Winkelmand

Geen producten in de winkelwagen.

5 tips om je goede voornemens waar te maken

Vijf tips voor goede voornemens van Max Wildschut, psycholoog en expert op het gebied van menselijk gedrag in organisaties.

Vijf tips voor goede voornemens van Max Wildschut, psycholoog en expert op het gebied van menselijk gedrag in organisaties.
Foto: Shutterstock

Elk jaar maken we massaal goede voornemens en elk jaar vallen we na enkele weken weer massaal terug in ons oude gedrag. Onderzoek in verschillende landen laat hetzelfde beeld zien: de meerderheid van de mensen is niet in staat goede voornemens waar te maken. Eigenlijk weten dit allemaal wel en daarom doen dit soort tips-voor-succes-lijstjes het ook goed. Maar waarom is het eigenlijk zo moeilijk vol te houden? Het antwoord op deze vraag brengt ons een stap dichter bij succes.

Het onaangepaste brein

Bovenaan het lijstje met goede voornemens staat al jaren ‘afvallen’. Afvallen is vooral een probleem, omdat evolutie ons brein heeft geprogrammeerd met een sterke voorkeur voor zoet, zout en vet eten. Dit was functioneel voor onze voorouders, maar funest voor iedereen die wil afvallen in het nieuwe jaar. Afvallen illustreert het fundamentele probleem waar wij als moderne mens mee worstelen: ons brein is niet geëvolueerd voor de uitdagingen van onze moderne tijd. Dit heet in de wetenschap ook wel een evolutionaire mismatch. Hierdoor ondermijnen onze natuurlijke voorkeuren onze beste plannen.

Zuiniger leven en sporten

Een probleem met goede voornemens is dat ze meestal betrekking hebben op gedrag dat op langere termijn effect heeft, zoals zuiniger leven en sporten. Dit is niet het type uitdagingen waar ons brein voor is geoptimaliseerd. Voor onze voorouders waren uitdagingen vaker korte termijn uitdagingen, zoals: waar vind ik vandaag eten. Wilskracht stelt ons wel in staat impulsen te controleren die gericht zijn op korte termijn doelen, maar wilskracht is ook beperkt. Net als spierkracht is het onderhevig aan uitputting. Evolutionaire mismatch creëert een overbelasting van wilskracht en maakt veel goede voornemens een schijnbaar onhaalbare kaart. Vijf tips om hier effectiever mee om te gaan:

1. Begin klein

Probeer niet in een keer je hele leven te veranderen. Hoe meer hooi je op je vork neemt, hoe eerder wilskracht uitgeput is en hoe groter de kans op falen. Focus je daarom op een concrete en overzichtelijke uitdaging. Op deze wijze ontwikkel je ook je wilskracht. Wilskracht is als een spier en als je het goed traint (dus niet overbelast), dan wordt het sterker. Onderzoek laat zien dat wanneer mensen zich op een ding focussen, ze het vanzelf beter gaan doen op andere vlakken.

2. Maak het een praktisch probleem, geen persoonlijk

Falen en slagen worden vaak persoonlijk opgevat. Lukt het niet dan ben je zwak of schiet je ergens te kort. Als je echter begrijpt waar het probleem vandaan komt (evolutionaire mismatch), dan kan het van een ego-kwestie in een praktische uitdaging veranderen. Het gaat er niet om of jij het volhoudt, maar of jij een manier bedenkt om je stenen tijdperk-brein mee te krijgen in je nieuwe doel. Je hoeft ook niet in jezelf te geloven om succesvol te zijn, dat werkt zelfs tegen je. Mensen die teveel in zichzelf geloven, lopen vaak eerder vast omdat ze minder oog hebben voor hun (menselijke) beperkingen. Zie het als een praktisch probleem en verzin manieren om succesvol te zijn (en alle andere tips-voor-succes-lijstjes kunnen handige tips bevatten!).

3. Zet door waar het moeilijk wordt en vergeef jezelf waar je faalt

Succes komt door volharding en je moet ook echt bereid zijn de wilsinspanning te leveren om succesvol te zijn. Maar wat doe je dan als je faalt? Het belangrijkste is falen niet persoonlijk op te vatten (zie voorgaande punt), maar het als iets menselijks te zien. Je faalt niet omdat je zwak bent of een hopeloos geval, maar omdat je een mens bent. Vergeef jezelf en ga vervolgens door. Onderzoek leert ons twee belangrijke dingen. Ten eerste heeft falen, mits je vervolgens doorgaat, weinig invloed op het lange termijn-resultaat. Ten tweede zien we dat mensen die zichzelf vergeven, beter in staat zijn door te gaan.

4. Wees een constructieve pessimist (en maak een plan)

Pessimisten blijken op de lange termijn beter in het volhouden van voornemens. De reden is dat deze doemdenkers uiteindelijk realistischer zijn over alle mogelijke tegenslagen en problemen. Constructief pessimisme betekent realistisch zijn over hoe het mis kan gaan en je daar op voorbereiden. Analyseer waar het mis gaat en bedenk hoe je hier anders op zou kunnen reageren. Als ik bij de kassa sta en ik wil een snicker pakken, dan tel ik eerst tot tien. Dit type ‘als-dan regels’ blijken een effectieve strategie om gedrag te veranderen.

Wekelijks de nieuwsbrief van Management & Leiderschap ontvangen?



Door je in te schrijven ga je akkoord met de algemene en privacyvoorwaarden.

5. Pak je rust

Joop Zoetemelk zei ooit dat je de Tour de France slapend wint. Zijn pointe: pak je rust. Rust is uitermate belangrijk voor wilskracht. Een uur minder slapen op een nacht heeft al een duidelijk en aantoonbaar effect op wilskracht. Een kort (middag) dutje van ongeveer 15 minuten heeft een sterk positief effect op wilskracht. Lukt je dat niet, ga dan gewoon wat vroeger naar bed. 40% van de Nederlanders slaapt te weinig en dat maakt het waarmaken van goede voornemens een stuk moeilijker.

Voornemens waarmaken is een voorbeeld van wat in de wetenschap ook wel zelfregulatie heet, het vermogen sturend te zijn in je eigen gedrag. De vijf tips zijn een toepassing van de AZR methode. Lees hier meer over in Stop Denk Doe (Wildschut, 2014). Beeld via Flickr.