Een vlammend betoog in één minuut. En dat terwijl je grootste tegenstander op nog geen meter afstand staat. Heftig schuddend met zijn hoofd. Het werd PvdA-aanvoerder Job Cohen gisteravond tijdens het EénVandaag-debat even zwart voor de ogen. Stotterend en hakkelend sleepte hij zich door zijn verhaal. Lars Duursma, voormalig wereldkampioen debatteren en directeur van Debatrix, zag het op tv gebeuren.
Toespraak uit hoofd geleerd
Cohen kwam totaal niet uit de verf in die minuut, al gold dat eigenlijk voor alle lijsttrekkers. Het was duidelijk dat de PvdA-leider zijn pitch eerst helemaal had uitgeschreven om deze vervolgens uit zijn hoofd te leren. Hij liep vast, omdat hij over één woord twijfelde. Dat zie je vaker gebeuren bij managers die een toespraak moeten houden. Je moet in zo’n geval echt kiezen: óf je schrijft je een speech uit óf je doet een speech aan de hand van een paar steekwoorden. Het gaat vaak fout als je een speech eerst woord voor woord uitschrijft en vervolgens terugbrengt naar een aantal steekwoorden. Sprekers lopen vast doordat ze proberen de perfecte formulering van de uitgeschreven tekst te reproduceren zodra ze voor de groep staan. Je ziet managers die dit doen ook regelmatig omhoog kijken tijdens hun toespraak. Zo graven ze de tekst uit hun geheugen op. Ze verliezen hiermee echter het contact met het publiek.”
Afleiden tijdens speech
Het is niet de eerste keer dat de voormalige burgervader van Amsterdam in zijn rol als debater zo de mist in gaat. Al liet Cohen de afgelopen wel zien dat hij bijgeleerd heeft, vindt Duursma. Waarom ging het gisteren dan toch weer zo faliekant mis? “Dat kwam vooral door de kleine afstand met zijn opponent. PVV-lijstrekker Machiel de Graaf maakte duidelijk dat hij het met Cohen hartgrondig oneens was door veelvuldig nee te schudden. Cohen liet zich daarvoor duidelijk afleiden. De beste debater is de debater die een kwartslag draait, zeg ik wel eens. Die richt zich niet tot zijn grootste tegenstander, maar juist tot de rest van de groep. Directeuren kampen vaak met hetzelfde probleem. Achteraf weten ze meestal precies wat ze hadden moeten zeggen, maar tijdens de boardmeeting hebben ze zich tijdens hun verhaal laten afleiden door de felste tegenstander. Andere mensen in de vergaderzaal krijgen daardoor meer aandacht voor die ene persoon dan voor jou.”
‘Kill your darlings’
Toch was Job Cohen niet de enige die fouten maakte gisteren. Het verhaal van Eelco Brinkman, lijstaanvoerder van het CDA, kende volgens Duursma weinig structuur waardoor het een brei aan informatie werd. Moeilijk te onthouden dus. En Emile Roemer maakte de klassieke fout door teveel in te weinig tijd te willen vertellen. “Kill your darlings. Werk liever één argument goed uit, dan drie een beetje. Dat is heel belangrijk als je bijvoorbeeld tijdens een overleg in een korte tijd je punt moet maken. Emile Roemer probeerde teveel dingen in een minuut te proppen en kwam tijd tekort. Laat ik drie voorbeelden noemen, zei hij. En toen was de tijd op.”
Eerste les van overtuigen: luisteren
De belangrijkste les voor het bedrijfsleven? Laten we het vooral niet op deze manier doen, zegt Duursma. “Er wordt een spelletje van gemaakt door de omroepen. Het debat had veel weg van een kippenhok waarin mensen zo snel mogelijk hun punt willen maken. Ze zien daarbij de belangrijkste les van het overtuigen over het hoofd: luisteren. Als je iemand van je eigen gelijk wilt overtuigen, dan zul je er eerst achter moeten komen wat die persoon belangrijk vindt. Dat ontbrak er volledig aan.”
Lees ook:
-
Charismatisch presenteren
- Verbeter je speech
-
Authenticieit is een schaars product
- Prettig presenteren: 7 tips
-
Overtuigend presenteren
- 6 tips om namen te onthouden
