De hypothekencrisis werd een financiële crisis werd een economische depressie. Wat hangt ons nog boven het hoofd?
Het CPB denkt dat in 2010 de wereldhandel weer wat aantrekt en het dieptepunt wordt gepasseerd. Ook Strauss-Kahn van het IMF ziet volgend jaar herstel gloren, mits de regeringen de juiste maatregelen nemen. Zijn die prognoses iets waard? Een jaar geleden was de hypothekencrisis een Amerikaans probleempje en nog in december heette het dat Nederland zich economisch beter staande hield dan de buurlanden.
De crisis krijgt trekken van een massapsychose – net als trouwens de manische financiële hausse die eraan voorafging. Na de Grote Depressie van de vorige eeuw duurde het decennia voordat mensen weer een beetje in de toekomst gingen geloven.
Het kan nog veel erger worden. Zoals het IJslandse scenario: het domino-effect van oninbare leningen gaat het vermogen van de overheid om de financiële sector overeind te houden, te boven. Dan loopt het betalingsverkeer vast en komt er geen geld meer uit de flappentapper. In principe kan de overheid dat voorkomen door zelf geld in omloop te brengen. Maar daar zijn de geesten nog niet rijp voor. Bovendien raken bedrijven en burgers dan misschien nog meer in paniek in plaats van weer te gaan investeren en geld uitgeven.
Er is ook iets wat je ‘het Argentijnse scenario' zou kunnen noemen: de dollar gaat onderuit, doordat het gegoochel met miljarden Amerika's geldschieters kopschuw maakt en ze geen Amerikaans schatkistpapier meer kopen. Dan stokt de wereldhandel en zijn we weer even aangewezen op aardappelen en bieten. Nu weten de Chinezen dondersgoed dat ze daarmee ook hun eigen exportindustrie om zeep helpen. Maar de oliesjeiks, die hun inkomsten toch al zien opdrogen, zijn minder voorspelbaar.
Een gevaar dat zich al aftekent, is ‘het scenario-Sarkozy': landen gaan hun eigen markten afschermen tegen buitenlandse concurrenten. Dat gebeurde tijdens de Grote Depressie ook. Toen ging het pas echt mis en liep het uit op een wereldoorlog.
De grootste dreiging is eigenlijk dat niet wordt voldaan aan Strauss-Kahn's ‘mits': verstandig beleid. Als nu ook regeringen in paniek raken en geen cent meer durven uitgeven; het scenario-Balkenende, zeg maar, is daar nauwelijks meer sprake van.
Ed Lof is econoom en publicist
