Ik kijk tegenwoordig anders tegen reizen aan – en in het bijzonder woon-werkverkeer – dan een paar jaar geleden. Reizen vond ik indertijd wel oké; niet bijzonder irritant of problematisch. En klagen over vertraagde treinen of files vond ik gezeur. Dat is veranderd sinds ik me enige tijd geleden de vraag stelde wat werk eigenlijk is.
Wat is werk?
Dat is niet eens zo’n eenvoudig te beantwoorden vraag. ‘Werk is alle activiteiten die we niet leuk vinden.’ Het is een eerste aanzet tot een antwoord, maar het kan niet kloppen: er zijn genoeg mensen die hun werk wel degelijk leuk vinden en bovendien noemen we stofzuigen en afwassen geen werk. Terwijl de meesten dat toch echt niet leuk vinden.
‘De activiteiten waar we geld voor krijgen; die noemen we werk.’ Klinkt misschien plausibel, maar kan ook niet kloppen. Als ik een staatslot koop waar een flinke prijs op valt, dan verandert het kopen van dat staatslot niet achteraf plots in werk. En vrijwilligerswerk heet wel degelijk ‘werk’, ondanks het feit dat er niet voor betaald wordt.
Werk doe je voor een ander
Uiteindelijk is werk, denk ik – maar ik word daarin gesteund door andere denkers – iets doen ten behoeve van een ander. Daarom is stofzuigen geen werk. Dat doe je voor jezelf. Maar stofzuigen voor de buren is dat wel, of je er nou voor betaald wordt of niet. Ga maar na: al het werk dat we doen, doen we vanwege, of voor een ander. Een dokter is er voor zijn patiënten; een bakker voor iedereen die brood wil; en de politie is er voor iedereen. We vinden ons werk misschien zelf ook leuk, maar zonder die ander is er geen sprake van werk. En omdat die ander – als het goed is – het werk op prijs stelt, betaalt-ie ervoor.
Een flink deel van de dag bestaat dus uit activiteiten ten behoeve van anderen. Zo’n acht uur per dag. Daarnaast zijn er ook nog activiteiten ten behoeve van jezelf. Denk aan sporten, naar de film gaan, vrienden bezoeken enzovoorts. Dan zijn er nog activiteiten die niet per se voor jezelf of voor anderen zijn, maar die wel strikt noodzakelijk zijn, zoals slapen, naar het toilet gaat en wassen. En dan is er nog een laatste categorie. Daarin zitten de dingen die we niet voor onszelf doen, ook niet voor een ander, en die ook niet echt onvermijdelijk zijn. Het zijn de kloterigste activiteiten die er zijn, maar gelukkig zie ik slechts één activiteit in deze beroerde categorie: reizen. Vooral het reizen naar en van je werk. 
Dankzij dit inzicht begrijp ik het geklaag. Reizen is irritant. En hoe langer het duurt, hoe irritanter het wordt. We doen het immers voor niemand, het hoeft niet echt per se, en we doen het toch.
Wil je meer artikelen uit MT magazine lezen? Bestel dan hier een proefnummer.
