Een “grote achtbaan”. Zo omschrijft Bleekemolen (foto rechtsonder) de afgelopen jaren bij Fairphone. De sociale onderneming zag in 2013 het licht en groeide van vijf naar 65 medewerkers. Al na een paar weken hadden ze tienduizend aanvragen voor hun duurzame telefoons en inmiddels zijn er reeds 135.000 over de – vaak digitale – toonbank gegaan.
Afgelopen jaar maakte Fairphone een omzet van zo’n 16 miljoen euro; een groei van 33 procent ten opzichte van het jaar ervoor. Winst steekt het bedrijf in opschaling en impactprojecten, want, zo stelt Bleekemolen: “Wij gaan niet voor winstmaximalisatie maar impactmaximalisatie.”
Duurzame smartphone
Fairphone is dan ook het eerste bedrijf ter wereld dat vol inzet op een duurzame smartphone. De ecologische voetafdruk van de producten moet zo laag mogelijk zijn en de productie moet zo eerlijk mogelijk verlopen. Bovendien kunnen gebruikers delen van de telefoon vervangen, waardoor ze geen nieuwe smartphone hoeven te kopen als één element ervan kapot is.
Stichting DOEN en sociale investeerder Pymwymic (‘put your money where your meaning is community’ – jawel) maakten vandaag bekend 6,5 miljoen euro in het bedrijf van ceo Bas van Abel te investeren. Eva Gouwens van Tony’s Chocolonely wordt aangesteld als operationeel directeur, waardoor het bedrijf volgens Bleekemolen de juiste “opschalingservaring met sociale ondernemingen” naar binnenbrengt. Van Abel zou zich hierdoor kunnen blijven richten op productontwerp.
6,5 miljoen
Binnen één à twee jaar ligt de Fairphone in Nederland in de winkel
6,5 miljoen euro is een groot bedrag, maar je moet het in perspectief plaatsen, zo legt Bleekemolen uit. “Produceer je koffie of chocola, dan is het benodigde kapitaal om opschaling te voorfinancieren een stuk kleiner dan binnen onze industrie. Een batterij, schermpje of camera: het zijn allemaal onderdelen die in de euro’s lopen. Voordat je je product van de band hebt rollen, zul je al die onderdelen moeten kopen.”
Fairphone steekt zijn groeikapitaal verder in diens opschaling binnen Europa. Volgens Bleekemolen wordt de vraag vanuit Europese operators en telecombedrijven steeds groter. Zo ligt de Fairphone sinds vorig jaar in 45 winkels van T-mobile in Oostenrijk. Ook vertelt Bleekemolen in gesprek te zijn met grote partijen in Duitsland en Frankrijk. Toch vind je de smartphone nog steeds niet in Nederlandse telefoonwinkels. “Maar dat moet zeker binnen één à twee jaar gebeuren.”
De “mainstream-commerciële markt opgaan”, noemt Bleekemolen dan ook “één van de vervolgstappen” in het groeiverhaal van Fairphone. Wel benadrukt ze: het gaat Fairphone ook om het verhaal achter het product. “Het winkelpersoneel dat onze producten verkoopt, moet daar goed van op de hoogte zijn. In Oostenrijk hebben onze managers het personeel daarom bijgeleerd over ons product.”
Ook minister-president Mark Rutte lijkt fan. Als de Fairphone 2 uit elkaar wordt gehaald, kan Mark een Ruttiaanse glimlach niet onderdrukken.
Maanden werk
We bouwen een vliegtuig terwijl we al aan het vliegen zijn
Het binnenhalen van de 6,5 miljoen euro was echter niet gemakkelijk, legt Bleekemolen uit: “We zijn maanden met elkaar rond de tafel geweest. Voor impactinvesteerders is het belangrijk dat ze in een gezond businessmodel investeren. Alle documenten, plannen en bedrijfsstructuren zijn daarom doorgelicht.”
Doordat Fairphone zo’n jong bedrijf met een forse groei is, hebben ze volgens Bleekemolen nog niet alles overzichtelijk op papier staan. “Om inzage te geven in bepaalde documenten, moesten die documenten soms eerst nog geschreven worden. We bouwen als het ware een vliegtuig terwijl we al aan het vliegen zijn. Voor onze opschaling moesten we alles bijvoorbeeld nog logistiek en juridisch dichttimmeren.”
Bugs
Nu dat gelukt is, kan de blik dus vooruit gericht worden. Maar daar is wel een goed functionerend product voor nodig. Over de Fairphone komen echter geregeld bug-klachten binnen. Zo is een verhaal bij de redactie bekend over een smartphone waarbij telefoongesprekken enkel beëindigd konden worden door de smartphone uit elkaar te schroeven.
Ik denk niet dat ons product meer bugs bevat dan andere smartphones
Bleekemolen erkent dat niet alles “helemaal naar behoren” werkt, maar stelt dat dit bij andere technologiebedrijven net zo vaak gebeurt. Omdat hun product zo opvallend is, stelt ze, vragen mensen vaker aan gebruikers of het product goed werkt. Bovendien is er veel media-aandacht voor Fairphone, waardoor bugs breder worden uitgemeten. “Ik heb echter niet het idee dat ons product vaker bugs bevat dan andere smartphones.”
Eerlijk goud
Het product van Fairphone is nog niet volledig ‘fair’, ze zijn bij Fairphone de eersten om het toe te geven. Bleekehoven legt uit dat dit komt door de “lange, ondoorzichtige keten”. Toch probeert het bedrijf beetje bij beetje alle elementen eerlijk te maken. Niet allleen voor hun eigen product, maar ook voor die van de corporates. Zo gebruikt Fairphone sinds 2016 fairtrade goud uit Peru en zet het concern samen met Philips een dergelijke keten op vanuit Oeganda.
Het duurt nog honderd jaar om de gehele keten fair te maken
Van CO2-neutraliteit tot de werkomstandigheden voor arbeiders: er moet volgens Bleekehoven nog veel veranderen voordat de gehele elektronicaketen ‘fair’ is. “We hebben de komende honderd jaar nodig om alle doelen te behalen. En daarvoor hebben we ook grote partijen als Philips nodig.”
