‘Wat gebeurt er als ik vijftien minuten zonder enig doel naar iemand luister? Daar kan zoveel uitkomen wat je dus niet kunt voorspellen. En dat is precies waarom het waardevol is.’
Deze observatie van filosoof en essayist Miriam Rasch in de nieuwe aflevering van de Werkprofessor-podcast vat samen waar het bij echt luisteren om draait.
Menselijk luisteren
Als onderzoekscoördinator aan de Willem de Kooning Academie en auteur van verschillende bekroonde boeken over technologie en ethiek, waaronder Frictie: ethiek in tijden van dataïsme, ziet Rasch hoe moderne technologie ons vermogen om te luisteren onder druk zet. ‘We hebben minder concentratie, we kunnen ons niet goed focussen. Dat komt omdat we door die technologie heel erg worden opgevoed om heel snel en afgeleid te zijn.’
Juist daarom wordt écht luisteren volgens haar steeds belangrijker. Want hoewel kunstmatige intelligentie en algoritmes patronen kunnen herkennen in wat we zeggen, gaat menselijk luisteren veel verder: ‘Het gaat over interpretatie, omgang met de ander, de relatie tot de buitenwereld, maar ook het openstaan voor het onbekende.’
Performatief luisteren
Ze waarschuwt voor wat ze ‘performatief luisteren’ noemt. ‘Simone Weil (een Frans-Joodse filosofe, red.) schrijft over haar leerlingen in de klas, die ook weten hoe ze moeten doen alsof ze luisteren. Dus dan zitten ze met gefronste wenkbrauwen en met hun kin op de hand. En dan hebben ze heel hard gewerkt, want ze hebben goed geluisterd, maar ze hebben natuurlijk niets opgevangen van wat er is gezegd.’
Dit zie je ook terug in het bedrijfsleven, stelt ze. ‘Als je gesprek al ingaat met het idee van “hier moet een oplossing komen”, of “ik moet een formulier invullen”, dan luister je met een bepaald perspectief of frame.’
Haar advies? Begin met vijftien minuten zonder doel luisteren. ‘Daarna kunnen doelen altijd op tafel komen.’ Het klinkt eenvoudig, maar vraagt in een overprikkelde maatschappij juist om oefening. Zoals ze het samenvat: ‘Het is iets heel menselijks. Het is iets waar je meteen mee kan beginnen. En tegelijkertijd is het eigenlijk ook best moeilijk.’
3 takeaways uit de podcast:
- Luisteren als ethische daad – Echt luisteren vraagt om aandacht en openheid voor het onbekende. Het kan polarisatie verminderen en overprikkeling tegengaan.
- Misverstaan als kans – Zie misverstanden niet als fouten, maar als uitnodigingen om dieper te begrijpen en nieuwe verbindingen te maken.
- Luisteren zonder doel – Probeer als leider of luisteraar doelgerichtheid los te laten. Dit creëert onverwachte inzichten en een sterkere relatie met de ander.
Beluister de nieuwste aflevering van de podcast ‘De Werkprofessor’. Of abonneer je via de podcast-app van jouw keuze. Nieuwe afleveringen verschijnen elke twee weken op maandag.
Heb je vragen of input? Neem dan contact op met Wendy van Ierschot via [email protected]. Benieuwd naar de volgende gast in ‘De Werkprofessor’ of wil jij als eerste de teaser van de volgende aflevering horen? Volg dan ‘De Werkprofessor’ op LinkedIn.
