“Een smartphone met een geweten”, zo omschreef het bekende techblog The Verge de Fairphone 2 eerder deze maand. Fairphone belooft een smartphone met – een aantal – ‘conflictvrije’ mineralen, zoals fairtrade-goud. Om de duurzaamheid te bevorderen kan zowat elk onderdeel van de telefoon door de gebruiker zelf vervangen worden, iets dat Fairphone de hoogste score opleverde bij DYI-site iFixit.com.
Dit jaar ligt het Nederlandse bedrijf op koers om 150.000 smartphones af te leveren. Om die groei in goede banen te leiden wordt het aantal medewerkers binnen afzienbare tijd verhoogd, mogelijk zelfs verdubbeld.
Mede-oprichter en medewerker van het eerste uur, Miquel Ballester, (verantwoordelijk voor product-development) was er al bij toen Fairphone begon als een awareness-campagne en vervolgens in 2012 besloot om een social enterprise te worden. “We wilden bepaalde onderwerpen op de agenda zetten door er niet alleen over te praten, maar het ook te doen.”
Uitdagingen
Fairphone wil niet met een beschuldigende vinger wijzen naar anderen die zich slecht gedragen, zegt Ballester. “We willen laten zien hoe we samen met andere toeleveranciers een fair bedrijf kunnen neerzetten, een bedrijf in de elektronicawereld met dezelfde uitdagingen als andere bedrijven. Je kunt wel praten over mensenrechten in China, maar als je er niet zelf bij betrokken bent, is het lastig om er iets zinnigs over te zeggen. Nu leggen we kwesties bloot en kunnen we uitleggen wat er gebeurt. Ik wil bijvoorbeeld weten waarom een gangbare werkweek in de elektronicafabrieken zestig uur is. Daar zit vast iets complex achter.”
Inmiddels staat er een financieel winstgevend bedrijf, dat zijn succes voor een belangrijk deel te danken heeft aan crowdfunding. Die financieringsoptie was een logische keuze voor Fairphone, zegt Ballester. Zo is het als nieuwe speler in deze industrie belangrijk om van tevoren geld te hebben: “Elektronica is heel kapitaalintensief.” Crowdfunding hielp om op voorhand genoeg cash achter de beschikbaar, best belangrijk voor een relatief klein bedrijf. Zo moesten de meeste onderdelen drie maanden van tevoren worden besteld, én betaald.
“Daarnaast wilden we de markt testen om te zien of Fairphone aan zou slaan. We hebben altijd gezegd; we doen dit samen met de community. Die hebben we nodig om er een succes van te maken.”
Cto Olivier Hebert en Miquel Ballester inspecteren de nieuwe Fairphone 2
Campagne
De aanpak van Fairphone, die tot nu toe twee crowdfundingcampagnes draaide, was wat anders dan gemiddeld. Zo liep de voorverkoop door na de officiële crowdfundperiode. “Waarom zou je de sales dichtgooien als er nog vraag is?”
Ballester: “Hoe meer vraag er is, des te beter wij onszelf kunnen bewijzen bij onze toeleveranciers waardoor we meer veranderingen teweeg kunnen brengen.” Hij noemt het voorbeeld van het hoge aantal uitzendkrachten dat in de elektronicafabrieken aan het werk is. Daarentegen wil Fairphone liever mensen met een contract, en het kan hier steviger op hameren als het bedrijf grote aantallen onderdelen afneemt.
Zelf doen
Maar de meest opvallende strategische keuze op crowdfundgebied was om de campagne zelf uit te voeren, op de eigen website. “We zijn platforms zoals Kickstarter dankbaar dat zij crowdfunding op de kaart hebben gezet, het begrip is dankzij hen ingeburgerd geraakt”, zegt Ballester. “Maar wij dachten; dit kunnen we zelf. Mede dankzij het feit dat we al een vrij grote achterban hadden. We hadden genoeg bezoek op onze website, en coverage in de media.”
Hij wijst ook op de kosten die een platform zoals Kickstarter in rekening brengt, waaronder voor het faciliteren van betalingen. En dat je op zo’n platform een van de vele projecten bent. “Zo’n website is ook meer gericht op mensen die al bekend zijn met crowdfunding”, zegt Ballester, “en dat is niet het grote publiek. Wij wilden iedereen aanspreken die ethisch besef heeft.”
En zo groeide de eerste Fairphone uit tot, het destijds, meest succesvolle crowdfundingproject van Europa. “Alhoewel dat niet zo werd erkend”, zegt Ballester, “omdat het niet via een van de bekende platforms ging.”
Risico’s
Wanneer je zo’n campagne zelf runt moet je wel zorgen voor een goed werkende website, webshop en contracten sluiten met betaalproviders, oftewel de ‘Paypals’ en ‘Visa’s’ van deze wereld. “Daar kleeft een risico aan”, zegt Ballester, “want je verkoopt een product dat nog niet op de markt is.”
Als die basis staat en de campagne ‘explodeert’, ontstaat er weer een nieuwe uitdaging. “Ik voelde de druk oplopen. Eerst hadden we een missie en nu krijgen we ineens al dat geld op de bankrekening. Nu is het niet meer alleen het team, maar ook die duizenden mensen die jou geld hebben geleend en op jouw product wachten. Toen werd het serieus, inclusief een licht gevoel van paniek. Maar dat is een gezonde spanning hoor.”
Zo zag de eerste crowdfundvideo van Fairphone (2013) eruit:
Achterban
Fairphone heeft nog altijd een actieve- en nieuwsgierige achterban. “We betrokken die community al voor het met workshops en debatten voordat we gingen crowdfunden. We bloggen ook nu nog over bijna alles wat we als bedrijf meemaken en leren. Soms zeggen mensen; je vertelt te veel details, maar de meesten vinden dat juist fantastisch. Dat soort communicatie houdt mensen betrokken.”
“We zijn niet bang om onze fails te delen. We hadden laatste bijvoorbeeld een probleem met verpakkingen die beschadigd aankwamen bij onze kopers, de telefoons zelf waren niet beschadigd. We benaderen onze klanten om dat uit te leggen. Niet per se direct wanneer het gebeurt, we willen het wel eerst zelf analyseren.”
Veel mensen benaderen Fairphone als investeerders, zegt Ballester. “Die vinden het fijn om te horen als je uitlegt hoe je een bepaalde situatie verbetert.”
“Zo bouw je een sterk merkprofiel op, zoals Tesla. Daar hebben heel veel mensen een positieve associatie mee, omdat zij ook bereid zijn om hun fouten delen. Ik denk dat mensen dit sneller accepteren, vooral in een wereld waarin startups belangrijker worden. Traditionele bedrijven hebben hier moeite mee.”
Bedrijfsleven
Een nieuwe crowdfund-ronde zou er wellicht anders uitzien, zegt Ballester. “Tot nu toe hebben we ons bijna uitsluitend op consumenten gericht. Vanaf nu zetten we ook in op de verkoop aan bedrijven en hebben we ons team dat die verkoop organiseert uitgebreid. We hebben inmiddels al een paar duizend telefoons verkocht aan bedrijven. Die zien in Fairphone een tastbaar product dat aansluit op hun doelen op het gebied van corporate social responsibility.”
Hoewel Fairphone dit jaar zijn afzet flink opschroeft, is opschalen niet het hoogste doel, benadrukt hij. “We willen vooral invloed hebben in de supply chain en financieel duurzaam zijn. Daarvoor is 150.000 telefoons een optimaal aantal.”
