Over een paar maanden worden de gevolgen van de zuinigheid voor de reis- en verblijfsector pas zichtbaar; inkomsten liepen dramatisch terug terwijl de kosten niet omlaag gingen. Iedereen weet wat dat betekent: interen op reserves of niet langer kunnen voldoen aan verplichtingen, met alle gevolgen van dien.
De krimp op consumptie van 20 tot 30 procent is veel groter dan die van de totale economie. In de VS denkt kwam de gemiddelde krimp van de economie de eerste zes maanden van het jaar uit op ongeveer 3 procent; Europa deed het nog iets slechter. De overdreven reactie bij consument is dus bijna het tienvoudige. Dat levert enorme spaaroverschotten op, die werkeloos en renteloos bij banken geparkeerd staan, de facto een onnodige krimp van de geldhoeveelheid in omloop.
Dat werkt deflatoir. Er ontstaat nu een neerwaartse spiraal, die nog eens wordt versterkt door bedrijven die hun enorme voorraden noodgedwongen moeten lozen in een markt die al bijna verzadigd is. Een donker scenario.
Het geneesmiddel voor deflatie is inflatie. Als de consument niet wil besteden, moet de overheid dat maar doen en zo de neerwaartse spiraal doorbreken. Onze politici, die geen van allen zelf ooit een bedrijf hebben geleid en verslaafd zijn aan vaste overheidssalarissen, hadden dat lesje economie nog net wel geleerd, maar meenden dat het niet zo’n vaart zou lopen. Gevolg was dat ondanks alle waarschuwingen hun economisch stimulanspakketje veel te klein was en de deflatie zette zich door. De werkeloosheid in Nederland zal wel verder oplopen tot ongeveer 10 procent.
Zelfs Timothy Geitner, Obama’s minister van economische zaken, kwam schoorvoetend tot de conclusie dat meer overheidsstimulans nodig is. Hij stelt nu voor het tekort op de betalingsbalans van de VS overheid nog iets verder ter verhogen, en met die gelden nog eens een flinke stimulans te geven aan de economie. Met obligatieleningen hoopt hij de werkeloze spaaroverschotten weer in de economie te kunnen pompen. Zijn cash for clunkers programma, waarbij kopers van een nieuwe auto ongeveer 4500 dollar krijgen van de overheid voor hun oude benzineslurpende wrakken, werkte zeer goed.
Als het hem lukt, dan zal Europa ook wel weer schoorvoetend volgen. Zoals altijd veel gematigder, niet omdat gematigdheid noodzakelijk is, maar eerder vanuit een trage traditionele sloomheid. In Nederland moeten er waarschijnlijk eerst wel weer enorme rampen gebeuren voordat ons Balkenende-Bosteam in actie komt. Over hun slome beslissingen komt dan nog eens de stroperige onwil en onkunde van de democratie. Kortom, in Europa kan men dus niet op verbetering rekenen tot einde 2010. De rekening wordt ondertussen vooral betaald door de noodlijdende middenstand en de werkeloze kleine man.
Het is te hopen voor de reisindustrie dat overheden tickets gaan kopen voor de reizigers, de toeristenbelasting afschaffen en overnachtingen gaan subsidiëren. Een versoepeling van allerlei onmogelijke en verstarde arbeidsvoorwaarden kan ook een beetje helpen.
Wie weet, iedere donderwolk heeft uiteindelijk een zonnig randje, en kan straks heel Nederland gratis met kerstvakantie naar de sneeuw of de zon, maar natuurlijk wel alleen als de rest van de wereld die kerstdagen in Holland of op de Antillen komt doorbrengen.
