Hulp aan Oekraïne, het leven van ondernemer Jeroen Ketting draait vanaf maart bijna nergens anders meer om. Hij is de oprichter van Lifeline Ukraine, de hulporganisatie die tientallen vrachtwagens vol medicijnen, ziekenhuisapparatuur, matrassen, voedsel en meer het door oorlog getroffen land binnen wist te krijgen. Vanuit zijn appartementje in Moskou kijkt hij terug op wat 2022 hem heeft gebracht.
Matchmaker met Russische bedrijven
Ketting (51) doet al zijn hele leven zaken in Rusland. Sterker nog: al voor zijn afstuderen trok Ketting als Leidse rechtenstudent naar het land, dat midden jaren negentig nog als het ‘Wilde Oosten’ te boek stond. Na zijn afstuderen werkte hij er voor een dochter van Stork voordat hij eind jaren negentig voor zichzelf begon.
Eerst met een callcenter, later was hij lang actief als matchmaker tussen het Nederlandse en Russische bedrijfsleven. Van mkb-bedrijven tot ministers van Economische Zaken, er is geen handelsmissie tussen beide landen geweest, of Ketting wees partners de weg. ‘We waren een soort veredeld zakelijk reisbureau.’
Zijn Lighthouse Group voerde daarna het management over lokale vestigingen van buitenlandse bedrijven en werd ook actief als importeur van machines en onderdelen voor de voedingsmiddelenindustrie. In Rusland, maar ook in Oekraïne. Ketting had net een mooi gerenoveerd kantoor gekocht in Moskou. In Oekraïne kon een nieuwe vestiging van zijn bedrijf na alle corona-ellende eindelijk feestelijk worden geopend.
Bedrijf sluiten
Al vele crises had de Nederlandse ondernemer overleefd: de roebelcrisis, de periode waarin de olieprijs van 12 dollar per vat naar 146 dollar per vat ging en in Rusland voor een economische boom zorgde. In 2014 de inval in de Krim en MH17, die voor een zakelijke dip zorgden die ondanks de sancties tijdelijk bleek. En zelfs tijdens corona draaide het bedrijf dat Ketting samen met zijn levenspartner Svetlana runt beter dan ooit.
Ongelofelijk wat zo’n netwerk helpt, ook al ben je al 28 jaar weg uit Nederland
Maar toen viel Rusland Oekraïne binnen. ‘Vanwege de oorlog besloten we onze bedrijven te sluiten. Het komt economisch niet meer goed met Rusland, zeker niet voor onze generatie. We waren net bezig om te kijken of we het konden verkopen om met de opbrengst naar Nederland te komen en daar een nieuw bedrijf te starten.’
Hulpstichting als obstinaat protest
Al in die eerste crisisweken waarin alles in elkaar stortte, besloot Ketting zich in te zetten voor de burgers van Oekraïne. ‘Dat was een soort obstinaat protest. Ik zit hier nu letterlijk op 4,7 kilometer afstand van het Kremlin, dat mij heeft benoemd als onvriendelijk element uit een onvriendelijke staat.’
De directe aanleiding was dat ze geld overmaakten aan een medewerkster in Kiev. ‘Dat was welkom, maar het ging wel naar de burgermilitie. Waardoor wij het gevoel hadden: we willen graag helpen, maar niet geld geven waarvan de kogels worden gekocht die Russische jongens doden.’
Ketting besloot het anders aan te pakken. Bedrijfsmatig. ‘Ik heb nooit iets op humanitair gebied gedaan. Maar ik had in Oekraïne mijn mensen zitten, mijn zakelijke contacten, een transportbedrijf. Die hele infrastructuur wilde ik inzetten voor humanitaire hulp in natura. En opgezet als een bedrijfsmatige operatie: vraaggestuurd, met controle over de hele logistieke keten.’
Lifeline Ukraine ontploft op LinkedIn
Ketting besloot drie dagen na de inval in Oekraïne zijn zeilboot te verkopen om met de opbrengst een hulpstichting op te zetten. ‘Een ding uit 1975, niks poenigs, met een vraagprijs van 40.000 euro. Ik heb hem op LinkedIn gezet met mijn bericht over Lifeline Ukraine en dat ontplofte: 60.000 views, dat had ik nog nooit meegemaakt. Maar die boot werd dus niet verkocht. Ik dacht: shit, ik moet toch wat om aan geld te komen! Toen ben ik maar vrienden gaan bellen.’
Middelbareschoolvrienden met wie hij nog regelmatig afspreekt, en zijn jaarclub. ‘Je kent het wel: af en toe eten we, en we hebben een appgroep waarin allerlei ongein rondgaat. Maar ongelofelijk wat zo’n netwerk helpt, ook al ben je al 28 jaar weg uit Nederland. Ik begon vrijdag met bellen, op zondag hadden we 120.000 euro binnen en kon ik de eerste orders voor medicijnen, voedsel en maandverband plaatsen.’
52 trucks met hulpgoederen
Het helpt ook dat veel vrienden van Ketting zelf bedrijven runnen of op plekken zitten met goede contacten. Zo kwam Lifeline Ukraine bijvoorbeeld aan pallets vol luiers, en 1.400 matrassen met dank aan Beter Bed, aan drinkwatercontainers en plek in een hoogwaardig distributiecentrum.
Een van Kettings jaarclubgenoten was ooit oprichter van Stichting Mara. Een liefdadigheidsstichting gerund door studenten, die nu als partner het geld beheert dat wordt gedoneerd aan Lifeline Ukraine – inclusief de fiscale erkenning die de giften aftrekbaar maakt.
Op 13 maart kwam de eerste vrachtwagen aan in Oekraïne. ‘Van een Oekraïens transportbedrijf, Nederlanders kennen de weg niet en komen de grens moeilijker over.’ Er zouden nog tientallen volgen. De teller staat inmiddels op 52 trucks, afgeladen met humanitaire hulpgoederen.
Lifeline Ukraine heeft nu een netwerk van lokale partners in 18 steden in Oekraïne en werkt ook samen met onder meer het World Food Program van de VN en ondernemerscollectief People for People van Ali Niknam (Bunq) en Robert Vis (Messagebird).
Lees ook: Ali Niknam: ‘Je kunt voor sommige mensen het verschil maken’
Vrouwelijke ondernemers
‘Tot nu toe bleven we een beetje onder de radar, maar toch hebben tegen de 50 bedrijven en 350 individuele donoren ons gesteund. Allemaal mensen die elkaar vertrouwen, steunen en allemaal dezelfde kant op willen.’
Lifeline Ukraine heeft al voor meer dan 4 miljoen euro hulp aan Oekraïne geleverd. ‘Dat is 3 procent van de hele Giro 555! En dat allemaal kosteloos hè? Elke euro is naar Oekraïne gegaan, ik ben zelf op vrijwel alle locaties geweest. Telkens een reis van vier dagen, vliegen van Moskou via Amsterdam naar Kiev, want rechtstreeks gaat niet meer.’
Mensen tekenen liever een leenovereenkomst dan dat ze een gift krijgen. Dat is waardiger.
Lifeline Ukraine steunt inmiddels ook vrouwelijke ondernemers met microkredieten en wijst hen en andere mkb’ers de weg naar de exportmarkt. De producten van hun kleine maakbedrijven biedt zijn stichting nu aan als ‘cosy Christmas gift basket’.
Bijvoorbeeld van twee bijenhouders: Ketting bracht ze in contact met de grootste imker van Nederland. Nu kunnen ze hun honing voor een goede prijs exporteren. ‘Een betere prijs dan ze in Polen zouden krijgen. En zo zijn er meer agrobedrijven die we kunnen helpen hun producten in Nederland af te zetten.’
Exact de business waarin Ketting altijd al actief was. Binnenkort komt er ook een website waarop Oekraïense ondernemers zaken kunnen doen met Nederlandse bedrijven.
Kachels en generatoren
Het nieuwste initiatief van Kettings stichting draait om kachels. Via gofundme wordt geld opgehaald voor duizend kachels, die hard nodig zijn nu de infrastructuur van Oekraïne aan diggelen ligt. Ze worden gekocht in Oekraïne zelf, dus de plaatselijke economie krijgt er ook een impuls van.
Een volgend project van Lifeline Ukraine heeft wat dat betreft ook haast: generatoren om de elektriciteitsvoorziening aan de gang te houden, aangeboden door Lifeline Energy Solutions.
Lees ook: Robert Vis (Messagebird): ‘Bedrijven, sta op tegen de oorlog in Oekraïne’
‘Die apparaten willen we op huurbasis gaan aanbieden. Ik heb namelijk ervaren dat het geven van een goed het verkeerde signaal afgeeft. Mensen vinden het zelf ook niet prettig. Die tekenen liever een leenovereenkomst dan dat ze een gift krijgen. Dat is waardiger. En zo doen we het ook: tegen een symbolisch bedrag verhuren we de aggregaten, en ze blijven eigendom van de stichting.’
Pesterij van de Russische fiscus
Het was geen moeilijke, maar wel een zware beslissing, zegt Ketting over het stoppen in Rusland. ‘Ik was er echt helemaal klaar mee, het besluit om te stoppen hebben we meteen genomen. Ook voor mijn partner Svetlana was het genoeg geweest. Die is nooit pro-Poetin geweest en voelt de verwijdering al jaren groeien met haar familie en de omgeving, die de oorlog helemaal fantastisch vinden.’
‘Maar het was zwaar: de bedrijven sluiten. Het papierwerk, de verkoop van de panden en de fiscale afwikkeling. Ik krijg nu idiote aanslagen uit Sebastopol, op de Krim. Een pesterijtje: als Nederlander kan ik daar niet heen, zodat het onmogelijk is om bezwaar aan te tekenen. En ik zit nu hier tot kerst verplicht in Moskou om mijn status van resident niet te verliezen, anders maken ze het me nog lastiger.’
Lange aanloop naar de oorlog
‘Had ik deze keuze niet eerder moeten maken, na de annexatie van de Krim bijvoorbeeld? Dat vraag ik mezelf achteraf ook af, ja. En ik neem het mezelf ook wel kwalijk. Maar weet je, het is zoals die martelmethode met waterdruppels: telkens valt er één druppel, maar uiteindelijk is het resultaat funest. Achteraf kijk je een koe in de kont, maar in feite heeft deze oorlog een aanloop die lang teruggaat.’
In maart heb ik een ton euro’s cash opgenomen. Die stak ik in mijn linker binnenzak. Rechts had ik een hamer.
‘Ik weet nog hoe Poetin een beetje meesmuilend zat te lachen toen de befaamde extremist Zjirinovski in 2008 riep dat Rusland Oekraïne moest annexeren. En hoe Rusland Georgië binnenviel, pal na de conferentie waarin de Navo zich welwillend opstelde tegenover Georgië en Oekraïne. De demonstraties die in 2011 keihard de kop werden ingedrukt, de meiden van Pussy Riot die de bak indraaiden omdat ze een liedje zongen in een kerk. Het fascistisch gehalte van wat het regime hier uitspookt en uitsprak werd met het jaar groter.’
Niet onveilig in Moskou
Onveilig voelt Ketting zich niet in Moskou, ondanks zijn hulp aan Oekraïne. Maar voorzichtig is hij wel. En hij nam zijn maatregelen. ‘Ik was voorheen redelijk vocaal, maar uit me hier niet meer politiek. In maart heb ik een ton euro’s cash opgenomen. Die stak ik in mijn binnenzak, links. En rechts had ik een hamer: zo ging ik over straat. Maar als ik hier de bak in moet draaien omdat ik luiers stuur naar Oekraïne, laat het ze maar proberen.’
Het huisnummer van zijn appartement in Moskou heeft hij wel gewijzigd. ‘Aan de overkant staat een huis leeg, ik heb het nummerplaatje verwisseld voor dat van mijn appartement.’
Dat bleek niet helemaal handig: omdat de overburen hun gas- en lichtrekening niet betaalden, werd Ketting afgesloten. Hij kan erom lachen. Maar hij zal toch blij zijn als hij tegen kerst het vliegtuig naar Nederland kan pakken. ‘Dan kom ik met alles wat ik nog bezit in mijn knapzak op Schiphol aan en moet ik opnieuw beginnen.’
Alles opgeven voor dat ene doel
Of eigenlijk: Lifeline overdragen aan anderen. De afgelopen maanden stond hij op met het regelen van hulp aan Oekraïne en ging hij ermee naar bed. Letterlijk. Zijn bloeddruk is inmiddels te hoog en hij is deze zomer door zijn rug gegaan tijdens een wandeltocht op de Matterhorn. Rust? Het wordt tijd dat hij weer geld gaat verdienen, ergens komende voorjaar. Het management van de stichting is in goede handen bij een club ondernemers uit Aalsmeer, het bestuur wordt opgetuigd met een paar goede mensen.
‘Maar weet je wat ik dit jaar ook heb ervaren? Zeg dat mijn bedrijf meer dan een miljoen waard was, aan vastgoed en andere assets. Het was een stuk meer. Maar al is dat nu nul geworden, dat maakt toch helemaal niks uit? Als je kunt doen wat wij afgelopen jaar voor elkaar hebben gekregen. Of als ik met mijn vrienden een biertje kan drinken: ik ben nog steeds dezelfde vent. Een tweede huis in Spanje, je pensioen op de bank: het maakt eigenlijk geen bal uit.’
Nog een les uit het voor Ketting gedenkwaardige 2022: hoeveel het kan opleveren als je maar het lef hebt om alles op te geven voor dat ene doel. ‘Ik bewonderde topsporters daarom altijd: vier jaar lang alles geven, terwijl één griepje je droom kan wegvagen. Maar kijk nu wat 9 maanden 200 procent focus van mij, gekoppeld aan dat netwerk van mensen die elkaar vertrouwen, heeft opgeleverd. Ik heb dit jaar ontzettend veel geleerd, ook over mezelf.’
Bekijk het fundraiser-filmpje van Lifeline Ukraine met Jeroen Ketting:
Lees ook deze interviews met ondernemers die een bewogen 2022 kenden:
- Het doorbraakjaar van Jouk Pleiter (Backbase): ‘Status van unicorn was geen verrassing’
- Wesley de Kruijff trok de stekker uit zijn startup Anyways: ‘Het was een achtbaanrit zonder gordels’
- Atilla Aytekin bracht Azerion naar de beurs: ‘Een overname van 30 miljoen is nu een kleintje’
