oen Franka Karsten gevraagd werd om een cursus te geven over zelfvertrouwen aan The School of Life Amsterdam, moest ze allereerst lachen. ‘Ik had niet het idee dat ik daar de uitgelezen persoon voor was. Waarom zou ik, met af en toe een flinke dip in m’n zelfvertrouwen, andere mensen daar iets over kunnen leren?’
De angst die ze voelde voor het onderwerp besloot ze om te zetten naar iets positiefs. ‘Het is juist die angst die ons vaak belemmert in de dingen die we graag willen doen.’ Het is een tip die ze geeft aan de volgers van haar cursus: ‘Leer je angst kennen: ben je bang omdat je iets niet wilt of omdat je bang bent om het fout te doen?’
Angst
Dat dat laatste vaak de reden is, is volgens Karsten het gevolg van het maakbaarheidsideaal waar we anno 2017 mee te maken hebben. ‘Alles is maakbaar, dat betekent dat we verantwoordelijk zijn voor ons eigen leven. Dat heeft veel voordelen, maar zorgt er tegelijkertijd dat veel mensen tegenslag zichzelf aanrekenen. Terwijl een beetje pech er soms gewoon bijhoort.’
Dat een presentatie slecht gaat, hoeft bijvoorbeeld niet volledig aan jezelf te liggen. ‘De groep kan een kleine concentratiespanne hebben, of de zon buiten zorgt ervoor dat mensen er niet helemaal bij zijn. Allemaal externe factoren waar je niets aan kunt doen, maar als je een presentatie die niet lekker ging volledig jezelf aanrekent zonder rekening te houden met externe factoren kan dat een knauw voor je zelfvertrouwen zijn.’
Obama
Een ander veel gezien geval op de werkvloer is het willen excelleren in je werk, ongeacht de ervaring. ‘Als mensen beginnen bij een nieuwe baan, willen ze binnen een week hetzelfde kunnen als hun collega die er al jaren zit. Dat is niet realistisch, maar wanneer dat niet lukt zijn ze teleurgesteld in zichzelf.’
Het vergelijken met anderen is een natuurlijke reactie, benadrukt Karsten. ‘Maar maak je de vergelijking te groot, dan kan dat juist verlammend werken.’ Ze haalt haar eigen voorbeeld van: ‘Toen ik begon met deze cursus, vond ik het spannend om te spreken in het openbaar. Ik kende de speeches van Obama, ik was lang niet zo goed als hij.’ Nu lacht ze hierom. ‘Die man heeft zoveel charisma en training gehad: het is jezelf vergelijken met een professional en dan teleurgesteld zijn dat je niet zo goed bent.’
Vertrouwen
Het gebrek aan zelfvertrouwen kan daarmee indirect voor een burn- of bore-out zorgen. ‘Het ligt aan je karakter hoe je daarop reageert, maar je kunt je overwerken of juist zo verlamd raken door de angst dat je niks meer uit je vingers krijgt.’ Maar wat te doen tegen die (vaak niet reële) angst? Volgens Karsten is zelfbewustzijn een eerste stap. ‘Als je je bewust bent hoe je tegenslagen en teleurstelling interpreteert dan kun je dat bijsturen.’
Voor managers is vooral een faciliterende rol weggelegd bij het werken aan zelfvertrouwen. ‘Geef vertrouwen en laat zien dat er ruimte is om te falen.’ Wie als manager zelf onzeker is, heeft volgens Karsten vaak de neiging om veel werk te controleren. ‘De angst om werk uit handen te geven is dan groter dan het vertrouwen dat je er samen wel uitkomt als het fout gaat.’
Wie erin slaagt dat vertrouwen te geven, ziet een team terug dat zich veilig voelt in de werkomgeving. ‘Een essentieel gevoel als het gaat om fouten maken, feedback geven en elkaar verder helpen. Vertrouwen is wat dat betreft net liefde: je kunt het pas aan iemand geven, als je het ook voor jezelf voelt.’
