Dat je zonder dieren te doden een stuk vlees kunt produceren, bewezen startups als Mosa Meat en Meatable al. Men neme een enkele dierlijke cel, een bioreactor en een hoge concentratie denkwerk door bèta-lieden en voilà: er ligt een stuk kweekvlees. Hetzelfde trucje kun je ook met vis uithalen, leerden we afgelopen jaar.
Ook al liggen de gekweekte lappen spek en forel nog niet in de winkel, de industrie blijkt alweer te werken aan de volgende kweekinnovatie, namelijk kweekchocolade. De vraag is: heeft het zin om chocolade te kweken, of moeten we niet alles willen faken?
1. Wat is kweekchocolade?
Het idee is als volgt: men neme een sterke cel van een cacaoplant en voedt die met zogeheten planthormonen uit bijvoorbeeld tomaten, aardappels en kokosnoten. Net als bij de gekweekte varkenslappen gaat het geheel in een bioreactor, een soort vat waarin biologische processen worden gestimuleerd. Hierin kweekt men de cacaobonen, die daarna gefermenteerd en geroosterd worden. Die bonen, daar kun je vervolgens chocolade van maken.
2 Hoe smaakt het?
Een journalist van The Atlantic probeerde een variant van de Amerikaanse startup California Cultured uit en noemde het ‘redelijk overtuigend’. Volgens de oprichter van dat bedrijf, Alan Perlstein, zou het eindresultaat zelfs vrij dicht bij echte chocolade komen wanneer je het toevoegt aan koekjes of snoep. Dit omdat ‘de meeste cacaosmaak afkomstig is van hoe [bonen] worden verwerkt’.
3. Wie werken eraan?
Met name datzelfde California Cultured. Het bedrijf werd in 2020 opgericht en haalde datzelfde jaar meteen 4 miljoen dollar op. Tot dusver lijkt het een kleine startup te zijn, met op LinkedIn slechts tien mensen die aangeven erbij te werken. Maar de groei lijkt te beginnen, want afgelopen week werd bekend dat het bedrijf een investering van onbekende hoogte heeft opgehaald bij Blue Horizon.
Deze geldschieter heeft een fonds van 850 miljoen dollar, bedoeld voor zestig deelnemingen en stak eerder vanuit dit fonds geld in Mosa Meat. Oftewel: je kunt de klok erop gelijkzetten dat het om minstens 10 miljoen dollar gaat.
Meer startups zijn bovendien met vergelijkbare technieken bezig, meldt The Atlantic. Zo werkt het bedrijf QOA aan een techniek om cacao te produceren uit haverspelt, een bijproduct van havermelk. Startup Voyage Foods werkt aan cacaovrije chocolade, pindavrije pindakaas en bonenvrije koffie.
4. Waarom zou je cacao kweken?
Bij kweekvlees of -vis is het doel meteen duidelijk: wij kunnen lekker onze mixed grill-dromen blijven najagen, terwijl de varken in de weide onze culinaire expedities niet met het leven hoeven te bekopen. Maar goed, er bestaan geen cacaobiggen, want cacao is al een natuurproduct. Waarom zou je het daarom in vredesnaam uit een petrischaal halen en niet gewoon van de boom?
Het probleem zit hem in de huidige productiewijze van cacao, menen startups in deze gloednieuwe branche. Cacao wordt doorgaans in regenachtige gebieden nabij de evenaar geproduceerd, in Afrika en Zuid- en Midden-Amerika. De gewasopbrengsten vallen er de laatste jaren tegen, omdat het er door klimaatverandering warmer wordt en er hierdoor vocht uit de grond wordt onttrokken.
Aangezien de vraag naar cacao desondanks blijft stijgen, kappen boeren extra bomen om hun akkers te vergroten. Grote cacaobedrijven betalen de boeren bovendien te weinig voor hun opbrengst, waardoor ze niet zelden van kinderarbeid afhankelijk zijn.
5. Is cacao kweken daarom de oplossing?
Zou kunnen, al moeten de startups die hiermee bezig zijn het eerst maar eens waarmaken. Bovendien luidt er nu al ethische kritiek op hun handelen. Critici zijn bang voor een eenheidsworst aan smaken. Op dit moment smaken cacaobonen overal ter wereld anders, omdat de manier waarop ze gedroogd en gefermenteerd worden per boer verschilt.
Halen we onze cacao voortaan uit een petrischaal, dan is de kans groot dat het smaakprofiel overal identiek wordt, menen opponenten. Zo zegt godsdienstprofessor Alan Levinovitz tegen The Atlantic: ‘Ik wil niet leven in een wereld waarin alles op dezelfde wijze wordt bereid, omdat het geoptimaliseerd is volgens dezelfde variabelen in een wereldwijd systeem dat geen variëteit toestaat.’
‘Alles’, overdrijft de beste man daar niet een beetje? Toch niet, immers: het eerder aangehaalde bedrijf Voyage Foods experimenteert ook al met pindavrije pindakaas en bonenvrije koffie. Aan de andere kant: als je er milieuproblemen en kinderarbeid mee kunt oplossen, heiligt het doel allicht de middelen. En wie zegt dat startups er niet in zullen slagen om een breed pallet aan smaakvariaties op de markt te brengen?
6. Wanneer kunnen we het zelf proberen?
Dat gaat nog wel even duren. Het bedrijf California Cultured verwacht pas over zo’n vier jaar een overtuigende chocoladereep te kunnen produceren. Heb je het product eenmaal klaar, dan moet je in de VS nog de FDA-mallemolen door en in de EU de novel food-procedure. Kweekvlees zit momenteel in het novel food-traject, waarbij de EU controleert of de voeding wel aan alle voorwaarden voldoet.
Officieel zou daar anderhalf tot twee jaar voor zou staan, maar het lijkt erop dat de gekweekte vlezen toch langer worden getest. Mosa Meat dacht in 2020 dat het nog vijf tot tien jaar zou duren voordat hun kweekvlees in de supermarkt zou liggen.
Experts twijfelen bovendien over de vraag of je überhaupt een goede gekweekte chocoladereep kunt produceren, omdat cacaoplanten nogal complex in elkaar zitten. Zo zegt moleculair bioloog Mark Guiltinan tegen The Atlantic: ‘We zien duizenden moleculen op het kleine puntje van een cacaoplant. Het is verbijsterend complex en we hebben niet de kennis om dat te reproduceren en het lekker te laten smaken.’
