Communities worden steeds belangrijker in een tijd waarin meer en meer van de omgeving wordt gevraagd. Podiumauteur Arjan Hamberg vraagt zich af wat dat betekent voor de organisatie en de ontwikkeling van communities.
Communities worden steeds vaker gezien als antwoord op allerlei organiseervragen. Minister Schippers betoogde op 20 augustus 2012 in het Financieele Dagblad (registratie verplicht, of op vk.nl) dat de ouderenzorg goedkoper en beter thuis en in de buurt kan worden georganiseerd. Ze noemt sociale media daarbij als een belangrijk hulpmiddel.
Dit deed mij denken aan een initiatief waarmee de Gemeente Molenwaard enige tijd geleden in het nieuws kwam. De Gemeente Molenwaard kon niet besluiten waar het nieuwe gemeentehuis moest worden gebouwd en besloot de dienstverlening thuis bij de mensen te verzorgen. De ambtenaar komt op huisbezoek en burgers/klanten kunnen thuis via de computer veel zaken regelen.
Decentraal diensten verlenen
Zorg kan natuurlijk ook vaak 'thuis' worden verleend: je hoeft niet voor alles naar het ziekenhuis. Het is bovendien erg kostbaar om grote gebouwen neer te zetten die mogelijk nooit optimaal benut kunnen worden. De functie van bedrijfsgebouwen verandert sterk en daarmee verandert ook de samenwerking en vormen van kennisdeling. Medewerkers die 'decentraal' diensten verlenen, moeten anders worden aangestuurd dan we voorheen gewend waren. Leren en samenwerken tussen professionals moeten opnieuw worden georganiseerd. De rol van de managers zal veranderen of zelfs verdwijnen. Er ontstaat meer behoefte aan leiderschap en dat zal weer meer hangen aan mensen en minder aan systemen.
Communities organiseren
Minister Schippers heeft gelijk (of heeft goed opgelet bij de Gemeente Molenwaard): het internet en de sociale media bieden tal van mogelijkheden die deze vormen van werken en samenwerken ondersteunen. De community is naar mijn idee het organiseerantwoord op de huidige vragen. Deze communities wijken op een aantal belangrijke punten van de traditionele organisatie:
- Klanten en medewerkers maken steeds vaker gelijkwaardig deel uit van de community;
- Er is steeds vaker sprake van co-creatie (klant en professional) waarbij samen werken en samen leren hand in hand gaan;
- Mensen maken gelijktijdig deel uit van meerdere, verschillende soorten communities;
- De community kent niet meer de vertrouwde harkjesstructuur van de huidige organisatievormen.
Een ander mooi voorbeeld waar de minister zich wellicht door heeft laten inspireren is Buurtzorg Nederland. Buurtzorg Nederland gaat ook uit van een community en heeft naast administratieve ict-systemen ook een platform ontwikkeld waarmee de leden (o.a. de medewerkers van Buurtzorg) kennis en ervaring uitwisselen.
Mens centraal, techniek faciliteert
In het voorbeeld van minister Schippers kan een community in de zorg zeer succesvol zijn doordat mensen zorg krijgen in de eigen vertrouwde omgeving. Dat geeft de gelegenheid om de zorg optimaal af te stemmen op de situatie van de klant, eventueel samen met buren, familie en andere professionals. De zorg kan verrijkt worden met de praktische ervaringen die de mensen in de wijken en buurten opdoen.
Een belangrijke voorwaarde is wel dat de zorgverlener en de klant deel uitmaken van een community waarin deze zorg, ervaring en kennis kunnen worden gedeeld. Het ziekenhuis is er dan voor de specialistische vraagstukken maar speelt ook een belangrijke rol als kennispartner van de community.
Winst èn waarde van communities
Hoewel het voorstel van minister Schippers mede bepaald wordt door bezuinigingen, is de waarde van zorgcommunities groter dan alleen de financiële winst. Bovendien zien we steeds vaker dat vragen niet meer op te lossen zijn met de organiseerantwoorden van de afgelopen decennia: het geld is op, de ruimte is op, de grondstoffen raken op, het talent wordt schaars, enz. De organiseerantwoorden uit de industriële tijd geven antwoorden op vragen in een andere context, het past dus niet meer anno nu.
De ervaringen bij de Gemeente Molenwaard laten zien hoe de discussie over de plek van een gemeentehuis uitloopt op dienstverlening aan huis. Tot tevredenheid van de desbetreffende burgers; die hoeven immers niet meer te reizen voor een gesprek over de WMO of het afhalen van een nieuw paspoort.
Talentcommunity in praktijk
Wij werken zelf inmiddels ook aan een regionale community. Binnen deze regio zal het technisch onderwijs in de vorm van een community worden gegoten. Bedrijven, onderwijs en overheid werken daarin samen en kunnen zo onderwijs gaan geven op de plek die het beste aansluit bij de vraag. Dat kan een school zijn maar ook een bedrijf.
Bovendien kan het delen van kennis en borgen van opgedane leerervaringen beter worden verzorgd. Docenten kunnen samenwerken aan lespakketten, bedrijven kunnen de meest actuele ontwikkelingen delen met het onderwijs en leerlingen kunnen de opgedane kennis eenvoudig delen en blijven ontwikkelen.
Daarnaast kreeg ik uit België de vraag in hoeverre platforms (communities) een rol kunnen spelen als het gaat om blijvende inzetbaarheid van medewerkers in de zorg. Wanneer ik deze vraag in gedachten koppel aan de suggestie van minister Schippers in het FD, ontstaat een mooi perspectief. Zorgverleners die nu vastlopen binnen de kaders van hun functieprofielen en binnen de muren van hun zorginstelling kunnen misschien binnen wijken en gezinnen een geheel nieuwe invulling vinden.
Toekomst voor communities
Het is niet duurzaam om op de ingeslagen weg verder te gaan. Daarom is het belangrijk de technische innovaties vanuit de basis te versterken met sociale innovaties. Door hun combinatie van leren, delen en samenwerken verwacht ik dat (talent)communities het komende decennium een belangrijke rol zullen spelen.
Gegeven deze in mijn beleving onomkeerbare trend moet je je als professional de vraag stellen: wat betekent dit voor mijn rol en mijn bijdrage? Een heleboel dingen die je nu doet, zullen niet meer nodig zijn. Wat wel waarde heeft, is actuele kennis over:
- leidinggeven aan groepen
- motiveren
- kennisdelen
Eerdere bijdragen:
- Leer op vakantie omgaan met veranderingen
- U heeft geen talent meer nodig
- Jeugdwerkloosheid is ook uw probleem
Over de auteur:
Dit artikel is geschreven door Podiumauteur Arjan Hamberg, strategisch adviseur HRD, duurzame organisatie-ontwikkeling en community ontwikkelaar bij Lumax Producties.
Over het podium:
Ook uw visie geven op ontwikkelingen binnen uw vakgebied? Plaats een artikel op MT Podium. Log in op mt.nl/profiel en voeg onder 'activiteiten' uw artikel toe. Interessante bijdragen worden meegenomen in de nieuwsbrief en op home geplaatst. MT Magazine publiceert bovendien periodiek 'Het beste van MT Podium'.
