De Friese fietsenmaker Batavus geeft hoog op van zijn “baanbrekende innovaties”. Aluminium frames met verschillende laklagen, een variabele versnellingsnaaf die schakelt met kogels in plaats van tandwielen, spatborden met bloemenprint en verstelbare handvatten; ze zijn er maar wat trots op in het Friese Heerenveen.
Het fietsenmerk duldt echter geen goedkope namaak en dus plofte zomer 2007 bij fietsenimporteur Blomson een boze brief van Batavus op de mat. De door Blomson verkochte Montego Mover fiets zou te veel lijken op de Batavus Personal Bike en moest per direct uit de handel worden genomen. Omdat Blomsom de sommatie negeerde stapte Batavus stapte naar de rechter. Daar eiste de Friese fietsenfabrikant een opgave van “de met de inbreukmakende fietsen behaalde omzet en winst ” en de volledige vernietiging van de voorraad. Batavus claimt dat Blomson hun Personal Bike Delivery fiets gekopieerd heeft.
Kopieren toegestaan
De rechter oordeelde vorige maand anders. De fietsenmaker uit Heerenveen claimt dat de Montego Mover van Blomson met zijn U-vormige dikke buis te veel op de Batavus Personal Bike Delivery lijkt. Maar dat is op zich nog geen slaafse navolging, zoals Batavus stelt. Blomson wees in de rechtbank namelijk droogjes op een soortgelijk fietsframe uit 1896, toen de Heerenveense Rijwiel en Motorfabriek nog niet eens bestond. De rechter wees de vordering dan ook af: “Tot uitgangspunt heeft te gelden dat het voortbouwen op de prestaties van anderen in het algemeen geoorloofd is, en op zichzelf niet onrechtmatig is, ook niet als daardoor nadeel wordt toegebracht aan die anderen.”
Onderscheidend product
Het nabootsen is in de ogen van de meeste Nederlandse rechters alleen onrechtmatig als de nabootser een onderscheidend product van een ander heeft nagebootst en de nabootser zonder aan de deugdelijkheid en bruikbaarheid afbreuk te doen op bepaalde punten evengoed een andere weg had kunnen bewandelen. Oftewel: een beetje kopiëren mag best.
Designtwist
De rechter kwam onlangs tot een soortgelijke conclusie bij de rechtszaak tussen het Deense bedrijf Fitz Hansen en winkelketen Blokker. Blokker mocht van de Denen de Luganostoel (17,99 euro) niet langer verkopen. Die stoel zou een kopie zijn van de Vlinderstoel van een al in de jaren zeventig overleden Deense ontwerper. Bij beide stoelen zijn het zitvlak en de rugleuning inderdaad via een smallere taille met elkaar verbonden en ook is de taille ongeveer half zo breed als de zitting. Maar de rechter wees vordering toch af. De totaalindruk van de Luganostoel is toch een tikkeltje anders en dus toegestaan.
Door: Jan Libbenga
