Wie zijn de oprichters?
Het Nederlandse TomTom komt voort uit een eerder bedrijf genaamd Palmtop, een aanbieder van computerapparatuur die werd opgericht door studievrienden Peter-Frans Pauwels, Pieter Geelen en Harold Goddijn. Vanaf begin jaren ’90 ontwikkelde het applicaties voor de eerste generatie handheld apparaten.
In eerste instantie richtte het technische bedrijf zich op de zakelijke markt, maar langzaam maar zeker begon ook de consument warm te lopen voor de ‘personal organizers’. De handheldmarkt breidde zich in de daarop volgende jaren snel uit, mede dankzij het succes van de Palm Pilot in 1996 en de opkomst van de eerste Microsoft-gebaseerde apparaten. De inmiddels uiteenlopende applicaties (agenda, spelletjes, boekhoudprogramma’s, routeplanners etc.) voor deze apparaten werden in veel gevallen door Palmtop gemaakt. In 2001 sloot Harold Goddijn, die tot dat moment leiding gaf aan zijn computerbedrijf Psion Nederland BV, zich als CEO aan bij Palmtop, en werd de handelsnaam veranderd in het huidige TomTom.
Wat beweert SNS Securities? In maart was er al het gerucht dat TomTom van de beurs zou worden gehaald. De oprichters zouden liever buiten de hectiek van de beurs aan de opbouw van hun bedrijf werken. Deze zomer volgde er de deal met Apple. De vraag die iedereen sindsdien bezig houdt: behelst de samenwerking meer dan alleen het leveren van data? Het vuurtje laait nu opnieuw op. Een analist van SNS Securities schrijft vandaag in een rapport dat een exit een realistisch scenario is. De oprichters zouden TomTom voor 6 euro per aandeel (nu onder de 4 euro) van de beurs halen en vervolgens de kaartendivisie aan Apple doorverkopen.
Hoe veroverde het bedrijf de markt?
Vanaf de komst van Goddijn werd de focus verlegd naar navigatiesystemen. Inmiddels was iedereen wel bekend met een digitale (soms in de auto gebouwde) routeplanner die jou ‘live’ volgt en precies vertelt wanneer je een afslag moet nemen, maar voor het tijdperk van het satellietnavigatiesysteem moesten de meeste automobilisten zich nog behelpen met een ouderwetse wegenkaart of uitgeprinte routeplanner van het internet.
TomTom zag in deze uitvinding een gat in de markt en startte met het ontwikkelen het eerste mobiele autonavigatiesysteem, de TomTom Navigator. Het is begin jaren ’00 de eerste in zijn soort die automobilisten een geavanceerd, draagbaar én betaalbaar alternatief biedt voor dure (door de autofabrikant) ingebouwde navigatiesystemen. Dat betekende dat ook de trotse eigenaar van een aftands wagentje uit 1989 voor een schappelijke prijs voortaan zonder problemen de weg kon vinden. De technologie rond de GPS-satellieten verbeterde snel, evenals de verschillende TomTom-producten die elkaar in rap tempo opvolgen. Zo werd de opvolger van de Navigator, de TomTom Go (een zogenaamd standalone autonavigatiesysteem), in het voorjaar van 2004 uitgebracht. In het najaar van datzelfde jaar was TomTom Mobile aan de beurt, de eerste navigatie-toepassing die gebruik maakte van de eerste smartphones.
De verkoopcijfers in die tijd waren indrukwekkend. Eind 2004 had TomTom al 250.000 apparaten verkocht. In 2005 stond die teller al op 1,7 miljoen. Dit had zeker te maken met het feit dat het bedrijf van Goddijn vanaf het eerste moment groots, en dus internationaal durfde te denken. Het bedrijf breidde in de loop der jaren zijn afzetmarkt uit naar de rest van Europa, Amerika en grote delen van Australië en Azië. Een beursgang kon haast niet uitblijven: dat gebeurde dan ook in mei 2005, wanneer de aandelen van het concern werden toegevoegd aan de Eurolist van Euronext Amsterdam (code TOM2). De opbrengst van deze beursgang was circa 125 miljoen euro. Sinds maart 2006 is Tomtom onderdeel van de AEX index. Goddijn werd hierdoor op slag schatrijk. In 2005 is zijn vermogen geschat op 430 miljoen euro, waarvan hij overigens een aanzienlijk deel in liefdadigheidsprojecten investeerde.
Hoe staat het er nu voor?
Ten tijde van de beursgang was TomTom in Europa de absolute nummer 1 op het gebied van navigatiesystemen. Maar het concern kreeg al snel meer te maken met felle concurrentie van andere fabrikanten, waaronder Mio Technology en Garmin, die consumenten vrijwel exact dezelfde technologie bieden voor een kleiner bedrag. Groter gevaar school echter in de revolutie van de smartphone en daarop draaiende navigatiesystemen zoals Google Maps Navigatie. Dit laatste systeem navigeert met stemaanwijzingen via mobiele telefoons die draaien op het besturingssysteem Android. TomTom moet sinds de komst van dit gratis(!) alternatief naarstig op zoek naar andere inkomstenbronnen.
Het bedrijf is er nu volledig op gericht om de teruglopende omzet uit het consumentensegment te compenseren met stijgende inkomsten uit ingebouwde systemen in auto’s en uit softwarelicenties. Lichtpuntjes waren wat dat betreft de samenwerkingen die het sloot met Toyota (2006) en Renault (2009). TomTom leverde tevens de kaartgegevens aan Google Maps, maar dat contract loopt dit jaar ten einde. TomTom heeft een overeenkomst met Samsung over het verstrekken van kaartgegevens.
De teneur is dat de TomTom te langzaam is met zijn turnaournd. De navigatiespecialist heeft een aantal zware jaren achter de rug. In 2007 nam TomTom de kaartenmaker TeleAtlas over. De daaropvolgende jaren stonden in het teken van schuldenafbouw, er was dus niet heel veel geld om te innoveren.
Apple-deal
Maar het bezit van TeleAtlas maakt TomTom strategisch gezien ook heel interessant. Er is momenteel een wereldwijde concurrentieslag fabrikanten van mobiele telefoons en leveranciers van besturingsystemen in het algemeen en tussen Google en Apple in het bijzonder. Iedereen wil de beste kaartenapp hebben. TomTom levert sinds deze zomer de data voor de nieuwe kaartenapp van Apple. Als Apple wil bijblijven met Google dan zou het het liefst een eigen kaartenmaker in zijn bezit hebben. En TomTom bezit momenteel met TeleAtlas een parel, want het is de enige kaartenmaker die niet al in handen is van een andere strategische partij.
