Filantropie klinkt nobel. Maar in stilte grote sommen geld weggeven, gaat de wereld niet veranderen.
Veel geld verdienen is een kunst, maar (een deel van) dat geld gebruiken om de wereld te verbeteren is misschien nog wel veel lastiger. Natuurlijk, het is nobel als je als ondernemer of topmanager meer wilt doen dan alleen je eigen portemonee vullen. En dan ook nog eens zonder er ruchtbaarheid aan te geven! Het klinkt te mooi om waar te zijn. En dat is het mijns inziens ook. Hoe goed de bedoelingen van stille weldoeners ook mogen zijn, ‘zomaar’ geld weggeven brengt een betere wereld niet dichterbij.
Corporate compassion is geen liefdadigheid
Misschien een onverwacht standpunt voor iemand die pleit voor Corporate Compassion: ondernemen en leidinggeven vanuit de vraag wat jouw organisatie kan bijdragen aan de wereld. Maar Corporate Compassion betekent niet ‘naast geld verdienen ook iets aan liefdadigheid doen’. Natuurlijk, in noodsituaties is het prachtig als je als bedrijf of particulier mensen financieel kunt bijstaan. Maar om structurele veranderingen te bewerkstelligen, is geld geven niet voldoende. De wereld veranderen kan alleen door jezelf te veranderen. Jezelf als leider, en daarmee ook je organisatie.
Het heeft geen enkele zin om te investeren in ontwikkelingsprojecten als je niet ook bereid bent om een fatsoenlijke prijs te betalen voor de producten die in ontwikkelingslanden worden gemaakt. Je kan scholen en ziekenhuizen bouwen, en zelfs zorgen voor gratis onderwijs en gratis medische hulp, maar wat schiet de bevolking ermee op als ze bij westerse bedrijven in hun land een hongerloontje verdienen (of niet eens aan de bak komen)? Of erger, als zo’n bedrijf de natuurlijke hulpbronnen uitput of vervuilt? Hoe goed onze bedoelingen ook zijn, geld geven aan goede doelen of in zelf gekozen projecten investeren (filantropie) is vaak weinig meer dan het afkopen van een collectief schuldgevoel.
Global Philanthropy Forum
De Zwitserse bank UBS hield onlangs het Global Philanthropy Forum, voor superrijken die ‘goed willen doen’. Op zich al opmerkelijk, voor een bank die is beboet voor verboden prijsafspraken en rijke Amerikanen heeft geholpen de belasting te ontduiken. Eveneens opmerkelijk is het dat journalisten op dat forum niet welkom zijn. Volgens Lisa Jordan, die in Zwitserland sprak namens de Bernard van Leer Foundation (een filantropische instelling) heeft dat vooral een praktische reden. “Rijke ondernemers hebben soms heel specifieke ideeën over wat ze kunnen bijdragen aan de samenleving maar willen geen gezeur. En ze willen zeker niet de aandacht van criminelen trekken. Daarnaast is het in Nederland en de meeste andere landen in Europa ‘not done’ om te laten zien dat je geld hebt.”
Jordan heeft een indrukwekkende cv. Ze werkte onder meer voor de Ford Foundation, vertegenwoordigde het GLOBE project voor de Amerikaanse regering en was juridisch assistent van een Amerikaanse congreslid. Ik ben ervan overtuigd dat zij zich met hart en ziel inzet voor de kansarme jonge kinderen die de Bernard van Leer Foundation wil helpen. Maar ik heb grote twijfels bij de argumenten van de rijke ondernemers die in stilte willen opereren. 'Specifieke ideeën' (vanuit welke expertise of achtergrond?), ‘geen gezeur’ (lees: geen kritische vragen?) en criminelen weghouden (want die weten anders niet dat het bedrijf veel winst maakt?). En ik heb nog grotere twijfels bij de motieven van de organiserende bank. Ik geloof in transparantie en vooral in zelf het goede voorbeeld geven.
Verandering komt van binnenuit
Het alternatief is niet eenvoudig. Wie de wereld werkelijk wil veranderen, moet niet naar buiten kijken maar naar binnen. Wat zijn je eigen drijfveren? Wat voeg jij als ondernemer, manager of werknemer toe? Zou jouw organisatie in een ideale wereld bestaansrecht hebben? Als de antwoorden op die vragen onbevredigend zijn, wordt het tijd voor verandering. Kijk kritisch naar je baan en je bedrijf. Wat valt er te verbeteren? Kun je anders inkopen, anders omgaan met personeel, een duurzamer verdienmodel formuleren? Winst maken kan heel goed samengaan met streven naar een betere wereld. Kijk naar bedrijven als Triodos, Snurk Beddegoed, Tendris, of Puro. Natuurlijk, de omslag naar de nieuwe missie kost tijd en geld, net als filantropie. Maar het is een investering die zich op alle fronten terugbetaalt. En je hoeft er zeker niet over te zwijgen.
PS
Maandag 11 februari 2013 besteedt VPRO's Tegenlicht een aflevering aan 'Gulle gevers' in het bedrijfsleven.
Eerdere bijdragen van Marjolein Niestadt over Corporate Compassion:
- 2013, het jaar van de betekeniseconomie
- Emotiebewuste mensen werken beter
- Karel Noordzij: naar een integere cultuur
- Alle bijdragen van Marjolein Niestadt
