De coronadip van zijn bedrijf in hervulbare waterflessen Dopper, de gigaverbouwing van zijn co-workingplek Oceans, de start van zijn vegan restaurant Mama Gaia… ‘Met zoveel dingen tegelijk bezig zijn die een nieuw daglicht moeten zien, dat is me heel zwaar gevallen’, vertelt Merijn Everaarts openhartig tegen MT/Sprout.
Hij herkent dat gevoel uit 2014, toen Dopper aan de rand van de afgrond stond. ‘Ik ben toen gewoon blijven doorwerken en erdoorheen gerold. Al besefte ik wel dat ik dit niet nog een keer moest doen.’
Everaarts bijt in 2021 toch nog even op zijn tanden, tot in 2022 alles weer op de rails staat. Op dat moment kan hij nog maar aan één ding denken: rust. ‘Ik trok alles naar mezelf toe. Ik was echt aan het micromanagen. Daarmee zat ik mezelf zo in de weg dat ik dacht: ik moet hier weg.’
Sabbatical loopt uit
‘Na mijn vertrek ging iedereen zelf nadenken en verantwoordelijkheid pakken. Dat deden ze daarvoor natuurlijk al, maar ik beperkte de mensen daarin. Ik had alles bedacht, ik wist het beter, het moest zo. Nu moet je als ondernemer natuurlijk je eigen stempel drukken, maar ik sloeg erin door.’
Everaarts plant een vakantie van drie maanden, maar die loopt uit tot bijna een jaar. ‘Ik heb het een sabbatical genoemd, omdat ik geen zin had in medelijden, maar het was gewoon een dikke, vette burn-out.’
Bij terugkomst wachten hem aangename verrassingen. Dopper maakt winst, Oceans en Mama Gaia draaien dit jaar voor het eerst break-even. ‘Alles wat ik deed, was overgenomen door andere mensen. Ik heb dat gekoesterd. Zo heb ik de ruimte gekregen om op een andere manier naar buiten te treden.’
Lees ook: Hard, harder, hardst werken is niet de manier om vooruitgang te boeken
Changemakers-programma
Natuurlijk blijft Everaarts wel strategisch betrokken bij zijn bedrijven, maar verder houdt hij zijn handen vrij. Zijn nieuwe uitdaging is meer mensen inspireren om te verduurzamen. Hij doet dat met het geven van lezingen, individuele coaching sessies en vanaf februari volgend jaar ook met een changemakers-programma voor groepen ondernemers.
Het verduurzamen gaat namelijk niet snel genoeg in Nederland, vindt hij. ‘Veel mensen zitten in een tegengeluid, ze willen niet. Dat is mijn grote frustratie. Vele anderen steken hun kop in het zand, ze willen de benodigde verandering niet zien, ze willen die al helemaal niet omarmen.’
‘Veel mensen en bedrijven zijn vooral met de korte termijn bezig, niet met de lange termijn. Het gaat ook mis, omdat het zo complex is en zo groot dat er een verlamming in ontstaat.’ Hij heeft ergens ook wel begrip voor die verlamming. ‘Sustainability, we kunnen dat woord niet meer horen. Maar ondertussen staat de wereld wel in brand.’
Strijd tegen wegwerpplastic
Everaarts gelooft juist in doen, en daarbij grijpt hij terug naar zijn roots als ondernemer. ‘Eerst had ik een hosannaverhaal over Dopper, maar ik voelde dat me dat beperkte. Nu heb ik drie goede voorbeelden in mijn achterzak.’
‘Ik heb relatief makkelijk twee keer een kleine oplossing bedacht voor een wereldgroot probleem. Ik voel nu dat ik daarmee ook anderen kan inspireren. Om mensen een zetje te geven, om ze de stap te laten zetten naar een van de transities die noodzakelijk is.’
Grote problemen klein maken, dat is volgens hem dé oplossing. Zelf doet hij dat met een duurzaam waterflesje gevuld met kraanwater in plaats van plastic flessen met mineraalwater uit Verweggistan. ‘Het is geen hogere wiskunde. Maar het werkt.’
Vorig jaar verkocht Dopper bijna 2 miljoen flessen. Meer dan 1,5 miljoen mensen hebben plechtig beloofd om nooit meer wegwerpwaterflessen te kopen. Dat het wegwerpplastic nog altijd toeneemt in de wereld, stoort hem wel.
Frustratie geeft kracht
‘Maar die frustratie geeft me ook de kracht om door te gaan.’ Dat ‘dubbele gevoel’ heeft hij minder met zijn inmiddels bekroonde vegan restaurant. ‘Vijf jaar geleden verklaarde iedereen me voor gek, maar nu wordt vegan omarmd. Toch zeg ik nog altijd bij Mama Gaia: we zijn er niet om eten te serveren, maar om de wereld te veganiseren. Tafel na tafel.’
Lees ook: De plantaardige revolutie heeft vooral coole merken nodig
‘Bij Dopper zijn we in business, omdat de mineraalwaterbedrijven dat ook zijn. Ondertussen is ons grootste doel om onszelf op te heffen, want dat betekent dat het probleem is opgelost; dat mensen water uit de kraan drinken.’
‘We vinden het leuk om flessen te verkopen, maar het dat is niet meer dan een middel om ons doel te bereiken. Het kanaal waarin we de meeste flessen verkopen, b2b, staat nu ook nog maar op een kiertje. Als bedrijven bellen voor een fles met een logo, dan is de eerste vraag: willen je mensen dat wel? Want waarschijnlijk hebben ze al zo’n duurzame waterfles. Dan zijn we niet geïnteresseerd.’
Focus op impact
‘Voor een ondernemer is dat niet zo’n heel slim model. Maar dat maakt me niet uit. Als iedereen een duurzame waterfles heeft, ben ik blij. Dan ga ik me gewoon focussen op een ander probleem. Er zijn hier zeventig hardwerkende mensen in dienst en er zijn zoveel problemen in de wereld. We vinden wel wat anders waar we al dat talent voor in kunnen zetten. Daar ben ik helemaal niet bang voor.’
‘Ik ga me dus niet druk maken, omdat ik het financieel minder ga krijgen, of omdat het niet langer goed loopt. Onze focus ligt op impact, niet op winstmaximalisatie. Daarom zijn we ook bezig met het implementeren van steward ownership, zodat de missie behouden blijft. Al is iedereen er wel van overtuigd dat Merijn daaraan vasthoudt, tot vervelens toe (lacht).’
Lees ook: 6 misverstanden over steward ownership: ‘Winst maken is wel degelijk mooi en relevant’
Met kleine stappen kun je grote veranderingen bereiken, ook dat wil Everaarts benadrukken in zijn nieuwe verhaal. De focus daarbij is gedragsverandering. ‘We moeten gewoon anders gaan leven. Hoe krijg je mensen van slechte naar goede gewoontes? Dat is niet eenvoudig, daarom mag je tevreden zijn met kleine stappen.’
Zaadjes planten
Begin maar bij het opstaan, begint hij uit te leggen. ‘Met wat voor tandpasta poets jij je tanden? Met wat voor tandenborstel? Met wat voor zeep was je jezelf? Welke schoenen, sokken, kleding trek je aan? Hoe ga je naar je werk?’
‘Je kunt een vervuilende Primark-spijkerbroek kopen of een MUD Jeans leasen. Bij Too Good To Go kun je onverkocht voedsel ophalen via een app, zodat het niet wordt weggegooid. Zelfs bij McDonald’s en Burger King zijn nu groenere alternatieven te vinden.’
‘Ik hoop dat ik zo allerlei zaadjes kan planten. Mensen kunnen vanaf het moment dat ze opstaan tot ze weer naar bed gaan bij elke stap het verschil maken. Maar je hoeft ook niet de hele dag alles te doen, begin gewoon met de tandpasta.’
Trots zijn mag
Wat kunnen ondernemers doen? ‘In eerste instantie hetzelfde als de particulier: alles wat je in een dag onderneemt nalopen en kijken waar de groene winst te behalen valt. Minder printen? To-go-cups schrappen uit de kantine? Bij vergaderingen alleen nog maar vegan lunch serveren? Start klein en je maakt aan het einde van de rit een groot verschil.’
Kijk als bedrijf ook meer naar je kernbusiness, vult hij aan. ‘Verkoop je kleding? Onderzoek de mogelijkheid voor lokale productie. Fabriceer je koekjes? Schrap je niet-duurzame grondstoffen en maak een groenere keuze. Zet vandaag de eerste stap en morgen de volgende. Hopelijk maken bedrijven er een hardloopwedstrijd van. Iets om supertrots op te zijn. Veel trotser dan dat je voor zeg maar een Shell de laatste druppel olie uit de wereld perst.’
Applaus is genoeg
Hij test zijn nieuwe verhaal inmiddels uit en het slaat aan, merkt hij op. Hij is inmiddels volgeboekt tot eind februari. Is het dan ook de bedoeling om zijn nieuwe activiteiten uit te bouwen tot een vierde bedrijf? ‘Nee, onze businesscase is impact maken.’
‘Al moet het wel een waarde hebben dat ik op het podium sta. Wanneer we uit de opstartkosten zijn, dan gaat het geld naar een goed doel. Ik hoef ook geen goodiebag, een fles wijn of bloemen, ik heb alles wat mijn hartje begeert. Applaus is voor mij meer dan genoeg. En dan hoop ik ook echt op daadwerkelijke verandering na afloop.’
Lees ook: Kan statiegeld op kleding de afvalberg verkleinen?
