Hoe kunnen we de crisis achter ons laten? Door meer uit te (laten) geven. En hoe gebeurt dat? 8 luchtballonnen uit 8 hoeken.
Hoe meer er wordt uitgegeven, hoe sneller we de crisis achter ons laten. Als we het geld laten rollen, komt alles goed. Maar geld is schaars. De jacht op dood vermogen is geopend, zeker nu er zes miljard euro extra bezuinigd moet worden. Waar kan het geld gehaald worden? Een overzicht van de luchtballonnetjes die zijn opgelaten.
#1. Verkoop ABN Amro, SNS Reaal en meer
Bernard Wientjes van werkgeversvereniging VNO-NCW weet hoe het moet: verpats het tafelzilver. Verkoop ABN Amro, SNS Reaal, verzekeraar ASR en de hypotheekportefeuille van ING. Daarmee haal je vele miljarden op. Risicoloos, omdat het volgens Wientjes ‘tafelzilver is dat de staat nooit heeft willen hebben.' En er is meer uit de nationale boedel dat cash genereert. Verkoop 30 procent van de aandelen van Gasunie of van het elektriciteitsnetwerbeheerder Tennet, zegt Wientjes. Het in het oog springende nadeel is dat tafelzilver maar één keer verkocht kan worden, dat de prijzen momenteel laag zijn en dat verkoop niet bijdraagt aan het structureel terugdringen van het overheidstekort. Kees Vendrik van de Algemene Rekenkamer schat het saldo van de verkoop op hooguit 'een paar honderd miljoen'.
@tomjanmeeus Snelle verkoop van ABN en SNS zou tekort pak 'm beet 1 jaar dempen. Daarna tekort als vanouds. Geen structurele verbetering.
— Kees Vendrik (@keesvendrik) June 27, 2013
#2. Verkoop vakantiedagen
Ook de CNV doet een duit in het zakje. Het plan van de christelijke vakbond draait om het contant maken van het stuwmeer aan vakantiedagen. Er staat voor 16 miljard euro aan nog niet opgenomen vakantiedagen op de bedrijfsbalansen. Het plan van de vakband? Hef een belastingtarief van slechts 25 procent in plaats van de loonbelasting als werknemers hun vakantiedagen laten uitbetalen. Dat een boost betekenen, omdat het dan opeens aantrekkelijk is het geld te incasseren en – hopelijk – uit te geven. Volgens de bond is ook het bedrijfsleven blij met het plan. Die nog op te nemen vakantiedagen sluimeren op de balans en drukken de winsten.
#3. Verlaag de premies
Het kabinet heeft niet alleen de 1.000 miljard euro in de pensioenfondsen op het oog als bron voor extra geld. Ook aan de voorkant valt er flink wat te winnen. Dus is in het regeerakkoord afgesproken om de onbelaste opbouw van het pensioen (het opbouwpercentage) te verlagen van 2,25 naar 1,75 procent. We gaan allemaal langer doorwerken, dus betalen we gewoon wat langer wat minder. Dat levert een gemiddelde werknemer 1.000 euro per jaar op. Dat is een forse impuls – indien dat geld ook daadwerkelijk gaat rollen. Maar de vakbonden en werkgevers die samen de pensioenfondsen besturen willen geen premieverlaging. In het sociaal akkoord wisten zij de 1,75 op te hogen tot 1,85 procent, wat volgens hen niet genoeg is. Pensioenfondsen kampen met tekorten en gaan gebukt onder pijnlijke afstempeloperaties. Het systeem ligt onder vuur van boze ouderen en woedende jongeren. Pensioenbesturen willen in dit kruisvuur de premies niet verlagen, maar de extra premiejaren juist gebruiken om de reserves aan te vullen. De premieverlaging is goed voor 0,6 procent extra groei in vier jaar.
#4. Laat opgepotte ontslagvergoedingen rollen
Het was Diederik Samson die deze bron van ‘dood vermogen’ als economische stimulans op de agenda plaatste. De fiscus is in de regel bereid om ontslagvergoedingen ongemoeid te laten tot het moment dat het geld daadwerkelijk wordt gebruikt. De echt hoge ontslagvergoedingen (zinvol vanaf ca. 70.000 euro) verdwijnen in stamrecht BV’s, terwijl kleinere handdrukken massaal worden geparkeerd in een bankspaarregeling. De overheid moet de bezitters van deze appels voor de dorst ‘verleiden’ om het geld te laten rollen. Hoe precies? Dat laat de PvdA-leider graag aan het kabinet over. Denk langs de lijnen van een aangepast belastingtarief.
#5. Zoek overwaarde bij de sociale woningbouw
Nog eentje van Diederik Samson: als het kabinet nou de strijdbijl met de woningbouwverenigingen begraaft, zijn ze misschien te verleiden hun miljarden weer te investeren. Onder andere in woningbouw. Er lijkt een hoop te halen. De gezamenlijke bezittingen hebben een omvang van 106,7 miljard euro. Dat is een gemiddelde boekwaarde van 43.200 euro per woning (cijfers 2010). De marktwaarde van die woningen is – zelfs op de bijna stilgevallen woningmarkt – aanzienlijk hoger. Er zit een aanzienlijke hoeveelheid dood vermogen in de boeken verstopt. Maar hoe die stenen rijkdom liquide te maken en in de economie te injecteren? Samson laat dat opnieuw graag aan het kabinet over.
#6. Laat pensioenfondsen investeren in hypotheken
Er zijn vergevorderde plannen om de pensioenfondsen via een ‘nationale instelling’ hypotheken met een Nationale Hypotheek Garantie te laten financieren. Het mes snijdt aan alle kanten. Doordat 150 miljard euro aan hypotheken worden opgekocht door de ‘nationale instelling’, krijgen banken meer ruimte om het mkb van krediet te voorzien. Banken zien hun tekort aan spaargelden daardoor slinken en zijn goedkoper uit. En ook de BV Nederland profiteert. De ‘nationale instelling’ trekt kapitaal aan door obligaties met staatsgarantie aan de pensioenfondsen te verkopen. Obligaties gelden als een veilige belegging voor de lange termijn. Pensioenfondsen blij, en het resulteert in een economische impuls tegen de ogenschijnlijk verwaarloosbare kosten van een garantstelling. Dit plan lijkt kansrijk om de eindstreep te halen.
#7. Lanceer de btw-vrije maand
Een staaltje creativiteit vanuit de PVV dat niet onvermeld mag blijven: de btw-vrije maand. Door in juni een maand lang geen btw te heffen, worden alle producten en diensten goedkoper. Dat levert meer koopkracht op voor de consument. De PVV wil de kosten dekken door het bedrag van 4,3 miljard euro dat Nederland dit jaar uitgeeft aan ontwikkelingshulp op zak te houden. Strikt genomen is ontwikkelingshulp geen dood vermogen en een aantal internationale verdragen gaan daarom tegen deze manier van financieren in, maar een maand ruim 21 procent korting op alles zou inderdaad een oppepper zijn.
#8. Laat pensioenfondsen het asfalt betalen
Het is gezegd, die 1.000 miljard euro pensioenreserves branden in de zak en schreeuwen om een productieve bestemming. Dus wat is beter dan te investeren in infrastructuur? Het is geprobeerd, maar het is bij een proef met de N33 van Assen naar de Eemshaven gebleven. Het risico dat de belastingbetaler alsnog de hoofdprijs betaalt voor een nieuwe weg blijkt groot. Pensioenfondsen willen wel investeren, maar dan wel op hun voorwaarden. Ze willen dus een hoog rendement tegen minimale risico’s. Het geïnvesteerde geld moet terug, met rendement en gecompenseerd voor inflatie. En dat gaat het Ministerie van Financiën net te ver. Als de inflatie oploopt, draagt de belastingbetaler het risico. De ambtenaren zien dat de staat het geld bijna gratis op de internationale kapitaalmarkten leent. Dat is goedkoper en kent minder risico. Alleen we doen het niet, want extra leningen verhogen juist de staatschuld en het begrotingstekort. Dat tekort moet richting die drie procent en daarom was het allemaal begonnen.
