Onder leiding van Ma groeide Alibaba uit tot een van de grootste internetbedrijven ter wereld, van marktplaatsen (Taobao, Tmall) en cloudcomputing tot betaaldiensten en entertainment. Alibaba veranderde de manier waarop Chinezen winkelen en betalen. Met een geschat vermogen van 40 miljard dollar is Ma inmiddels de rijkste man van China.
De uitgesproken en flamboyante Ma hoort bij een select groepje ondernemers onder wie ook Jeff Bezos, Steve Jobs en Richard Branson die amper meer dan een idee uitbouwden tot een miljardenbedrijf. Maar nu lijkt dan toch de tijd gekomen om afstand te nemen van zijn kindje. Dit zijn vier kenmerken die Ma tot een unieke ondernemer maken:
1. Hij heeft een bijna bovennatuurlijke drive
Ondanks het feit dat Ma in 1964 ter wereld kwam in een land dat nog grotendeels was afgeschermd van de rest van de wereld, wist Ma dat hij Engels moest leren spreken om het te kunnen maken. 9 jaar lang pakte hij elke ochtend vroeg de fiets naar het Hangzhou Hotel in zijn geboorteplaats, waar hij toeristen kon ontmoeten en gratis rondleidingen gaf om zijn Engels te kunnen oefenen. Daar kreeg Ma Yun zijn bijnaam ‘Jack’.
Ma zakte twee keer voor het toelatingsexamen voor de universiteit, maar bleef proberen tot hij werd toegelaten. In 1988 rondde hij zijn studie aan de lerarenopleiding van Hangzhou af. Later zou hij zich nog tien keer zonder succes aanmelden bij Harvard.
De ondernemer werkte een tijdje als docent Engels, maar begon in 1994 een vertaalbureau. Daarmee belandde hij in de Verenigde Staten, waar Ma kennismaakte met internet. In zijn geboorteland mochten de media dat fenomeen niet eens beschrijven, maar Ma wist dat hier de toekomst lag. Op een dag kreeg hij de opdracht om een Amerikaanse bezoeker rond te leiden over de Chinese Muur. Die bezoeker bleek Jerry Yang te zijn, medeoprichter van Yahoo. Die ontmoeting zou het leven van beide mannen op zijn kop zetten.
Ma begon websites te maken voor Chinese bedrijven. De dag dat zijn bedrijf voor het eerst online ging, nodigde hij vrienden en een tv-poeg uit in zijn appartement in Hangzhou. Dat het 3,5 uur duurde voordat de pagina laadde, mocht de pret niet drukken. “We dronken, keken tv en speelden kaart terwijl we wachtten. Maar ik was zo trots. Ik had bewezen dat het internet bestond.”
In 1999 verzamelde Ma zeventien vrienden en richtte hij Alibaba op, oorspronkelijk als een B2B-marktplaats. In dat appartement begon hij met het uiten van zijn ambities, visie en vechtlust door middel van opruiende speeches:
2. Hij durft zichzelf te zijn
Ma maakte van zichzelf een cultfiguur, met opmerkelijke uitspraken en optredens. In 2009 was Alibaba gegroeid naar een organisatie 16.000 medewerkers, genoeg om een stadion mee te vullen. En dat deed Ma dan ook, om het event vervolgens kleur te geven met het zingen van een nummer uit de Lion King, gekleed als de zanger van een metalband:
Ma zou het podium nog vaker benutten om zijn innerlijke artiest de vrije loop te laten. Befaamd is ook de Michael Jackson-imitatie die hij in 2017 gaf bij het 18-jarige lustrum van Alibaba:
Alibaba ging in 2014 naar de beurs, waarbij een recordbedrag van 25 miljard dollar werd opgehaald. Het bedrijf had het als beursnieuweling niet makkelijk, en kon maar ternauwernood aan de verwachtingen van Wall Street voldoen. Ma reageerde door te zeggen dat klanten bij zijn bedrijf op de eerste plek stonden, medewerkers op twee en aandeelhouders op plek drie – een doodzonde in de VS, waar aandeelhouders meestal op de eerste plek staan. Een jaar na de beursgang uitte Ma openlijk twijfels over de beursgang. “Als ik een ander leven zou krijgen, zou ik mijn bedrijf privaat houden.”
3. Hij heeft idealen
In 2010 kondigde Ma aan dat Alibaba vanaf dat moment 0,3 procent van de jaarlijkse omzet zou reserveren voor projecten rondom milieubescherming. Vooral de kwaliteit van water en lucht in China baart Ma zorgen. Net als Bill Gates wil Ma zich ook richten op educatie. “Als we dat niet doen dan groeien Chinese jongeren op met diepe zakken, maar oppervlakkige geesten.”
Echte ondernemers verdienen geld door sociale problemen op te lossen, zei Ma eerder in een toespraak op de universiteit van Hong Kong:
In 2014 zette Ma de Jack Ma Foundation op, vooral bedoeld voor educatie op het Chinese platteland. Ma noemt zichzelf op Weibo, het Twitter van China, een “woordvoerder voor leraren uit dorpen”. In 2015 noemde Fortune hem dankzij 2,4 miljard aan donaties al ‘China’s grootste filantroop’.
Ma gelooft in de kracht van internet als breekijzer naar een meer transparante samenleving. Daarbij moet hij wel om zien te gaan met een autocratisch eenpartijstelsel van zijn land, die transparantie en het vrije verkeer van informatie juist aan banden probeert te leggen. De bemoeienis van de Communistische Partij zou weleens bij hebben kunnen dragen aan het vroegtijdige pensioen van Ma, speculeert The New York Times.
Al in 2014 schreef The New Yorker dat Ma en andere self-made miljardairs een probleem werden voor Chinese regeringsleiders, die altijd gewend waren “zelf hun helden te kiezen”. Toch, Ma heeft ervoor gezorgd dat Alibaba zich altijd keurig aan de regels van Beijing heeft gehouden, waardoor het bedrijf ook onder de repressieve president Xi Jinping kon doorgroeien. Ma heeft Xi regelmatig geprezen en vergezeld op buitenlandse reizen.
Lees ook:
4 groeilessen van Alibaba
Zo werd Alibaba groot
4. Hij begon al 10 jaar geleden met zijn opvolging
Ma begon al jaren geleden met het voorbereiden van zijn bedrijf op een tijdperk waarbij hij niet meer de scepter zou zwaaien. Een van zijn hulpmiddelen daarbij is het ‘Alibaba Partnership’, een groep van 36 hooggeplaatste managers die samen verantwoordelijk zijn voor het in stand houden van de missie en cultuur van Alibaba. Ma is zelf lid voor het leven.
“10 jaar geleden riep ik onze bestuurders bij elkaar en vroeg wat Alibaba zonder mij zou doen”, zei Ma tegen de South China Morning Post, een krant die hij overigens 2 jaar geleden kocht. “Ik ben trots dat Alibaba nu de structuur, bedrijfscultuur, het toezicht en een systeem om talent op te leiden heeft, waardoor ik afstand kan nemen zonder chaos te veroorzaken.”
Al in 2013 zwaaide Ma af als ceo, maar Ma bleef het gezicht van Alibaba en de bedenker van de strategie voor de lange termijn. Volgend jaar september stopt hij echter ook als voorzitter van de Raad van Bestuur. De huidige ceo van Alibaba, Daniel Zhang, staat in de startblokken om Ma ook in die rol op te volgen.
In een interview met Bloomberg eerder deze maand zei Ma al dat hij zich meer met filantropie bezig wilde houden, daarbij Bill Gates als voorbeeld noemend. Ma zei ook dat hij weliswaar nooit rijker kon worden dan Gates, maar wel eerder met pensioen kon dan de Microsoft-veteraan, die op zijn 58ste aftrad bij het techbedrijf.
Ma noemt zijn pensioen niet het einde van een tijdperk, maar juist ‘het begin’. Hij ziet zichzelf ooit nog wel weer eens voor de klas staan als leraar. “Dat is iets waar ik volgens mij veel beter in ben dan ceo zijn van Alibaba.”
BONUS: Ma’s top vijf tips voor ondernemers:
