Medio vorig jaar publiceerde Centraal Beheer een onderzoek naar de grootste uitdagingen en de bijbehorende risico’s voor de metaalbranche. Veel van de bevindingen van de verzekeraar gelden in bredere zin ook voor de maakindustrie als geheel. Voor welke uitdagingen zien maakbedrijven zich momenteel gesteld? MT zet het op een rijtje.
#1. Veiligheid op de werkvloer
Het beperken van veiligheidsrisico’s op de werkvloer is en blijft voor ondernemers in de metaalindustrie een belangrijk punt. Van de in totaal 550 respondenten in het Centraal Beheer-onderzoek (bestuurders en dga’s van bedrijven in de metaalsector) noemt bijna de helft het terugdringen van het aantal bedrijfsongevallen als uitdaging.
Ook in de maakindustrie besteden veel bedrijven actief aandacht aan veiligheid en het voorkomen van ongevallen. Zo sprak MT vorig jaar met raam- en kozijnfabrikant Smits Bedrijven uit Gemert. Dat bedrijf werkt volgens de ‘Risico-inventarisatie en -evaluatie Metaalbewerking’ en maakt actief werk van veiligheid op de werkvloer.
#2. Cybercriminaliteit
Het onderzoek in de metaalindustrie maakt duidelijk dat slechts een klein deel van de respondenten (11 procent) verwacht dat cyberrisico’s impact zullen hebben op de bedrijfsvoering. Dat lijkt ook op te gaan voor de maakindustrie als geheel: vorig jaar al schreven we dat de digitale weerbaarheid van veel maakbedrijven te wensen overlaat. Alhoewel cybercrime de Nederlandse industrie naar schatting zo’n 10 miljard euro kost, denken veel MKB’ers dat het niet zo’n vaart zal lopen.
Toch moeten digitale risico’s niet worden onderschat: het toenemende aantal apparaten en systemen dat binnen het internet of things met elkaar verbonden is (zoals machines en voertuigen) zijn potentieel levensgevaarlijke instrumenten als ze in verkeerde handen vallen. Ook hackers kunnen het maakbedrijven flink lastig maken, bijvoorbeeld via ransomware: het ‘gijzelen’ van computers en netwerken die pas weer worden vrijgegeven na betaling van losgeld.
#3. Reputatie- en imagoschade
In vervolg op het vorige punt: de digitale diefstal van gegevens leidt vaak tot bijkomende reputatie- en imagoschade. Ook al is er feitelijk beschouwd niet veel aan de hand, zodra uitlekt dat bijvoorbeeld klantgegevens op straat zijn komen te liggen, kan dat funest zijn voor een zorgvuldig opgebouwd imago. Maar ook in bredere zin zit een gevalletje imagoschade in een klein hoekje. Een bedrijf dat vanwege een calamiteit voor langere tijd stilligt of overlast veroorzaakt voor zijn omgeving, maakt publicitair gezien doorgaans geen goede beurt – zeker niet nu nieuws via social media vaak enorm snel reist.
#4. Continuïteitsrisico’s
Binnen het metaalindustrieonderzoek geeft een kwart van de respondenten aan dat continuïteitsrisico’s een redelijk grote impact kunnen hebben op de bedrijfsvoering. Daar weet Koma Koeltechniek alles van. In de zomer van 2007 brandde hun fabriek vrijwel volledig af. Gelukkig behoorden zij niet tot de 40 procent van de bedrijven die binnen een jaar na een brand failliet gaan.
Het is voor elk maakbedrijf belangrijk om de zaken na een calamiteit weer zo snel mogelijk op de rit te hebben. Denk vooraf al goed na over zaken als de communicatie naar buiten toe, alternatieve productielocaties en noodvoorzieningen, en het eventueel tijdelijk uitbesteden van de productie. Alles om de buitenwereld gerust te stellen (zie ook het vorige punt) en de leveringen daadwerkelijk weer zo snel mogelijk op gang te krijgen.
#5. Tekort aan personeel
De beschikbaarheid van voldoende geschoold personeel: volgens veel ondernemers in de metaalsector is het een cruciale voorwaarde voor groei. Niet voor niets was er in het onderzoek van Centraal Beheer geen enkele respondent uit de metaalindustrie te vinden die het aantrekken, behouden en ontwikkelen van personeel niet als uitdaging noemde.
De steeds grotere uitstroom van oudere medewerkers en de moeite die het kost om goede jonge mensen te vinden: ze bezorgen nogal wat ondernemers hoofdbrekens. De flexibele schil biedt daarbij maar beperkt soelaas: alhoewel de meeste respondenten erkennen dat de continuïteit zonder die schil in gevaar komt, staat meer dan de helft van de bedrijven in de metaalsector negatief tegenover een toename van het aantal zzp’ers.
Ook in de maakindustrie als geheel is het tekort aan technisch talent een bekend probleem, al blijken samenwerking met het onderwijs en een meer persoonlijke benadering te kunnen helpen bij het vinden en binden van goede vakkrachten.
#6. Politieke ontwikkelingen
De onvoorspelbare economie, de toenemende regel- en belastingdruk, veranderingen in de regels rond arbeidscontracten en vergunningen, de aanhoudend lage olieprijs: uiteenlopende (geo)politieke ontwikkelingen kunnen zomaar, direct of indirect, hun weerslag hebben op het groeiscenario en de concurrentiepositie van Nederlandse maakbedrijven.
Een maakbedrijf dat daar alles vanaf weet is Ensa, maker van machines die sigaren rollen. De steeds strenger wordende regelgeving rondom roken, heeft uiteraard gevolgen voor de vraag naar hun product én hun productieproces. De oplossing van Ensa? Zich flexibel opstellen om bij nieuwe ontwikkelingen snel de productielijnen te kunnen aanpassen. Daarnaast zoeken ze andere markten en industrieën waar ze hun expertise kunnen inzetten.
#7. Aansprakelijkheidsrisico
Genoemd door ruim de helft van de respondenten als hét risico met de grootste impact op de bedrijfsvoering: het aansprakelijkheidsrisico. De meeste bedrijven in de metaalsector (77 procent) zeggen goed op de hoogte te zijn van de eigen aansprakelijkheid en de bijbehorende financiële risico’s. 8 op de 10 ondernemingen hebben zich naar eigen zeggen voldoende ingedekt tegen claims, terwijl zelfs 9 op de 10 bedrijven een actief beleid voeren om faalkosten te voorkomen.
Het niet aanvaarden van risicovolle projecten en het leveren binnen de eigen leveringsvoorwaarden, zijn vaak genoemde remedies tegen eventuele claims. Des te opmerkelijker dat in totaal 63 procent van de respondenten uiteindelijk toch niet terugschrikt voor het accepteren van een opdracht onder voorwaarden die afwijken van de eigen voorwaarden of van de standaardvoorwaarden van de metaalsector. Áls er dan iets misgaat, zijn de financiële gevolgen vaak aanzienlijk.
Ook in de maakindustrie in brede zin is aansprakelijkheid een belangrijk aandachtspunt. Zo schetste directeur Jan Bruggenthijs van de Sif Group (nummer in 1 onze Maakindustrie) vorig jaar in een interview dat Sif zaken als de ontwerpaansprakelijkheid vooraf uitonderhandelt. En enkele weken geleden schreven we al dat het snelgroeiende aantal intelligent things diverse issues met zich meebrengt, onder meer op het gebied van aansprakelijkheid.
#8. Automatisering en robotisering
Verregaande vormen van automatisering en robotisering en nieuwe technologieën als 3D-printen: de komende 5 jaar is het volgens veel bestuurders en dga’s een trend waarmee de sector rekening moet houden om niet achterop te raken. Nieuwste loot aan de automatiseringsstam: de blockchain, een relatief nieuwe technologie die het maaklandschap zomaar eens flink zou kunnen omwoelen. Eerder al adviseerde TNO maakbedrijven om vooral niet te lang achterover te leunen: voor je het weet is de achterstand op de concurrentie onoverbrugbaar.
Dit artikel is onderdeel van het dossier Made in NL. Bij MT vinden we dat Nederland trotser mag zijn op zijn maakbedrijven. Met Made in NL wil MT de kennisdeling binnen én over de sector bevorderen en maakbedrijven een podium bieden. Opdat we terecht trots zijn op de hidden champions van de maakindustrie. In deze missie wordt MT vergezeld door de volgende partners: Centraal Beheer, MBCF, NIBC, Salesforce en TNO.
Lees ook:
- ‘Er zijn nog genoeg partijen waar geld in zit’
- Zo innoveer je duurzaam zonder jezelf uit de markt te prijzen
- 7 trends voor de industrie: wat gaat 2017 brengen?
- Maakbedrijf D.O.R.C. heeft oog voor innovatie
