Recent las ik een stuk in de Quote over het bedrijf Fixers. Via crowdfunding haalde de onderneming 2 miljoen euro op met allerlei prachtige beloftes. Een paar maanden later was de onderneming failliet. Geld weg. Twee miljoen in rook opgegaan.
Wat bleek? Het bedrijf was zwaar verliesgevend en had het geld van de crowdfunding nodig om allerlei gaten te dichten. En helemaal niet voor “groei” zoals was beloofd tijdens de ronkende crowdfundingcampagne. Overigens stelde de directeur in het televisieprogramma Business Class van Harry Mens dat de onderneming “stond als een huis”, waarop Mens de investering “redelijk risicoloos” noemde.
Perverse marketing
De partij die de crowdfunding regelde, verdiende goed aan het debacle. Naar verluidt kreeg het platform een ton voor haar ‘werk’. Dat is lekker verdienen.
En dit is precies het probleem met crowdfundingplatformen: het businessmodel draagt vaak bij aan de perverse marketing van de projecten die ze aanbieden. Immers, ze krijgen veelal een percentage van het opgehaalde bedrag. Hoe meer ze ophalen, des te meer ze verdienen.
Als het bedrijf uiteindelijk (of razendsnel) failliet gaat, kost ze dat meestal helemaal niks. Je kunt je voorstellen dat kritische noten worden afgezwakt en allerlei prachtige beloftes worden aangedikt. Met als doel om de teller op te laten lopen.
Crowdfundingcampagne van VanMoof
Ik bekijk af en toe bedrijven die op crowdfundingplatformen staan. Zeker, af en toe staan er op het eerste gezicht leuke kansen tussen, maar in het overgrote deel zou ik nooit een cent steken. Dat heeft met name te maken met de uitermate gebrekkige risicoanalyse. Alles lijkt geweldig. Er kan niks misgaan. Als je niet meedoet, loop je veel geld mis. Althans, dat gevoel krijg je. Er wordt stevig ingespeeld op de FOMO van de gebruikers.
Ik heb recent de crowdfundingcampagne van VanMoof nog eens doorgenomen. Dat bedrijf haalde vele miljoenen op bij kleine beleggers en was daar uitermate trots op, zo blijkt uit een bericht op haar eigen website in 2019: “VanMoof heeft opnieuw het Nederlandse crowdfundingrecord verbroken door het wettelijke maximum van 2,5 miljoen euro in slechts 12 uur tijd op te halen. VanMoof heeft het bedrag opgehaald bij haar rijders.”
Je zou maar een fiets van VanMoof hebben en ook nog eens geld gestoken hebben in het bedrijf. Het grootste Nederlandse crowdfundingsucces is uiteindelijk het grootste Nederlandse crowdfundingdebacle geworden.
Lees ook: VanMoof speelde het unicornspel met fietsen en faalde
Hoe dan ook, de crowdfundingcampagne bestond uit prachtige voorspellingen over omzet en winst. We weten allemaal hoe dat is afgelopen. De enige echte winnaars? De crowdfundingplatformen die dit soort campagnes faciliteren. Zij pakken al gauw 2 tot 6 procent van het opgehaalde bedrag. Of een bedrijf nu (op korte termijn) omvalt of niet. Zij zijn de eersten die een mooi bedrag pakken.
Voordelen van crowdfunding
Ik zie wel degelijk een rol voor crowdfundingplatformen. Er zijn tal van voordelen voor bedrijven. Dankzij crowdfunding kunnen veelal kleine ondernemers financiering krijgen zonder afhankelijk te zijn van traditionele financiële instellingen. Het opent nieuwe mogelijkheden voor mensen die anders moeilijk aan kapitaal kunnen komen.
Tevens is het een goede methode voor marktvalidatie. Door middel van crowdfunding kunnen projecteigenaren hun ideeën valideren voordat ze veel geld investeren. Als er weinig interesse is, kan dit een indicatie zijn dat er aanpassingen nodig zijn voordat verdere investeringen worden gedaan.
Crowdfunding kan ook fungeren als marketinginstrument. Projecten worden vaak gedeeld via sociale media en andere kanalen, waardoor ze bekendheid krijgen bij een breed publiek. De doelgroep kan direct betrokken raken bij projecten waarin ze geïnteresseerd zijn. Beleggers voelen zich vaak emotioneel verbonden met het project en zijn trots op hun bijdrage.
Businessmodel crowdfunding moet anders
Echter: zolang het businessmodel van dergelijke platformen met name gebaseerd is op het ontvangen van een percentage van het opgehaalde geld, zal er nooit echt kritisch naar projecten en bedrijven worden gekeken. Dat gebeurt pas wanneer een platform voor een belangrijk deel afhankelijk wordt van het toekomstige succes van een project.
Misschien zou het goed zijn als de wetgever hier eens naar zou kijken. Het is helaas onmogelijk om te voorspellen of een startup een succes wordt – ik zit er zelf continu naast. Maar beleggers die overwegen te investeren op crowdfundingplatformen moeten veel beter beschermd worden.
Lees ook deze artikelen over crowdfunding:
- Crowdfunding kan ook verkeerd uitpakken: 3 cases
- Taal is geld: het effect van woorden op je crowdfund-succes
- Op je bek gaan: dit leerde ik van mijn mislukte crowdfunding-campagne
