Het is een gevleugeld woord dezer dagen. Welke politicus of manager zou niet graag te boek staan als bruggenbouwer? Maarten ten Holder, sinds 2006 managing director van veilinghuis Sotheby's in New York, voldoet aan de eisen. ‘Wij hebben er financieel gezien nooit zo goed voor gestaan als nu.'
In zijn corner office op de negende verdieping met een royaal uitzicht op het oosten van Manhattan slaat Maarten ten Holder de cijfers er nog eens op na. De managing director van veilinghuis Sotheby's voor Noord- en Zuid-Amerika ondervindt vooralsnog weinig hinder van de kredietcrisis. Werd er in New York onder zijn verantwoordelijkheid in 2006 nog voor 1,6 miljard dollar aan kunst afgehamerd, vorig jaar was dat bedrag al opgelopen tot een recordbrekende 2,3 miljard. En als de najaarsveilingen in Londen een indicatie zijn, zal de omzet van Sotheby's dit jaar wellicht nog hoger uitvallen. Ten Holder: "Het blijft natuurlijk koffiedik kijken, maar op de dag dat investeringsbank Lehman Brothers kopje onder ging, hebben we met kunstenaar Damien Hirst meer dan 200 miljoen dollar binnengehaald. In ons 264-jarig bestaan hebben we er financieel nog nooit zo goed voor gestaan als nu."
Dat is niet in de laatste plaats een verdienste van de 38-jarige Ten Holder zelf, die in 2006 als deputy managing director naar New York kwam en sinds vorig jaar herfst de leiding heeft over de veilingen in het westelijk halfrond. Het beursgenoteerde Sotheby's was in die jaren herstellende van een traumatische periode, nadat de toenmalige chairman A. Alfred Taubman wegens het maken van illegale prijsafspraken met aartsconcurrent Christie's tot een jaar gevangenisstraf was veroordeeld. "Op dat moment zijn we ons enorm bewust geworden van onze verantwoordelijkheid," zegt Ten Holder. "Niet alleen naar onze klanten en aandeelhouders, maar vooral ook naar onze werknemers. We zijn het aan hen verplicht om transparant te zijn, bijvoorbeeld met betrekking tot de financiën. We proberen dan ook om twee keer per jaar een grote stafvergadering te houden, waarin we precies uit de doeken doen hoe we ervoor staan en wat de volgende stappen zijn."
De periode van zelfreflectie leidde daarnaast tot een herdefiniëring van waar het veilinghuis nu precies voor staat. Ten Holder: "Tijdens een van die bijeenkomsten rees bijvoorbeeld de vraag welk product we nu precies verkopen." Het antwoord bleek het verlenen van service te zijn. "Voor veel medewerkers was dat een eye-opener."
Sindsdien doet het veilinghuis er alles aan om nog klantvriendelijker te zijn dan voorheen. "Het merendeel van onze klanten ziet zich geconfronteerd met wat we scharen onder de vier d's: debt, divorce, death en deaccession (het besluit van een museum om een deel van de collectie te verkopen, JA). Daar zit dus emotie bij. Aan de andere kant dienen we ons ook rationeel en berekenend op te stellen. Het gaat immers ook over financiën, en mensen die een bepaalde investering hebben gedaan." En dan zijn er ook nog de klanten die om twaalf uur ‘s nachts voor een paar uurtjes in New York zijn en dan even naar een topschilderij willen kijken. "Dan kun je het je niet veroorloven om te zeggen: ‘Sorry, maar dat is na kantooruren, wij zijn dicht.' Managers die zich star opstellen hebben het heel moeilijk bij ons."
Zelf heeft Ten Holder zich de nodige flexibiliteit verworven dankzij een organische carrière, die bijna twintig jaar geleden begon als een studentenbaan. "Een vriend die kunstgeschiedenis studeerde tipte me dat Sotheby's mensen zocht om veilingen op te bouwen. Dat was nog in de tijd dat de prestatiebeurs niet bestond." De baan beviel van beide kanten zo goed dat Ten Holder, die zelf historicus is, naar het stamslot van prins Albert von Thurn und Taxis in Zuid-Duitsland werd gestuurd. De adellijke familie, die in de 16e eeuw fortuin had gemaakt in de posterijen, wilde een deel van haar kunstcollectie verkopen. Ten Holder hielp mee met de operationele kant van de veiling, waarbij op een gegeven moment zo'n 250 Duitse studenten aan hem rapporteerden.
In de jaren die volgden deed Ten Holder naast leiderschapskwaliteiten een grondige kennis van het bedrijf op. "Ik ben op talloze afdelingen ingezet. Ik heb een jaar lang met specialisten gewerkt, mocht een tijdje met klanten bieden en heb me daarnaast ook beziggehouden met de financiële kant van het veilingproces. Dankzij die ervaringen kan ik me goed verplaatsen in wat er op allerlei niveaus binnen Sotheby's speelt."
Bruggenbouwer
Dat inlevingsvermogen komt Ten Holder vooral in New York goed van pas. Tijdens eerdere posten in Amsterdam en Milaan werkte hij in betrekkelijk kleine kantoren met tussen de vijftig en zeventig werknemers. Als topman voor Noord- en Zuid-Amerika heeft hij daarentegen zo'n vijfhonderd mensen voor zich werken. "Hoewel ik niet de illusie heb me te kunnen mengen in gesprekken waarom een bepaalde oude meester voor een bepaalde prijs in de markt moet worden gezet, kan ik wel creatief meedenken over het veilingproces. Ik zie mezelf vooral als een bruggenbouwer tussen de verschillende afdelingen binnen Sotheby's, die elk een ander slag mensen aantrekken."
Wat dat betreft viel er voor Ten Holder nog wel het een en ander te doen. "Toen ik hier net was, viel het me op dat veel mensen die hier al jaren werkten niet van elkaar wisten wat ze zoal deden en waarom." Die relatieve onbekendheid met de andere afdelingen binnen het bedrijf probeert Ten Holder sindsdien te doorbreken met het organiseren van lunches en workshops. "Die bijeenkomsten zijn wellicht interessanter voor de mensen die achter de linies werken dan voor de specialisten. Zij zijn immers de stormtroepen die de klanten moeten binnenhalen. Maar ik probeer ze er wel van te overtuigen dat naarmate er meer onderling contact is, bepaalde beslissingen wellicht sneller genomen kunnen worden, waardoor uiteindelijk iedereen beter af is."
Het eerste jaar als managing director is ook voor Ten Holder zelf, die als Nederlander gewend is aan organisaties waar de deur altijd openstaat, een leerproces geweest. "Hoe jammer dat ook klinkt, je kunt niet altijd iedereen meer te woord staan. Op een gegeven moment word je geleefd." Zo heeft hij om de druk wat te verlichten inmiddels onder meer een chief operating officer aangenomen.
Theater
Dat wil echter niet zeggen dat Ten Holder zich heeft teruggetrokken in een ivoren toren. Als het even kan treedt hij op als veilingmeester, ‘een van de leukste aspecten van het vak'. "Het is altijd heel spannend om te zoeken naar een balans tussen wat de koper en de verkoper wil. Het is een spel met de zaal, en daarnaast de culminatie van een proces dat in de meeste gevallen minimaal een half jaar in beslag heeft genomen." Een veiling is bovendien het middel bij uitstek om de onderlinge band te versterken. "Iedereen zet alle zeilen bij. Mensen die door de week manager of specialist zijn, zitten tijdens veilingavond aan de telefoon met klanten, of heten de gasten welkom."
Ten Holder geniet daarnaast van de theatrale kant van het veilingproces. Glimlachend: "Ik word er door mensen weleens van beschuldigd dat ik een mislukt acteur ben en mijn ambities dan maar hierop botvier. Maar bij Sotheby's zijn we heel goed in theater. Als het doek opgaat en er gaat iets fout, dan kunnen we meteen het roer omgooien zonder dat de klant daar iets van meekrijgt. Misschien is dat wel de rode lijn in mijn carrière: improvisatievermogen."
Sotheby's
Is een van de oudste veilinghuizen in de wereld. Het werd in 1744 in Londen opgericht en richtte zich aanvankelijk vooral op de verkoop van boeken, zoals bijvoorbeeld de bibliotheek van Napoleon. Begin twintigste eeuw begon het veilinghuis zich ook op het vlak van schilderijen te begeven. De overgang van Sotheby's tot een mondiaal opererend huis met kantoren in onder meer Londen, New York en Hongkong kwam begin jaren tachtig in een stroomversnelling, toen de Amerikaanse multimiljonair A. Alfred Taubman het bedrijf kocht. Taubman, die fortuin had gemaakt met het ontwikkelen van winkelcentra, bracht het bedrijf naar de beurs en deed talloze overnames, waaronder het goedlopende veilinghuis Max van Waay in Amsterdam. Na het uitzitten van een gevangenisstraf van 1 jaar wegens illegale prijsafspraken, verkocht Taubman zijn aandelen in Sotheby's en trok hij zich terug uit de veilingwereld.
Recordjaar
Hoewel de kredietcrisis nog roet in het eten kan gooien, kan het jaar voor Ten Holder al bijna niet meer stuk. Het kantoor in New York was in juni het toneel voor de meest succesvolle veiling in de geschiedenis van Sotheby's. In een tot de nok gevulde zaal, waar onder meer mode-ontwerper Valentino Garavani en oud-tennisser John McEnroe tot de genodigden behoorden, sloeg veilingmeester Tobias Meyer 362 miljoen dollar aan kunst af, zes miljoen dollar meer dan de meest optimistische voorspellingen. Met name de hedendaagse kunst bleek zich in een ongekende populariteit te mogen verheugen. Zo bracht een Triptych uit 1976 van de Ierse schilder Francis Bacon maar liefst 86,3 miljoen dollar op, de hoogste prijs ooit voor een werk van na de Tweede Wereldoorlog. De pakweg 44 veertig miljoen dollar die Sotheby's die avond aan commissies mocht bijschrijven vormen een voorlopige kroon op Ten Holders carrière. Het wachten is nu op de resultaten van de impressionisten en de hedendaagse kunst die begin november op stapel staan. "Die veilingen kunnen een seizoen maken of breken."
