Travis Kalanick werd bij taxi-appbedrijf Uber als ceo ontkroond wegens een waslijst aan schandalen, zoals seksisme op de werkvloer, het om de tuin leiden van politie-agenten en het bespioneren van journalisten. Je zou zelfs kunnen zeggen dat hij een behoorlijke deuk heeft geslagen in het publieke imago van startup-ondernemers als beroepsgroep.
Toch is Kalanick, een vechtersbaas als hij is, weer helemaal terug op het startup-toneel met een nieuw bedrijf: CloudKitchens, alweer zijn vierde serieuze startup – of, nou ja, startup: het zou gaan om een nieuwe dochteronderneming van vastgoedbedrijf City Storage Systems. Kalanick heeft zich afgelopen jaar voor 150 miljoen dollar bij het laatstgenoemde bedrijf inkocht als meerderheidsaandeelhouder en ceo.
Dark kitchens
CloudKitchens opereert in de wereld van de dark kitchens, oftewel keukens die enkel bedoeld zijn voor het bezorgen van maaltijden. Kalanicks onderneming koopt vastgoed op aan de – goedkopere – randen van grote steden, pimpt ze op tot hypermoderne techkeukens en verhuurt de ruimte aan horeca-ondernemers. Deze kleine zelfstandigen gebruiken de keukens vervolgens om er digitale restaurants mee te bouwen, oftewel restaurants die enkel leveren via platforms zoals het Amerikaanse DoorDash, Uber Eats en – uitsluitend in Europa – Deliveroo, Takeaway en Just Eat.
Dark kitchen-ondernemers runnen soms wel tien restaurants via één keuken. Het doel van deze nieuwe horecatak is om zo hoog mogelijk te eindigen in de restaurantslijsten van online maaltijdbezorgers. Daar valt je restaurant het meeste op en maak je het meeste kans op orders. Deliveroo en Thuisbezorgd groeien hierdoor uit tot een soort Googles van de online maaltijden.
Het aardige van Kalanicks CloudKitchens is dat dit in feite alweer een toeleverancier is van de kersverse branche. Net als Airbnb ooit een golf aan bedrijfjes veroorzaakte die bijvoorbeeld sleutels aan gasten overhandigden, is vastgoedpartij CloudKitchens alweer een gevolg van de opmars van dark kitchens. Met name in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk is de dark kitchen-branche groot, maar in Nederland springen ook al de eerste partijen in op de markt. Bijvoorbeeld de eerdere Startup van de Week Bright Kitchens en het Duitse Keatz.
Discutabele financiering
Maar goed, als Kalanick aan het ondernemen gaat, kleurt hij nooit netjes binnen de lijntjes van het maatschappelijk geaccepteerde. Al is CloudKitchens nog maar net bezig, toch wint het bedrijf nu al niet de schoonheidsprijs voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Dit met name vanwege de financiering achter het bedrijf.
Sinds de moord op de Saudische journalist Jamal Khashoggi in 2018 waren bedrijven wereldwijd klaar met het aannemen van geld uit het Saudische staatsfonds. Het land van koning Bin Salman werd immers verantwoordelijk gehouden op diens dood. Niet Kalanick, zo bleek afgelopen week uit berichtgeving van The Wall Street Journal: CloudKitchens zou in januari dit jaar al stilletjes een investering van 400 miljoen dollar hebben ontvangen van de gewelddadige, streng-religieuze oliesjeiks.
Stuntelgedrag
Maar goed, het heeft Kalanick in zijn tijd bij Uber ook nooit tegengehouden om geld aan te nemen van de Saudi’s. Zij investeerden in 2016 wel 3,5 miljard dollar in Uber. Het Saudische staatsfonds heeft zelfs een afgevaardigde in de berstuursraad van Uber. Kalanick heeft altijd gezegd dat iedereen in zijn bedrijf mag investeren, mits ze tot een goede deal kunnen komen.
Dit leidt momenteel tot ongemakkelijk stuntelgedrag voor Kalanicks opvolger Dara Khosrowshahi. De huidige ceo moet, zoals dat gaat, jongleren met de belangen van alle aandeelhouders. De Saudi’s willen natuurlijk dat de moord op Khashoggi onder het vergrootglas van de publieke interesse verdwijnt. Khosrowshahi vergeleek de moord op Khashoggi eerder deze week in een interview met het dodelijke ongeluk dat een zelfrijdende Uber tevens in 2018 veroorzaakte. In beide gevallen ging het volgens Khosrowshahi om een “ernstige fout” en vergiffenis was volgens de ceo op zijn plaats. Na enkele uren van collectieve publieke verontwaardiging moest Khosrowshahi zijn woorden alweer terugnemen.
Brandjesblusser Khosrowshahi zal achter de schermen goed balen over de merkwaardige aandeelhoudersconstructie die Kalanick naliet bij het bedrijf dat hij nu moet leiden. Kalanick op zijn beurt zegde zinkend schip Uber, dat door kelderende beurskoersen wordt geplaagd, gedag door maar liefst 20 procent van zijn aandelen in zijn ‘kindje’ te verkopen. Een slimme zet, nu kon hij er nog 550 miljoen dollar voor krijgen. Met een nog resterend eigendom van 4,6 procent blijft Kalanick overigens wel een kleine aandeelhouder bij Uber.
5 miljard
Door het groeigeld van de Saudi’s is CloudKitchens nu al 5 miljard dollar waard. Het bedrijf is daarmee dus officieel begonnen aan zijn groei, zo dan niet hypergrowth. Als dat maar goed gaat met de bedrijfscultuur, toch niet één van de sterkste punten van Kalanick, die bij Uber excelleerde in vrouwonvriendelijk gedrag. Zo verzon hij het woord Boob-er voor, eh, ‘women on demand’.
Zijn nieuwe startup runt ook zelf digitale restaurants en de namen van die toko’s laten tot dusver niet bepaald zien dat Kalanick tot inkeer is gekomen. Je kunt er bestellen bij B*tch Don’t Grill My Cheese, Egg The F*Out, F#ck Gluten en Excuse My French Toast. Toegegeven, het zijn geinige taalkundige vindingen, maar voor een bedrijf met een waardering van 5 miljard verwacht je meer professionaliteit.
Maar misschien bouwt Kalanick het liefst luchtkastelen, naar recept van WeWork-problemenschopper Adam Neumann, die de waardering van zijn co-working space-gigant wegens financieel wanbeleid in 2 maanden van 47 naar 8 miljard zag dalen. Neumann, uiteindelijk toch de oprichter van WeWork, kon dankzij zijn forse aandeelpakket worden uitgekocht voor 1,7 miljard dollar. Hij kan zich nu vrolijk bezinnen op een nieuwe startup.
Concurreren met Uber
Hoe het ook zij, Kalanick bevindt zich met CloudKitchens in de opmerkelijke positie dat hij direct concurreert met zijn oude bedrijf Uber, waarvoor hij – zoals gezegd – nog steeds minderheidsaandeelhouder is. Ook Uber-dochter Uber Eats richt zich namelijk in toenemende mate op het verhuren van dark kitchens aan restaurants. Ach ja, nu Kalanick bijna verlost is van zijn Uber-aandelen staat weinig hem nog in de weg om zijn oude bedrijf kapot te concurreren.
Om het feest helemaal compleet te maken, is een groep oud-medewerkers van Uber nu ook nog eens het bedrijf Virtual Kitchen begonnen, waarmee ze praktisch hetzelfde doel als CloudKitchens en Uber: het verhuren van keukens aan uitbuiters van digitale restaurants. Ze haalden hiervoor al 15 miljoen dollar op; voor zover bekend niet bij de Saudi’s, maar bij traditionele durfinvesteerders – het zou bijna bijzonder worden. Hoe zat het ook alweer met die winner-takes-all-regel?
Foto boven: Travis Kalanick (Getty).
