Voor veel Nederlandse bedrijven is een hittegolf een jaarlijks terugkerend probleem. Niet elk kantoor heeft airconditioning, en zelfs die systemen kunnen het soms niet bolwerken tegen extreme temperaturen. Het gevolg: zwetende werknemers, dalende productiviteit en een stijgende kans op fouten.
Onderzoek toont aan dat de productiviteit vanaf 25 graden met ongeveer 2 procent per graad afneemt. Bij kantoorwerk wordt een werkplek boven de 30 graden als problematisch beschouwd. Voor werkgevers en werknemers is het daarom cruciaal om voorbereid te zijn op warme dagen. Met de juiste maatregelen blijft iedereen koel en blijft het werk doorlopen.
1. Pas de werktijden aan met een tropenrooster
Begin vroeger en stop eerder. Een tropenrooster is een van de meest effectieve manieren om de ergste hitte te vermijden. Start de werkdag al om zeven uur in plaats van negen uur, en sluit af rond drie uur. Op dat moment bereikt de buitentemperatuur meestal zijn hoogtepunt.
Plan de zwaarste taken en vergaderingen in de ochtenduren. Denk aan belangrijke beslissingen, complexe analyses of fysiek belastend werk. Naarmate de dag vordert en de temperatuur stijgt, schakel je over naar lichter werk zoals e-mails beantwoorden of administratieve taken.
2. Sluit zonlicht buiten en ventileer slim
Houd ramen en deuren gesloten zolang het buiten warmer is dan binnen. Open pas als de buitentemperatuur daalt, meestal tegen de avond. Gebruik zonwering zoals gordijnen, jaloezieën of rolluiken om directe zonnestraling tegen te houden.
Plaats ventilatoren strategisch. Zet ze ‘s avonds bij open ramen om koele lucht naar binnen te zuigen. Een simpele truc: plaats een bak met ijswater voor de ventilator voor extra koeling. Richt de luchtstroom echter niet direct op je gezicht of nek om stijve spieren te voorkomen.
3. Schakel warmtebronnen uit
Elk elektrisch apparaat produceert warmte. Zet lampen, printers, kopieerapparaten en andere apparatuur uit als je ze niet gebruikt. Vervang oude gloeilampen door led-verlichting, die veel minder warmte afgeeft.
Computers en laptops zijn grote warmteproducenten. Zorg voor goede ventilatie rond deze apparaten en overweeg ze uit te schakelen tijdens langere pauzes. Ook de koffiezetapparaten en magnetrons kunnen beter tijdelijk uit het zicht verdwijnen.
4. Drink structureel meer water
Ga voor water, ongezoete thee en verdunde vruchtensappen. Op warme dagen heeft je lichaam minimaal twee liter water per dag nodig, en bij extreme hitte nog meer. Drink om de twintig minuten kleine slokjes in plaats van grote hoeveelheden in één keer. Houd de drankjes op kamertemperatuur; ijskoud water kan je lichaam het verkeerde signaal geven dat het warmte moet produceren.
En koffie? Veel mensen denken dat koffie zorgt voor uitdroging op warme dagen. Dit is een mythe. Koffie heeft weliswaar een licht vochtafdrijvend effect, maar je produceert niet meer urine. Koffie telt gewoon mee voor je dagelijkse vochtinname. Voor regelmatige drinkers is het effect nog kleiner. Je ochtendkoffie hoef je dus niet over te slaan.
5. Kies voor lichte, ademende kleding
Draag losse kleding van natuurlijke stoffen zoals katoen of linnen. Deze materialen laten lucht circuleren en voeren zweet beter af. Vermijd synthetische stoffen die vocht vasthouden en aan je huid plakken.
Kies voor lichte kleuren die zonlicht reflecteren in plaats van absorberen. Een wit overhemd houdt je koeler dan een zwart exemplaar. Trek meerdere dunne laagjes aan die je gedurende de dag kunt uittrekken naarmate het warmer wordt.
6. Eet licht en vermijd zware maaltijden
Skip de warme lunch en ga voor salades, fruit en groenten. Zware, proteïnerijke maaltijden stimuleren het metabolisme en laten je lichaamstemperatuur stijgen. Je lichaam moet hard werken om vlees en vette gerechten te verteren, wat extra warmte produceert. Eet waterrijke producten zoals komkommer, watermeloen en tomaten. Deze helpen je gehydrateerd te blijven.
Een verrassende tip: pittig eten kan paradoxaal genoeg verkoelend werken doordat het extra zweten stimuleert, wat je lichaam afkoelt door verdamping.
7. Neem langere en actievere pauzes
Sta regelmatig op en loop een rondje. Dit houdt je bloedsomloop actief en voorkomt dat je lichaam te veel warmte vasthoudt. Doe rek- en strekoefeningen om je spieren los te houden.
Zoek tijdens pauzes koelere ruimtes op, zoals kelders, parkeergarages of ruimtes aan de noordzijde van het gebouw. Zelfs een kort bezoek aan een gekoelde supermarkt of bibliotheek kan wonderen doen voor je energieniveau.
8. Koel je lichaam af op sleutelpunten
Houd je polsen, nek en enkels onder koud stromend water. Op deze plekken liggen bloedvaten dicht onder de huid. Door deze punten af te koelen, koel je effectief je hele lichaam af omdat het gekoelde bloed door je lijf circuleert.
Leg een natte handdoek in je nek of gebruik cooling pads op je voorhoofd. Een fles koud water tussen je benen of onder je oksels kan ook snel verlichting bieden. Wees voorzichtig met ijspakkingen en wikkel ze altijd in een doek om huidschade te voorkomen.
9. Werk flexibel en verdeel taken slim
Leg vergaderingen stil of houd ze zo kort mogelijk. Lange bijeenkomsten in warme ruimtes met veel mensen worden snel ondragelijk. Overweeg wandelvergaderingen buiten in de schaduw of videocalls vanuit koelere ruimtes.
Stel niet-kritische taken uit naar koelere dagen. Concentreer je op routinewerk dat minder denkwerk vereist wanneer de temperatuur piekt. Bewaar creatieve en analytische taken voor de vroege ochtend wanneer je nog fris bent.
10. Plaats strategisch kamerplanten
Kamerplanten zijn natuurlijke airconditioners. Ze koelen de lucht af door transpiratie: water verdampt via hun bladeren en neemt warmte mee. Planten zoals de rubberplant (Ficus Elastica), de Aglaonema en verschillende palmsoorten zijn bijzonder effectief.
Plaats grote planten voor ramen om extra schaduw te creëren. Ze verbeteren tegelijkertijd de luchtkwaliteit en zorgen voor een aangename werksfeer. Vergeet niet ze extra water te geven op warme dagen.
Lees ook: 5 winstgevende redenen voor planten op kantoor
Wanneer is het te warm om te werken?
Nederlandse wetgeving biedt weinig houvast over maximumtemperaturen op de werkplek. De Arbowet stelt alleen dat de temperatuur ‘geen schade aan de gezondheid mag veroorzaken’. Als richtlijn geldt dat bij kantoorwerk boven de 28 graden maatregelen nodig zijn, en boven de 30 graden sprake is van extra lichamelijke belasting.
Werkgevers zijn verplicht beschermingsmiddelen te bieden zoals koel water en zonwering. Lukt het niet om gezondheidsrisico’s te voorkomen, dan moet de werkdag worden verkort of moeten werknemers een koelere werkplek krijgen.
Vakbond FNV heeft een app ontwikkeld waarmee werknemers kunnen checken of hun werkplek te warm is. Voor extreme situaties geldt dat werknemers hun werk mogen onderbreken als de hitte ‘ernstig en onmiddellijk gevaarlijk’ is voor hun gezondheid.
De kosten van niets doen
Hitte kost bedrijven geld. Verminderde productiviteit, meer ziekteverzuim en hogere energiekosten voor noodkoeling stapelen zich op. Werknemers maken meer fouten wanneer ze zich oncomfortabel voelen, wat kan leiden tot kostbare herstelwerkzaamheden.
Sommige sectoren zijn al verplicht tot maatregelen. In de bouw geldt bijvoorbeeld dat bij 40 graden, gemeten op anderhalve meter boven de werkplek, het werk mag worden stilgelegd. Dakdekkers hebben zelfs een speciale regeling voor ‘hitteverlet’ in hun cao.
Voor kantooromgevingen bestaan zulke harde grenzen niet, maar dat betekent niet dat bedrijven vrijblijvend kunnen handelen. De Arbeidsinspectie krijgt tijdens hittegolven tientallen meldingen binnen van werknemers die klagen over te warme arbeidsomstandigheden.
Als leidinggevende kun je extra maatregelen nemen om je team door warme dagen te loodsen. Deel gratis ijsjes of waterijsjes uit, organiseer een ijscowagen op het parkeerterrein, of zorg voor koude handdoeken in de kantine. Kleine gebaren die grote waardering oogsten.
