Hans Borstlap, onthoud die naam, want door deze man zul je waarschijnlijk de bezem door je organisatie moeten halen. De oud-topambtenaar was door de overheid gevraagd een advies te geven voor een toekomstbestendige arbeidsmarkt en Borstlap heeft die taak, laten we zeggen, vrij serieus genomen. Samen met mede-experts sprak hij zo’n driehonderd mensen in, zoals dat heet, het veld, wat een vuistdik rapport opleverde.
Hierin komt hij tot een – voor deze tijd – vrij radicaal advies: iedereen die voor een bedrijf of organisatie werkt, moet weer werknemer worden. Het verschil tussen zelfstandigen, werknemers en flexwerkers moet opgelost worden en werkgevers mogen alleen nog met zelfstandigen werken als de opdrachtgever aan kan tonen dat iemand echt zelfstandig is en dus niet ‘schijnzelfstandig’. Werkgevers mogen alleen nog met uitzendkrachten werken in perioden van tijdelijke onderbezetting, maar langer dan een half jaar mag zoiets niet duren. Andere flexvormen moeten volgens Borstlap ook tegengewerkt worden.
Daar tegenover staat dat het voor werkgevers gemakkelijker moet worden om werknemers te ontslaan, of – in tijden van minder vraag, bijvoorbeeld door de gevolgen van de Brexit – minder te laten werken. Een werkgever mag een werknemer altijd ontslaan, als deze volgens de werkgever niet meer goed functioneert. De rechter moet hier toestemming voor geven, zelfs als deze het onredelijk vindt. Het enige wat de rechter dan rest, is het regelen van een ontslagvergoeding.
Door een punt te zetten achter de flexibilisering van de arbeidsmarkt wil Borstlap de economie van Nederland bevorderen. De staat loopt door de toestroom aan zzp’ers, die genieten van vele belastingvoordelen, te veel belastinginkomsten mis en er ontstaat volgens Borstlap ongelijkheid op de arbeidsmarkt. Jongeren met onzekere, tijdelijke contracten zouden bijvoorbeeld langer wachten met het kopen van een huis en het stichten van een gezin dan voorgaande generaties.
Het opvallende aan dit rapport is dat er van links tot rechts positief op gereageerd wordt. De VVD kan zich er grotendeels in vinden, door de voorstellen voor ontslagversoepeling, maar ook de SP en de FNV zijn positief, door de voorstellen om een punt te zetten achter de flexibilisering, al zijn zij kritisch over de voorstellen voor ontslagversoepeling. Toch moet de politiek volgens Borstlap het gehele rapport implementeren, wil het de arbeidsmarkt blijvend herstellen. Want, zoals Borstlap in de Volkskrant stelt: “Voor iedereen zit er zoet én zuur in. Lief en leed voor iedereen. We vragen iedereen: spring over je eigen deelbelang heen, kijk naar het grotere publieke belang.”
Dat de commissie Borstlap voorstelt om de loondoorbetaling bij ziekte terug te brengen van twee naar een jaar is “een grote stap, maar niet groot genoeg”, reageert hoogleraar arbeidsmarkt Ton Wilthagen op Twitter. De manier waarop de commissie tegen de platformeconomie aankijkt vindt hij “ouderwets”.
Terug naar de jaren ‘70 dus, met een kleine neoliberale correctie wat het ontslagrecht betreft. Of het rapport nu volledig of deels geïmplementeerd wordt door het volgende kabinet, dit advies zal waarschijnlijk grote gevolgen hebben voor ondernemers. Het is dan ook nuttig om de adviezen van Borstlap goed te bestuderen. We delen daarom enkele voor jou als ondernemer relevante highlights uit het rapport met je.
1. Terugkeer van de werknemer
Iedereen die voor een bedrijf of organisatie werkt wordt werknemer, tenzij de werkgever kan aantonen dat iemand zelfstandig is. Momenteel moet je dit als freelancer nog zelf aantonen. Als bedrijf kun je nog wel met uitzendkrachten werken, maar voor niet langer dan 26 weken.
Uitzendkrachten zijn er om een tijdelijk, onvoorzien teveel aan werk op te vullen voor de werkgever. Wel moet er een minimum aantal betaalde uren worden toegezegd aan dergelijke oproepcontracten en gelden voor uitzendkrachten straks dezelfde arbeidsvoorwaarden als voor reguliere werknemers bij een bedrijf. Het minimumloon voor flexwerkers moet bovendien naar boven. Ook betalen werkgevers hogere premies voor de sociale zekerheid voor flexwerkers.
Uiteindelijk levert dat drie groepen arbeiders op: zelfstandigen, uitzendkrachten en werknemers. De laatste groep kan een tijdelijk of vast contract hebben. Een tijdelijk contract mag maximaal voor 2 jaar gelden.
Met deze regelgeving lijkt Borstlap terug te willen naar het model van vóór de neoliberale periode die vanaf de jaren ‘80 in Nederland inzette. Een beetje meer Den Uyl, dus. Voor werkenden zullen deze maatregelen zorgen voor meer zekerheid en misschien zelfs weer vaker voor de klassieke ‘baan voor het leven’. Voor werkgevers die met veel freelancers werken, bijvoorbeeld in de mediawereld en de zakelijke dienstverlening, zal dit advies verregaande consequenties hebben en zullen fte-bestanden moeten worden uitgebreid.
Al helemaal interessant wordt het als we kijken naar de platformeconomie: stel dat dit advies wordt omgezet in regelgeving, wat betekent dit dan voor de Uber-chauffeur, de Helpling-schoonmaker of de Temper-kok? Het lijkt erop dat die in dit voorstel, net zoals in Californië, ook werknemer moeten worden. Volgens de commissie-Borstlap moeten platformbedrijven bovendien dezelfde belastingen en premies als werkgevers betalen, zolang de betaling via het platform geschiedt. De strengere regels voor uitzenders moeten ook slecht nieuws zijn voor bedrijven als YoungCapital en Randstad.
2. Ontslagversoepelingen
Als werkgever krijg je hier behoorlijk wat voordelen voor terug. Zo mag je werknemers veranderen van functie, arbeidsplaats en werktijd, als dit volgens jou goed is voor de continuïteit van de bedrijfsvoering. Vanwege bedrijfseconomische omstandigheden mag je werknemers, na goedkeuring van het UWV, ook minder laten werken. Tot slot moet de rechter het altijd goedkeuren als je een werknemer ontslaat omdat deze niet goed zou functioneren. Stelt de rechter de werkenemr echter in het gelijk, dan kun je als werkgever een boete krijgen.
3. Verzekeringen en uitkeringen
Ook ga je er als ondernemer op vooruit waar het de doorbetaling van een werknemer bij ziekte betreft. Nu moet je werknemers nog 2 jaar lang doorbetalen, maar dit wordt in het advies teruggeschroefd naar 1 jaar. De commissie vermoedt dat werknemers in het voorgestelde model ook weer gemakkelijker en sneller aan nieuw werk komen. Werknemers die ontslagen worden, krijgen nu nog een WW-uitkering voor maximaal 2 jaar, maar dit mag volgens de commissie ook ingekort worden. De uitkering moet dan wel hoger worden, volgens het advies. Alle werkenden moeten daarnaast verzekerd worden tegen arbeidsongeschiktheid.
4 Belastingen gelijkgetrokken
De inkomstenbelasting wordt voor alle werkenden gelijkgetrokken. Zelfstandigen krijgen dus geen speciale belastingvoordelen meer, als het aan de commissie ligt. Op dit moment kun je als zzp’er nog van talloze fiscale voordelen gebruikmaken, waardoor het voor werknemers kan lonen om zelfstandige te worden. Niet zelden gaan zij onverzekerd en zonder pensioen op te bouwen aan de slag. Met deze wilde westen-taferen wil de commissie dus afrekenen.
Wel blijft er sprake van belastingvoordelen voor ondernemers, maar die worden toegespitst op het vermogen dat zij in hun bedrijf hebben gestopt. Zo verwacht de commissie écht ondernemerschap te blijven stimuleren.
Negatief ondernemersklimaat
Volgens arbeidsrechtadvocaat Sascha Janssen komen ondernemers er bekaaid van af in het rapport:
Willen wij werken in het land dat de Commissie Borstlap voor ogen heeft?
Ik mis #keuzevrijheid en gedachtes over #basisinkomen.
Ik signaleer een negatief ondernemersklimaat voor MKB en zzp.Veel leesplezier tweeps https://t.co/cB4Low5paj
— Sascha Janssen (@SaschaJanssen) January 23, 2020
