Van de 150 zetels in de Tweede Kamer wordt op dit moment pakweg een derde bezet door een vrouw, op zestien zetels zit iemand met een migratie-achtergrond, zeven parlementariërs komen er openlijk voor uit dat ze homoseksueel of lesbisch zijn, een kamerlid heeft een handicap. Niet echt een afspiegeling van de rest van Nederland dus.
Ook de cijfers over het bedrijfsleven tonen aan dat er op het gebied van diversiteit nog werk aan de winkel is. Mensen met een Nederlandse achternaam komen makkelijker aan een baan. Wie Turkse, Marokkaanse of Antilliaanse roots heeft, heeft 40 procent minder kans uitgenodigd te worden voor een sollicitatiegesprek. In de wetenschappelijke wereld zijn witte mannen nog altijd in de meerderheid. Aan de Vrije Universiteit bijvoorbeeld is nu acht procent van de wetenschappers van niet-westerse afkomst. Bij de studenten heeft één op de drie een migratie-achtergrond.
Wat willen de verschillende politieke partijen hieraan gaan doen? MT/Sprout dook in de verkiezingsprogramma’s van de partijen die volgens de laatste peiling kans maken op deelname aan een toekomstig kabinet. We keken daarom niet naar Forum, Denk en andere partijen die bij die peiling uitkwamen onder de drie procent. Ook laten we de PVV buiten beschouwing, omdat die alleen wil meeregeren als partijleider Geert Wilders premier wordt. De kans daarop lijkt minimaal.
VVD: toezichthouder voor discriminerende algoritmes
We beginnen met de partij die waarschijnlijk opnieuw als grootste uit de bus komt. De VVD wil dat er hard wordt opgetreden tegen elke vorm van discriminatie. ‘Kleur mag geen achterstand opleveren’ en ‘wij bieden een luisterend oor voor wie pijn ervaart’, lezen we in het programma. De liberalen willen bestuurders van organisaties die zich schuldig maken aan discriminatie hun subsidie af kunnen pakken. Verder willen ze een toezichthouder op algoritmes. Deze nieuwe instantie moet ingrijpen als deze leiden tot ongelijke behandeling.
De VVD is tegen een verplicht aantal vrouwen voor bedrijven en organisaties. ‘Het is ook niet de taak van de overheid om een database aan te leggen met vrouwen die geschikt zijn voor topfuncties’, voegt de partij daaraan toe. ‘Wervings- en selectiebureau’s zijn prima in staat om bedrijven en vrouwen met elkaar in contact te brengen.’ Verder vindt de VVD dat stellen zelf moeten bepalen hoe ze taken buitenshuis en thuis verdelen. ‘Wij willen zorgen voor betere kinderopvang, zodat partners kunnen blijven werken als ze kinderen krijgen.’
Op de scholen wil de partij meer aandacht voor gelijkheid van geslacht, seksualiteit en achtergrond. Om leerachterstanden bij kinderen van niet-westerse afkomst te voorkomen, moeten die eerder beginnen met leren en dus eerder naar school en vaker naar de opvang.
CDA: bedrijven moeten diversiteitscode opstellen
Het CDA wil een gelijke beloning voor mannen en vrouwen, nieuwe afspraken over thuiswerk en over de combinatie van werk en zorg. De partij belooft met een nieuwe regeling voor kinderopvang van werkende ouders te komen. Hierbij wordt de opvang voortaan rechtstreeks door de overheid betaald en maken alleen werknemers met een hoger inkomen een eigen bijdrage over.
De christendemocraten willen discriminatie op de arbeidsmarkt – van zowel mensen van kleur als ouderen – actief aanpakken. Delicten met een discriminatie-achtergrond moeten zwaarder worden bestraft. Anoniem solliciteren wordt de norm, lezen we in het programma. Op die manier wil het CDA bewuste en onbewuste discriminatie tegengaan.
Grote bedrijven moeten een diversiteitscode opstellen en die gaan naleven. Opmerkelijk is verder het pleidooi voor een verruiming van het ouderschapsverlof. Daarop moeten ouders een beroep kunnen doen tot hun kinderen achttien zijn.
ChristenUnie: coalitie tegen racisme opzetten
De ChristenUnie wil dat het verbod op discrimineren op basis van iemands beperking of seksuele geaardheid wordt opgenomen in artikel 1 van de grondwet. Verder wil de partij een grote coalitie vormen (met vertegenwoordigers uit verschillende gemeenschappen, maatschappelijke organisaties en politieke partijen) om racisme op de arbeidsmarkt, in het onderwijs en bij de overheid tegen te gaan. Om het probleem bij de wortel aan te pakken moet er meer diversiteit komen in lesmethodes, onderwijspedagogiek en personeel. Meer mannen en mensen uit de minderheidsgroepen voor de klas dus.
De partij pleit verder voor een betaalbare kinderopvang met een hoge vaste korting op de prijs. Overheid en sociale partners moeten zich inzetten om nu eindelijk een eind te maken aan het loonverschil tussen mannen en vrouwen. De ChristenUnie wil bedrijven helpen om de loonkloof te meten en vervolgens weg te werken, op voorwaarde dat ze er ook transparant over zijn. ‘Sectoren als de zorg en het onderwijs, waar relatief veel vrouwen werken, verdienen betere arbeidsvoorwaarden’, voegt het programma daar nog aan toe.
D66: nationaal coördinator discriminatiebestrijding
‘D66 wil de arbeidsmarkt verbouwen tot deze geen kleur en gender meer ziet en open staat voor ieders talent’, belooft de partij in het verkiezingsprogramma. Daarom komt er een quotum van 30 procent voor zowel mannen als vrouwen in topfuncties in het bedrijfsleven en de overheid, nèt zolang als nodig is. Met gratis kinderopvang en een langer partnerverlof wil D66 alle ouders in staat stellen om werk en zorgtaken te combineren.
De Democraten willen verder boetes voor bedrijven die discrimineren bij werving en selectie. Ook komt er een meldplicht voor werkgevers, makelaars en verhuurders die allochtone Nederlanders achterstellen. Een nationale autoriteit voor discriminatiebestrijding moet gaan toezien op de naleving, zodat de strijd voor gelijkwaardigheid ook echt in een hoger versnelling belandt. Ook moet er structureel meer aandacht voor dit probleem komen in de Tweede Kamer.
Net als de ChristenUnie wil D66 de rechten van de LHBTI-gemeenschap verankeren in de wet. En ook D66 wil dat grote bedrijven openbaar maken hoe groot de loonverschillen tussen mannen en vrouwen bij hen zijn.
PvdA: aanpak discriminatie is ‘Chefsache’
Bestrijding van racisme en discriminatie vallen, als het aan de Partij van de Arbeid ligt, voortaan direct onder de premier. Het moet Chefsache worden. ‘Omdat het gaat om Artikel 1 van de Grondwet. Omdat het nodig is. Omdat het vrijwel alle andere portefeuilles raakt’, staat er in het programma. Daarnaast moet er een staatscommissie komen die onderzoek gaat doen naar uitsluitingsmechanismes en institutioneel racisme. Deze moet onder andere kijken naar schooladviezen en naar wat er te verbeteren valt op wetgevingsgebied.
De PvdA wil drie maanden betaald ouderschapsverlof voor beide ouders. Verder maakt de partij korte metten met het loonverschil tussen mannen en vrouwen. Als het aan de sociaaldemocraten ligt worden werkgevers verplicht vrouwen hetzelfde te betalen. ‘Vrouwen verdienen in Nederland nog steeds 15 procent minder per uur dan mannen (…) Deze loonkloof neemt ieder jaar iets af, maar als we in het huidige tempo doorgaan is deze pas in 2050 gedicht. Dat is onacceptabel’.
Net als veel andere partijen pleiten de sociaaldemocraten voor het opnemen van Lhltbi-rechten in artikel 1 van de grondwet. Verder moet er binnen de politie- en lerarenopleidingen meer aandacht komen voor deze groep.
GroenLinks: undercover-onderzoek bij bedrijven
GroenLinks belooft te komen met een nationale aanpak om discriminatie op onder meer de arbeidsmarkt te bestrijden. Een nieuwe nationaal coördinator anti-discriminatie krijgt tot taak die aanpak kritisch te volgen en kabinet en overheidsorganisaties te adviseren. De partij wil het verbod op discriminatie strenger handhaven, ‘geweld tegen LHBTIQ-personen moet in alle politieregio’s geregistreerd worden, net als antisemitisme en moslimdiscriminatie’. De handhavingscapaciteit moet vergroot worden, onder andere door meer specialistische politieteams op te richten zoals Roze in Blauw.
GroenLinks wil dat de Arbeidsinspectie – bijvoorbeeld met undercover-onderzoek – strenger op discriminatie controleert. Werkgevers, verenigingen en scholen die over de schreef gaan ‘horen geen aanbestedingen en subsidies meer te krijgen’. Bedrijven krijgen als het aan de partij ligt bovendien forse boetes.
Verder wil GroenLinks een programma voor het versnellen van de in- en doorstroom van vrouwen, mensen met een migratie-achtergrond en mensen met een beperking in het bedrijfsleven en bij (semi-)publieke organisaties.
SP: Sociale werkplaats nieuwe stijl
De SP wil de kinderopvang voortaan vier dagen in de week voor iedereen gratis maken. De partij wil ook een landelijk dekkend netwerk van nieuwe sociale werkplaatsen creëren. ‘Iedereen heeft recht op een baan’, ook mensen met een arbeidsbeperking, staat er in het programma. Ze moeten echte banen krijgen, met goede begeleiding en een fatsoenlijk salaris.
Verder moet er meer aandacht in het onderwijs komen voor racisme en andersdenkenden. Politie en Openbaar Ministerie moeten tegelijkertijd meer middelen krijgen om discriminatie te onderzoeken en te vervolgen.
Ook de Socialistische Partij wil dat de Arbeidsinspectie meer geld en mogelijkheden krijgt om discriminatie op de arbeidsmarkt aan te pakken. Bedrijven die discrimineren moeten gestraft worden via boetes en ‘naming and shaming’. Net als Groen Links wil de partij ‘foute’ werkgevers subsidies afpakken en niet langer in aanmerking laten komen voor overheidsopdrachten.
Partij voor de Dieren: ambtenarenapparaat moet afspiegeling zijn
Net als de PvdA wil de Partij voor de Dieren een gelijke beloning voor mannen en vrouwen wettelijk verplicht stellen. Verder wil ze dat de overheid het goede voorbeeld geeft: het ambtenarenapparaat moet een evenwichtige afspiegeling zijn van de Nederlandse bevolking. ‘Overal waar sprake is van achterstelling van groepen, zoals vrouwen, LHBTI’s en etnische minderheden, is het taak van de overheid om te zorgen voor volwaardige integratie en gelijkberechtiging’, staat er in het verkiezingsprogramma.
De Partij voor de Dieren wil geweld met een discriminerende achtergrond zwaarder bestraffen. Ook dat standpunt kwamen we al eerder tegen. Net als het pleidooi om de politie te verplichten het geweld tegen mensen uit de LHBTI-gemeenschap te registreren. ‘De aanpak van dit soort geweld moet topprioriteit blijven’, vindt de partij.
Tot slot
Als je alle programma’s naast elkaar legt, zijn partijen het opmerkelijk eens over de noodzaak van een hardere aanpak van discriminatie. Ook het opnemen van LHBTI-rechten in de grondwet lijkt er misschien wel van te gaan komen. Anders ligt het bij het bevorderen van diversiteit in bedrijven. De VVD is tegen een verplicht aantal vrouwen, om nog maar niet te spreken van verplichte percentages voor mensen van kleur of mensen met een beperking. Andere partijen, D66 bijvoorbeeld, zijn daar veel sturender in. Ook het aanpakken van de vrijheid van onderwijs, zoals sommige programma’s bepleiten, zal bij de coalitiebesprekingen (zeker als CDA en ChristenUnie aan tafel schuiven) zo goed als zeker een no go zijn.
