“Ik weet dat je ondernemer bent, maar wie bén jij nou eigenlijk?”, vraagt Wismeiijer uitdagend aan de zaal met ondernemers in de Rode Hoed. “Weet jij wat voor type ondernemer je bent?”
Onze persoonlijkheid als mens wordt in de kern door 4 dingen bepaalt, doceert Wismeijer: genen, omgeving, de interactie tussen die genen en de omgeving en vooral: heel veel toeval. “Dus natuurlijk ben je een raadsel voor jezelf.”
Stereotype
Maar gelukkig weet universitair docent Wismeijer (Universiteit Tilburg en Nyenrode) als geen ander hoe de menselijke natuur werkt. Daardoor prikt hij ook met gemak door het stereotype beeld van ‘de’ ondernemer heen. Volgens dat standaard beeld is een ondernemer altijd druk, veelzijdig, koppig, vastberaden en gepassioneerd. “Je moet eigenlijk alles kunnen zijn. Maar klopt dit beeld wel?”
Het plaatje is vooral te breed, zegt Wijsmeijer. Net als het begrip ‘respect’ in het voetbal eigenlijk weinig betekent. “Wat relevant is, is waar zitten verschillen tussen mensen? Ook in het ondernemen heb je veel takken van sport: de een moet doorverkopen, de ander kan vooral nieuwe ideeën ontwikkelen en weer een ander is bezig met kennis doorgeven. Ieder persoon moet zijn ‘fit’ vinden, zijn eigen persoonlijkheid.”
Het belangrijkste is derhalve niet dat je een bepaalde persoon wordt, maar dat je je eigen persoonlijkheid bént. Dan doe je volgens Wismeijer dingen die je energie geven en houd je het langer vol.”
Gedrag
Die persoonlijkheid draait om gedrag: je handelingen, overtuigingen en de manier waarop je naar de wereld kijkt. Wat valt je bijvoorbeeld op als je naar een schilderij kijkt, en hoe reageer je op je omgeving. Dat wordt bepaald door je eigen voorkeuren, herinneringen, intelligentie, en dromen.
Maar overschat je bewustzijn niet, waarschuwt Wismeijer: we weten nog maar heel weinig over de herkomst van ons gedrag. “Jullie zien er fantastisch uit”, zegt hij tegen de zaal. “Maar een groot gedeelte van het gedrag dat jullie vandaag vertonen wordt veroorzaakt door ons oude apenbrein.”
Olifantenpaadje
Dit is een van de manieren om je bewust te worden van die oeroude, evolutionair gezien volkomen logische mechanismes: kijk naar een afbeelding van een olifantenpaadje. Waarom vind je zo’n (kleine) shortcut eigenlijk belangrijk, terwijl je daardoor hooguit 1 of 2 seconden eerder op je werk bent?
Ons brein is constant op zoek naar zo efficiënt mogelijke oplossingen, legt Wismeijer uit. “Als er een politieagent staat die zegt dat je een stukje om moet lopen, dan voelt dat als iets vreselijk irritants. Dat komt in feite omdat je brein dan zegt dat je niet efficiënt bezig bent.”
Veren
De evolutie bepaalt ook welk beeld je bij anderen wilt oproepen. Een pauw laat bijvoorbeeld met zijn enorme veren zien dat hij ondanks zijn ‘handicap’ toch dominant is. Bij mensen laat een grote auto zien dat je iets duurs kunt veroorloven – dan is eten en onderdak al helemaal geen probleem. Maar let wel, dat is soms windowdressing: een pauw ziet er aan de achterkant een stuk minder mooi uit, en achter die dure auto schuilt misschien een forse schuld.
Kortom, we onderschatten constant onze evolutionaire geschiedenis, zegt Wismeijer. Waardoor je er maar niet achter komt waarom je dingen doet. Maar waar je wel achter kunt komen is hóe die dingen doet. Wat is je gedrag?
De Big Five
Wismeijer loodst zijn gehoor nog even langs de ‘Big Five’ persoonlijkheidskenmerken:
– Extraversie
– Vriendelijkheid / meegaandheid
– Zorgvuldigheid
– Emotionele stabiliteit (versus neuroticisme)
– Open staan voor nieuwe ervaringen en verschillende invalshoeken
Wat blijkt: succesvolle ondernemers zien gemiddeld meer kansen, staan open voor nieuwe ervaringen en scoren hoger op zorgvuldigheid (nadenken, plannen), socialibiliteit, dominantie en plannen.
Ze scoren lager op: angst, zorgen en piekeren (neuroticisme) en inschikkelijkheid, medeleven en kwetsbaarheid.
