag Nieuw wilt werken, kun je volgens de Nederlandse managers nog steeds het beste bij een IT-bedrijf terecht. In MT’s HC-onderzoek staan 3 IT-bedrijven (Google, Microsoft en Apple) bovenaan in de categorie ‘Vrijheid en flexibiliteit’, naast ‘gouwe ouwe’ Interpolis (op plaats 5), waar het flexwerken al diep in de jaren 90 van de vorige eeuw begon.
Seniorenbeleid
Niet alleen Nieuw werken is een onderwerp waarvan de wildgroei aan congressen, die er nog maar enkele jaren geleden over werden georganiseerd, flink is geluwd. Hetzelfde geldt voor diversiteits- en seniorenbeleid. Diverse teams presteren beter en diverse bedrijven spreken een breder publiek aan, zo heette het, dus om te overleven kon je niet om diversiteitsbeleid heen. Helaas hebben veel bedrijven inmiddels andere overlevingsangsten. Ook seniorenbeleid (of: ‘duurzame inzetbaarheid’) is met het verruimen van de arbeidsmarkt grotendeels van de radar van de boardroom verdwenen.
Politie
TOP 15 VITALITEIT & VEILIGHEID
1 Politie
2 Shell
3 Achmea
4 Rabobank
5 KLM/Air France
6 Rijksoverheid
7 Schiphol
8 Interpolis
9 DSM
10 Google
11 Ikea
12 AkzoNobel
13 Havenbedrijf Rotterdam
14 Gemeente
15 ANWBIn de categorie ‘Vitaliteit en veiligheid’ van het Human Capitalonderzoek blijkt het de politie te zijn die het best bekendstaat onder de respondenten. Niet verwonderlijk gezien het belang van fitte dienders op straat. Om voor de hand liggende redenen hebben de politiediensten ook een goed ontwikkeld veiligheidsbeleid.
Nieuwe mensen nodig
De politie is ook een van de gremia in Nederland waar nog steeds personeel wordt geworven. Het feit dat het crisis is, wil immers niet zeggen dat er geen nieuwe mensen meer nodig zijn. Het brengt bedrijven soms in een spagaat: aan de ene kant moeten ze mensen laten gaan, aan de andere kant zijn ze druk bezig om mensen binnen te halen. De vaardigheden waar behoefte aan is, zijn aan verandering onderhevig. Uit het HR Trends 2012-2013-onderzoek blijkt zelfs dat de meerderheid van de HR-managers de komende krapte op de arbeidsmarkt als urgent thema beschouwt.
Leegloop bij Defensie
TOP 15 VRIJHEID & FLEXIBILITEIT
1 Google
2 Microsoft
3 Apple
4 Rijksoverheid
5 Interpolis
6 Facebook
7 Rabobank
8 Achmea
9 Ikea
10 Gemeente
11 Belastingdienst
12 Shell
13 ABN Amro
14 Philips
15 Ahold/Albert HeijnDefensie is een voorbeeld: vrijwel nergens is zo’n leegloop gaande als bij dat ministerie. Tegelijk staat de hoogste baas op station Den Haag CS te flyeren om nieuw personeel aan te trekken. Technici en ICT’ers worden bij Defensie gelokt met premies die kunnen oplopen tot 10.000 euro. Bij Nationale Nederlanden hetzelfde beeld: ontslagen, tegelijk vacatures. Of neem de bouw, een van de slechtst presterende branches van het land. Eén op de drie HRM’ers in de bouw (iets meer dan het landelijk gemiddelde) heeft moeite met het vervuld krijgen van vacatures. Het gaat dan vooral om technici en onderhoudsmensen.
Niet één kam
De arbeidsmarkt is steeds moeilijker over één kam te scheren. Binnen een branche of organisatie kunnen gelijktijdig overschotten en tekorten bestaan en hetzelfde geldt voor functiegroepen. Zo is er landelijk een overschot van lager geschoolde ict’ers, maar een tekort aan hoger geschoolde. Dat tekort neemt naar verwachting alleen maar toe omdat de instroom in ICT-opleidingen op HBO- en universitair niveau stagneert. Naast ICT’ers en techneuten worden momenteel vooral ook financieel deskundigen rap schaarser.
Fijnmaziger werven
TOP 15 FAIRNESS
1 Triodos
2 Wereld Natuur Fonds
3 Rabobank
4 Ikea
5 Rijksoverheid
6 ANWB
7 Gemeente
8 Ahold/Albert Heijn
9 Greenchoice
10 Philips
11 Google
12 ABN Amro
13 Apple
14 FNV
15 HemaHoe gedifferentieerder de arbeidsmarkt wordt, hoe specifieker en fijnmaziger moet worden geworven. Media als Facebook en Twitter, waar het wemelt van de specialistische communities, spelen daarbij steeds vaker een rol. Ook ‘referral recruitment’ oftewel ‘employee referral’ (nieuwe medewerkers werven via je eigen personeel) wordt steeds vaker ingezet.
Vakmanschap
De hernieuwde aandacht voor specialistische kennis en vakmanschap is opvallend. Tot in het regeerakkoord wordt de vakman lof toegezwaaid. Moesten we onszelf lange tijd vooral goed weten te verkopen, proactief zijn, flexibel, overtuigend en inlevend – kortom, manager zijn – nu moeten we weer een band kunnen plakken of een gootsteen ontstoppen. Specialist zijn dus.
Concrete vaardigheden
Cursussen en opleidingen worden meer dan voorheen toegespitst op concrete vaardigheden. Er wordt meer op de werkvloer in plaats van buiten de deur geleerd, en de bedrijfsschool is terug van weggeweest. Zo leidt NS-dochter NedTrain sinds september dit jaar weer zelf treinmonteurs op. Goede vaklieden worden hier en daar ook beter beloond. Dat heeft zowel te maken met schaarste als met opwaardering van het vakmanschap ten opzichte van het management.
Advies van Rutte II
TOP 15 ARBEIDSVOORWAARDEN
1 Rijksoverheid
2 Rabobank
3 Shell
4 ABN Amro
5 Gemeente
6 Provincie
7 ING
8 Philips
9 Google
10 Belastingdienst
11 Ahold/Albert Heijn
12 Unilever
13 Heineken
14 Microsoft
15 McKinseyHet advies van Rutte II: “Bewezen vakmanschap belonen met minder verantwoording en controle. Het loongebouw moet zo in elkaar zitten dat echte vakmensen voor promotie niet hoeven te vluchten in managementfuncties.” De human capitalwereld lijkt terug in de tijd te gaan. Met aandacht voor traditionele waarden zoals vakmanschap, arbeidsethos en een laag ziekteverzuim. Reïntegratie en verzuim staan veel minder hoog op de HR-agenda, blijkt uit HR Trends 2012–2013.
Jobhoppen naar de achtergrond
Ook met het naar de achtergrond raken van jobhoppen en nieuwigheden zoals Het nieuwe werken. Zelfs outsourcen is op zijn retour: de grote golf van het overbrengen van werk naar lagelonelanden is min of meer voorbij. Er is alleen nog wat ‘countryhopping’ gaande – India en China worden dan bijvoorbeeld verruild voor Cambodja of Ghana (nóg goedkoper). Maar in de ICT-sector is al weer sprake van gedeeltelijke insourcing: het werk komt daarbij terug naar Nederland. We gaan, kortom, back to the eighties. En net als toen werken we nu liever bij een bank of de overheid dan bij een flitsend commercieel bedrijf. Wel zo veilig.
Onderzoeksverantwoording
MT’s onderzoek naar Human Capital werd in september 2012 uitgevoerd door MWM2. Aan leidinggevenden werd een lijst voorgelegd van de 100 bedrijven met het beste imago in Nederland. Voor 7 expertisevelden op het gebied van human capital werd gevraagd welke bedrijven volgens deze managers goed scoorden. De lijst van 100 bedrijven was gebaseerd op de MT500, MT’s onderzoek naar het imago van het bedrijfsleven. In totaal werd de vragenlijst door 725 managers ingevuld. De velden waarover een beoordeling kon worden gegeven waren Diversiteit (het algemeen beleid ten aanzien van de integratie van alle minderheden), Vrouwvriendelijkheid (het specifieke beleid met betrekking tot de kansen voor vrouwen), Groei & ontwikkeling (talentontwikkeling, opleidings- en ontplooiïngsmogelijkheden), Vitaliteit & veiligheid (fitheids-, gezondheids- en veiligheidsbeleid), Vrijheid & flexibiliteit (beleid op het gebied van flexibele werktijden en Het nieuwe werken), Fairness (beleid ten aanzien van communicatie, medezeggenschap en eerlijkheid) en Arbeidsvoorwaarden (primair en secundair).
Met dank aan Hans van der Spek (Berenschot).
