Natuurlijk hebben leiders de smaak van AI flink te pakken. Ze gebruiken de tools voor marktanalyses, strategische plannen, onderzoek naar klanten en andere businessactiviteiten.
Wat Rasmus Hougaard en Jacqueline Carter echter is opgevallen, is dat maar heel weinig leiders kunstmatige intelligentie inzetten om zelf een betere leider te worden. Ze beschrijven in More Human, dat op 18 maart is verschenen, hoe AI leiders daar ook mee kan helpen.
Hougaard is de oprichter van Potential Project. Hij is volgens Thinkers50 een van de acht belangrijkste leiderschapsdenkers vandaag. Zijn medeauteur Carter is senior partner in zijn bedrijf. Samen hebben ze al meerdere boeken over leiderschap op hun naam staan.
Menselijke waarden opofferen?
Beide auteurs zijn zowel bezorgd als nieuwsgierig naar de impact van kunstmatige intelligentie op leiderschap. En dus zijn ze uitgebreid op onderzoek uitgegaan. Het boek geeft niet alleen de resultaten van enquêtes, maar ook veel praktijkvoorbeelden. Hun conclusie luidt paradoxaal genoeg: AI kan leiders menselijker maken.
Ze wijzen in hun boek onder meer op de drie grote beloftes van AI voor leiders, maar waarschuwen tegelijkertijd ook voor de risico’s. Hoe gaan leiders deze tools gebruiken: als hulpmiddel om hun menselijke vaardigheden te verbeteren of als shortcut waarbij menselijke waarden worden opgeofferd?
Dit zijn de drie grote beloftes van AI, met de voorbeelden uit het boek en hun valkuilen.
#1 AI bespaart tijd
Bij Accenture gebruikt chro Ellyn Shook de generatieve AI-tool Anytime Performance Summary. Die tool voegt veel input samen over individuele werknemers, zoals bijvoorbeeld feedback, prioriteiten, aspiraties en resultaten.
Zonder die tool was Shook drie kwartier bezig om de informatie voor een functioneringsgesprek te verzamelen. Ze had dan nog een kwartier om het gesprek zelf voor te bereiden. Nu heeft ze de informatie in vijf minuten, inclusief een samenvatting. De rest van de tijd kan ze besteden aan het voorbereiden van het gesprek.
Volgens Shook begint AI nu echt tijd vrij te maken, zodat ‘leiders zich kunnen richten op wat echt belangrijk is: het ondersteunen van hun mensen zodat ze zich goed voelen en productief kunnen zijn.’
Meer werken of meer reflecteren?
Bij IBM hebben ze een AI-agent die leiders met één mail input geeft over de teamleden die klaar zijn voor een promotie. Maar in ruil voor het verminderen van die administratieve taken, vraagt Nickle LaMoreaux, chro van IBM, dat leiders hun tijd en energie besteden aan ‘momenten die ertoe doen voor hun mensen’.
Dat betekent ‘plannen maken over hoe je promotie gaat vieren, of hoe je een gesprek gaat voeren met degene die niet gepromoveerd is en over hoe hij of zij zich kan ontwikkelen’. AI bespaart dus tijd, maar de vraag is wat leiders daarmee doen.
Wordt die tijd gebruikt om er een extra project bij te pakken of nog meer te vergaderen? Of gebruiken ze de vrijgekomen tijd om meer op zichzelf te reflecteren als leider, op de impact die ze maken op hun mensen?
Echokamer van AI
Tot nu toe vullen leiders de tijd die met digitale tools wordt bespaard in met meer werk, weten Hougaard en Carter. Een andere valkuil is dat leiders alles klakkeloos overnemen van AI. Ze houden namelijk wel van snelle beslissingen.
Ook onze hersenen zijn liever lui dan moe. Maar met dat ‘haastig denken‘ kunnen ze ook ‘foute, onethische, vooringenomen, schadelijke of irrationele beslissingen nemen’. Stel liever vragen over de ethische impact van beslissingen, de gevolgen op de lange termijn. Vergeet als leider daarbij ook de eigen beperkingen niet, de ingebakken vooroordelen en het egoïstische kantje.
Zoek bewust de verschillende en tegengestelde meningen op. De AI-systemen van Netflix en Spotify bijvoorbeeld, maken geen neutrale selectie. De voorstellen worden gebaseerd op wat het algoritme denkt wat de klant wil zien of horen. ‘Daarmee wordt onze blootstelling aan verschillende ideeën en perspectieven beperkt.’
Kom als leider dus niet in de ‘echokamer’ van AI terecht. Die vervormt de realiteit. ‘Hoe meer we vertrouwen op AI voor het maken van keuzes of selecties zonder eigen oordeel en kritisch denken, hoe meer onze werkelijkheid zal worden gevormd door algoritmen, neurale netwerken en taalverwerkingsmodellen.’
Luister ook: De evolutionaire fout die zelfs de beste managers maken
#2 Met AI wordt leiderschap extreem maatwerk
Bij IKEA wordt AI ingezet om werknemers voor het bedrijf te behouden. Het systeem beoordeelt een groot aantal variabelen, zoals de situatie op de lokale markt en hoelang iemand in dienst is.
Zo identificeert het medewerkers die dreigen te vertrekken. Hun manager krijgt daar een waarschuwing over. Zo kan hij of zij op basis van de informatie het gesprek met die m/v aangaan.
Ulrika Biesért, chro van het Zweedse woonwarenhuis, heeft aan de auteurs ook uitgelegd dat het systeem door een zwaar proces is gegaan rond privacy, bescherming van data, ethische regels en verantwoord gebruik ten opzichte van lokale wetten en voorschriften.
Nieuwe standaard voor leiders
Al die tools zullen leiden tot nieuwe verwachtingen voor leiders, een nieuwe standaard waaraan leiders moeten voldoen. Leiderschap is niet langer een transactie, waarbij de focus op operationele efficiëntie ligt. Werknemers zijn geen ‘human resources’ die gemanaged moeten worden op productiviteit.
Die tijden zijn voorbij, schrijven Hougaard en Carter. Leiders hebben nu de keuze. Vasthouden aan macht en controle, of een nieuwe manier van leidinggeven adopteren met behulp van AI. ‘Meer transformationeel, collaboratief en inclusief. Met leiders die hun teams inspireren en motiveren. Met medewerkers die worden gezien als partners in het succes van de organisatie.’
Christy Pambianchi, chief people officer bij Intel, vergelijkt die nieuwe leiders met dirigenten. Ze moeten duidelijkheid scheppen over het doel, de unieke vaardigheden en behoeften kennen van elke speler, aansturen, samenwerking en coördinatie mogelijk maken om tot uitstekende prestaties te komen.
Het kompas
‘Goede leiders nemen de tijd om een persoon echt te leren kennen, om hun vaardigheden en motivaties te begrijpen en hoe ze het beste in iedereen naar boven kunnen halen.’
Dimitra Manis, chief purpose officer bij S&P Global wijst erop dat meer tijd en tools niet automatisch betekenen dat leiders beter worden. Te veel mensen zijn tot leider gebombardeerd vanwege hun technische vaardigheden of vanwege successen die ze geboekt hebben in het verleden.
Die leiders hebben nooit geleerd hoe ze mensen het beste kunnen managen. Hougaard en Carter pleiten dus voor meer investeringen in het vergroten van de menselijke leiderschapskwaliteiten. Het boek gaat daar uitgebreid op in met een ‘menselijk leiderschapskompas’.
Kernkwaliteiten
Leiders moeten nog beter worden in het managen van hun mind en hun kernkwaliteiten – bewustzijn, wijsheid en mededogen – cultiveren. Leiders moeten hun mentale proces vertragen, context scheppen, goede vragen stellen en leiden vanuit hun hart.
‘Als we dat niet doen, lopen we het risico dat we deze nieuwe tools niet optimaliseren, erdoor overweldigd worden of, erger nog, eraan verslaafd raken.’
Lees ook: Je doet als leider meestal niet wat je zegt
#3 AI maakt leiders menselijker
Cameron Hedrick, chief learning officer bij Citibank, gebruikt AI om zijn communicatie te verbeteren. Daarvoor heeft hij AI-simulaties (proxies) van zichzelf gemaakt. Hij heeft daarvoor veel informatie over zichzelf gedeeld: zijn persoonlijkheidstype, zijn manier van schrijven, zijn persoonlijke mening over heel wat onderwerpen.
Hij deelt ook moeilijke situaties en vraagt zijn proxy hoe hij zou reageren. Het inzicht dat hij zo krijgt, opent hem de ogen. ‘Dat heeft me geholpen om vooroordelen en blinde vlekken te onthullen. Zo leer ik meer over mezelf en wordt mijn effectiviteit als leider vergroot.’
Hougaard en Carter geven aan dat leiders zo verschillende AI-proxies kunnen inzetten, eentje met een financieel karakter, eentje met een klimaatachtergrond. Samen kunnen ze dan in debat gaan. Ook van teamleden kunnen proxies worden gemaakt. Zo kunnen ze input en advies geven.
Subtiele informatie oppikken
Ook tijdens fysieke vergaderingen kan AI worden ingezet om via lichaamstaal, gezichtsuitdrukkingen en stemvibraties te letten op stress, angst, frustraties of afleiding. ‘Een leider kan tijdens een vergadering een bericht ontvangen dat een werknemer tekenen van bezorgdheid of verwarring vertoont’, schrijven ze.
Het is subtiele informatie die vaak niet wordt opgepikt. Met deze informatie kunnen leiders meer context bieden, vragen stellen die zich richten op de onuitgesproken zorgen van dat teamlid. Leiders die hierop reflecteren, vergroten zo hun bewustwording over wat er bij de anderen leeft.
Bij Cisco wordt hier al mee geëxperimenteerd. AI heeft een uitwisseling via chat tussen een manager en een werknemer geanalyseerd. Het AI-systeem wees erop dat de manager niet goed genoeg luisterde en gaf ook aanwijzingen over onuitgesproken problemen voor de werknemer.
Gesprekken oefenen
Francine Katsoudas, chief people, policy en purpose officer, gelooft erin dat AI het ‘ongeziene kan zien’. Ze was onder de indruk hoe AI de valkuilen aanwees en nuttige suggesties gaf voor wat de manager anders kon doen. ‘We hebben gezien hoe een verantwoorde en onbevooroordeelde AI een transformatieve tool is voor groei en ontwikkeling.’
Bij Mastercard experimenteert chief people officer Michael Fraccaro met een AI-coach. Daarmee oefent hij ‘uitdagende gesprekken met medewerkers’. De aanbevelingen die hij krijgt, past hij ook toe. Natuurlijk moeten leiders daarbij blijven vertrouwen op hun eigen oordeel, maar ‘het mooie van deze tool is dat het deskundig advies is in realtime. De leider hoeft niet te wachten op de volgende coachingsessie’.
Wat Hougaard en Carter echter ook zien, is dat steeds meer leiders ‘AI-chatbots naar vergaderingen sturen’. Zo krijgen ze wel het verslag, maar waar is de menselijke connectie? Hetzelfde geldt voor AI-tools die mails lezen en antwoord geven. ‘Als iedereen dat doet, wie is er dan aan het communiceren?’
AI moet dus geen oude manieren van werken gaan kopiëren, zoals saaie vergaderingen en overvolle mailboxen, geven ze aan. ‘We moedigen je aan om na te denken over hoe je omgaat met je mensen. Welke ervaring kun je ze geven, zodat de vergadering, mail of sms echt de moeite waard wordt en niet kan worden nagedaan door een machine.’
In More Human: How the Power of AI Can Transform the Way You Lead laten Rasmus Hougaard en Jacqueline Carter zien hoe AI leiders kan helpen om betere mensen te worden, niet slechtere. Volgens de schrijvers kan AI routinetaken overnemen zodat bazen meer tijd hebben voor betekenisvol contact. Bestel het boek via managementboek.nl.
f
f
f
f
f
