De Britse startup Builder.ai moest vorige maand surseance aanvragen. De directe aanleiding was een boekhoudfraude, waarin de aanbieder van AI voor programmeurs met valse facturen zijn omzet flink had opgeblazen.
Nogal een schok, voor een bekende AI-startup die de afgelopen jaren 450 miljoen dollar had opgehaald bij Microsoft en investeerders als de Qatar Investment Authority, Insight Partners en SoftBank. Op het hoogtepunt bedroeg de waardering maar liefst 1,5 miljard dollar.
Programmeurs in plaats van AI
Wat ondergesneeuwd raakt in de berichten over het bankroet van Builder.ai: al lang voordat het met de boeken knoeide, maakte het zich schuldig aan AI-washing van de ergste soort. In plaats van software zette het vooral programmeurs in van vlees en bloed om zijn dienst te leveren: klanten helpen bij het schrijven van code.
Lees ook: AI-washing: let hierop om niet in de marketingtrucs te trappen van AI-bluffers
Builder.ai werd onder de naam Engineer.ai in 2016 opgericht door de Brits-Indiase ondernemer Sachin Dev Duggal. Die had al eerder succesvolle bedrijven opgezet, waaronder cloudbedrijf Nivio, en haakte nu in op wat toen al de grote belofte was: kunstmatige intelligentie. Zijn startup beloofde klanten dat ze voortaan apps konden bouwen zonder enige programmeerkennis. ‘Zo makkelijk als pizza bestellen’, luidde de slogan.
AI-assistent Natasha
Het hart van de dienst was Natasha, een AI-assistent die het hele ontwikkelproces met onder meer standaard blokken software zou regisseren. Volgens Duggal, die zichzelf graag ‘Chief Wizard’ noemde, konden apps zes keer sneller en 70 procent goedkoper worden gebouwd dankzij zijn slimme service.
Niet alleen investeerders werden verliefd op Duggals softwarefabriek. In 2023 riep EY Duggal in Groot-Britannië uit tot Entrepreneur of the Year en Microsoft stapte in als strategisch investeerder. Het koppelde Builder.ai zelfs aan zijn eigen cloud, waarmee het platform van de Britse Indiër potentieel toegang kreeg tot 280 miljoen maandelijkse gebruikers.
Beslisbomen aangevuld met handwerk
Achter de glimmende AI-façade school een veel minder spectaculaire waarheid. Opmerkelijk genoeg kwam die al jaren geleden aan het licht. Al in 2019 onthulde The Wall Street Journal dat Builder.ai’s AI vooral bestond uit beslisbomen zoals ze al in de jaren vijftig worden gebruikt, aangevuld met het handwerk van honderden programmeurs in India en Oekraïne die handmatig code schreven. De software kon helemaal niets zelfstandig ‘bouwen’.
‘Als je klanten vertelt dat je AI gebruikt, denken ze waarschijnlijk niet aan technologie uit de jaren vijftig’, citeerde de krant een voormalig medewerker. Het was een vorm van AI-washing op grote schaal, het verpakken van gewone diensten in AI-marketing om investeerders en klanten te lokken. ‘Het management kon niet onwetend zijn van de voortdurende fraude’, schreef een ex-werknemer. ‘Ze kozen er gewoon voor het te negeren.’
Omzet met 25 procent opgeblazen
Naast die technische misleiding ging Builder.ai ook op financieel gebied creatief met de waarheid om, bleek onlangs uit een publicatie van Bloomberg. Het bedrijf blies systematisch omzetcijfers op om investeerders een rooskleurig beeld voor te schotelen van zijn groei.
Duggal moest in februari aftreden te midden van alle onregelmatigheden. De nieuwe ceo Manpreet Ratia kwam over van investeerder Jungle Ventures en stelde onderzoek in. Daaruit bleek onder meer dat de omzet over 2024 met 25 procent was opgeblazen.
Het opvallendst was een zogenoemde ’round-tripping’ constructie met VerSe Innovation, het Indiase bedrijf achter nieuws-app Dailyhunt. Builder.ai en VerSe factureerden elkaar voor vergelijkbare bedragen zonder werkelijk diensten te leveren – een klassieke truc om kunstmatig de omzet op te pompen.
Kredietverstrekker trok stekker eruit
Terwijl de cijfers werden opgepoetst, liepen de verliezen bij Builder.ai snel op, tot het vorige maand een schuld van 115 miljoen dollar had opgebouwd, 85 miljoen dollar daarvan aan Amazon Web Services, 30 miljoen had Microsoft nog tegoed. Het zal overigens niet geholpen hebben dat het bedrijf met 770 werknemers sinds 2023 geen cfo meer had.
Het spel was dit voorjaar uit toen kredietverstrekker Viola Credit, die 50 miljoen dollar had uitstaan bij Builder.ai, de berichten over de boekhoudfraude serieus nam en beslag legde op de rekeningen, waardoor de fake AI-startup geen andere keus had dan uitstel van betaling aan te vragen.
Ook AI-washing bij Nate
Builder.ai had inmiddels een deel van zijn 770 werknemers ontslagen en het is niet helemaal duidelijk hoe het zijn werkzaamheden verdeelde tussen ‘echte’ AI en programmeurs. Maar het is niet de eerste startup die zich schuldig maakte aan AI-washing. Vorige maand nog werd in de VS Albert Saniger, de voormalige ceo van AI-app Nate, aangeklaagd voor fraude door de FBI.
Nate beloofde zijn gebruikers het afrekenen op websites uit handen te nemen met AI. Achter de schermen deden honderden mensen in de Filipijnen het werk, dat als het écht geautomatiseerd zou zijn, als agentic AI te beschouwen is: AI die in de ‘echte’ wereld zaken voor je regelt.
Lees ook: AI-agents veranderen hoe bedrijven werken: ‘We zitten in een revolutie’
De belofte van AI
Volgens de FBI heeft Saniger financiers om de tuin geleid door ze wijs te maken dat software al het werk deed bij Nate. ‘Hij heeft investeerders misleid door de belofte en aantrekkingskracht van AI-technologie te misbruiken om een vals verhaal op te bouwen over innovatie die nooit heeft bestaan’, aldus aanklager Matthew Podolsky in een persbericht.
Het zijn misschien uitglijders die horen bij een technologiehype zoals die rond AI is ontstaan. Rond 2000 was elk bedrijf een ‘dot.com’ en een decennium later was software onverkoopbaar als het niet ‘in de cloud draaide’. Nu moeten investeerders en gebruikers dus opletten hoe ‘AI’ de producten zijn waar ze op inzetten in de hoop juist met minder mensen meer werk te kunnen doen – liefst zonder dat er achter de schermen alsnog een leger Filipijnen zit te zwoegen.
