Leuk en schattig, die sociale ondernemers, hoort Willemijn Verloop regelmatig. Maar zijn dit nu de nieuwe ‘Unilevers’ van morgen?
Verloop stond eerder aan de wieg van War Child. en werd daarna roerganger van het platform voor sociale ondernemingen Social Enterprise NL. In haar nieuwe boek dat deze week verschijnt, ‘Zaken die je raken – Hoe sociaal ondernemers maatschappelijke verandering creëren’, koppelt Verloop sociale ondernemingen aan het vlindereffect: een kleine verandering die op den duur een enorme gevolgen kan hebben.
“Wij laten zien dat deze bedrijven een veel grotere impact hebben dan je op het eerste gezicht denkt”, verwijst Verloop naar bedrijven als Studio Jux, Thuisafgehaald, Vandebron en Fairphone. Zeven van dat soort bedrijven krijgen in het boek in uitgewerkte cases een podium, gekoppeld aan evenzoveel grote maatschappelijke uitdagingen.
Erkenning
in totaal passeren zo’n 150 voorbeelden de revue. “Dit zijn geen subsidievreters maar innovatieve koplopers die een transitie in gang zetten, maar die nog nauwelijks de erkenning krijgen die ze verdienen.” Met haar nieuwe boek hoopt Verloop ondernemers en beleidsmakers inspiratie bieden bij het nog beter aanpakken van “de lineaire economie, waarin van alles wordt afgedankt”. “We willen vooral de positieve kant benadrukken.”
Verloop wijst op Fairphone als vaandeldrager van een nieuwe fair trade-standaard voor goud. Inmiddels heeft Apple ook een deal met de fabriek waar Fairphone zijn goud haalt. “Ik hoorde van een hooggeplaatste manager van Albert Heijn dat zij letterlijk hun assortiment hebben aangepast door de opkomst van Marqt en Ekoplaza. Die bewezen dat er behoefte is aan gezondere en duurzame producten. Omdat een deel van hun klanten naar een ander bedrijf ging. Dan heb je als ondernemer een indirecte invloed, omdat je via een omweg alsnog een nieuwe doelgroep bereikt.”
Voorbeeld
“Of neem Kromkommer. Die hadden hun product, soep gemaakt van misvormde groenten, nog maar een half jaar op de markt, of Jumbo en Boni namen het concept over. Daarvoor gingen die groenten direct naar de afvalverwerking. Kromkommer geeft dus het goede voorbeeld voor andere bedrijven, maar ook het bewust maken en activeren van consumenten speelt hier een grote rol.” Soms werken ondernemers bij het invoeren van een nieuwe standaard samen met corporates. Zoals bij de diervriendelijke dons-standaard die door Patagonia en de Nederlandse sociale onderneming Yumeko werd ingevoerd waarna nu ook IKEA de standaard lijkt te omarmen.
Daarom is de kracht van jonge initiatieven – de ‘vlinders’ – volgens Verloop niet te onderschatten. “En waarom je moet investeren in dit soort ondernemingen. Daarmee zet je een grotere beweging in gang.”
Zo chaotisch als bij het vlindereffect gaat het er in Nederland op sociaal ondernemersgebied al een tijdje niet meer aan toe. Nederland is een van de koplopers, zegt Verloop. De Nederlandse social enterprise-sector groeide tussen 2011 en 2016 met ruim 70 procent tot een omvang van 3,5 miljard euro, berekende McKinsey al in 2016. Het aantal banen nam met 60 procent toe tot circa 75.000 (oftewel, 25.000 nieuwe banen in een periode dat de Nederlandse banenmarkt totaal ruim 70.000 banen verloor).
Nog niet ambitieus genoeg
Er zou meer aandacht moeten zijn voor startups die de publieke agenda dienen
Ondanks die opmars van social enterprises is Nederland volgens Verloop (ook medeoprichter van Social Impact Ventures) nog niet ambitieus genoeg. “Denk aan het vinden van voldoende groeikapitaal, en een meewerkende overheid. We hebben Startupdelta, maar er zou meer aandacht moeten zijn voor startups die de publieke agenda dienen. Startups die mensen met een arbeidsbeperking helpen bijvoorbeeld, of luchtvervuiling aanpakken. Het nieuwe kabinet zegt sociale ondernemers te willen stimuleren, maar het nog niet duidelijk hoe. Zorg bijvoorbeeld dat het beleid lokale, decentrale energiespelers ondersteunt, in plaats van dat het oude dinosaurussen in het zadel houdt.”
Lukt het sociale nieuwkomers ook om sociale of duurzame doelen te combineren met (gezonde) groei? Verloop: “Als je alleen maar stuurt op marge en winst, dan heb je inderdaad een heel ander model dan wanneer je een triple bottom line hebt (people, planet en profits, red.). Dat is moeilijker, dus het zijn echt topondernemers die dit kunnen. Ook omdat consumenten verwachten dat je alles transparant maakt. Dat vergt veel werk, naast het runnen van je reguliere business.”
“Sociale ondernemers komen vaak met dingen waar de markt nog niet om vraagt. Ze doen het niet per se omdat consumenten ontevreden zijn met het huidige aanbod, maar omdat ze zelf vinden dat het beter kan. Wanneer je dit tot een succes maakt, word je beloond met toegewijd personeel en trouwe klanten.”
