Praten met de aarde of de rivier de Maas dankzij AI: ‘Het is echt een o ja-moment’

Wat als de natuur letterlijk een stem heeft, gaan we dan beter met haar om? Vanuit die gedachte richtte Milan Meyberg Emissary of Gaia op. Die droom kan realiteit worden dankzij de razendsnelle ontwikkeling van kunstmatige intelligentie.

‘Je kunt een programma als ChatGPT trainen op allerlei bronnen’, vertelde Meyberg aan Change Inc. ‘Als je een AI voor de Amazone wilt maken, kun je deze bijvoorbeeld voeden met wetenschappelijke artikelen, rapporten, boeken en satellietbeelden over dit gebied. Vervolgens kunnen mensen, organisaties, bedrijven en overheden vragen stellen aan deze programma’s en met ze communiceren. De ecosystemen worden gevisualiseerd als avatar. Op die manier kan er sprake zijn van interactie zoals mensen onder elkaar ook gewend zijn.’

Emissary of Gaia won met het idee de Marc Cornelissen Brightlands Award (MCBA), een innovatieprijs ter waarde van 35.000 euro. Dat was in oktober. Hoe staat het nu met de plannen? Tijd voor een belletje met Milan Meyberg.

Zeg het maar: is het inmiddels mogelijk om een gesprek met een ecosysteem te voeren?

‘Jazeker. Op 12 maart stond ik op het Brightlands-event op de Tefaf in Maastricht. Daar mocht ik voorafgaand aan de keynote van klimaatjurist Roger Cox een demo geven. Voor het publiek heb ik een gesprek gevoerd met Gaia, de avatar die de aarde vertolkt. Gaia beantwoorde vragen als: kun je jezelf omschrijven? Wat is je functie? Wat zijn je doelen?’

‘Het was nog vrij summier, maar het gesprek toonde aan dat het basisprincipe van speech-to-speech werkt. Wat een jaar geleden begon als een idee, is nu realiteit geworden. Daarnaast hebben we op hetzelfde event bekend gemaakt dat we een ENVAI (Environmental AI) van de rivier de Maas gaan ontwikkelen, onder andere samen met de Maas Cleanup.’

Waarom is de keus op de Maas gevallen?

‘Eigenlijk voldeed de Maas aan alle criteria. In de eerste plaats is de rivier veel in het nieuws geweest: overstromingen, vervuilingen en opruimacties hebben ervoor gezorgd dat er veel aandacht naar uit ging. Ook zijn er veel projecten en partijen betrokken bij de rivier. Denk aan bedrijven, natuurorganisaties, waterschappen en gemeenten. Dat betekent dat we veel informatie rond één ENVAI kunnen verzamelen.’

‘Tot slot wordt er gepleit om van de Maas een rechtspersoon te maken. Om aansluiting te vinden bij deze ontwikkeling heb ik contact met onder anderen Jessica den Outer (jurist en bepleiter van rechten van de natuur, red.). Aangezien ik geen jurist ben, probeer ik altijd voorzichtig te zijn over wat dit kan betekenen. Maar ik kan me voorstellen dat het in de toekomst mogelijk is dat de Maas of delen van de rivier rechten krijgt, die stakeholders moeten naleven. Een ENVAI van de Maas kan dan ook een rol spelen in zijn eigen verdediging.’

In november won je de MCBA. Wat heeft de winst van deze innovatieprijs je opgeleverd?

‘Het belangrijkste was dat mijn project de validiteit en geloofwaardigheid kreeg waarop ik had gehoopt. Ineens sta je in the picture bij grote bedrijven en toonaangevende experts in jouw werkveld. Daarna volgde best wat media-aandacht. Ik sta ingeschreven bij sprekersbureau en daar kwamen behoorlijk wat aanvragen binnen. Ik geef op dit moment wekelijks lezingen en keynotes over mijn project. En daar komen weer interessante kansen uit.

‘Kort na de winst van de MCBA won ik ook de Wubbo Ockels Innovatieprijs, samen met Jessica den Outer. Daar is het zaadje voor een ENVAI voor de Maas geplant. Inmiddels zijn er ook verschillende studententeams van Hogeschool ZUYD aangehaakt die gedurende enkele weken opdrachten voor ons gaan uitvoeren om het Maasproject mogelijk te maken. En er is een partnership ontstaan met het Discovery Museum. Met hen streven we naar een eerste pilot in november. Dan willen we een gesprek kunnen voeren met een van de eerste prototypes.’

En wat heb je met het MCBA-prijzengeld gedaan?

‘Er gaan natuurlijk vooral veel middelen zitten in project- en softwareontwikkeling. Daarbij zal het prijzengeld worden gebruikt om de pilot in november mogelijk te maken.’

Hoe reageren mensen als je ze vertelt over Gaia?

‘Ik ben natuurlijk enigszins bevooroordeeld, maar de reacties zijn vrijwel altijd positief. Mensen zien de potentie van de toepassingen. Het is echt een o ja-moment: zo kun je AI dus ook inzetten.’

‘Natuurlijk zijn er ook terughoudende reacties of wordt er gedacht dat het niet kan werken. Dan moet ik altijd denken aan die bekende video uit de jaren 90 waarin een interviewer op straat aan mensen vraagt of ze een mobiele telefoon zouden nemen. Niemand had daar behoefte aan, terwijl we nu een wereld zonder niet meer voor kunnen stellen. Ik ben ervan overtuigd dat we conversational AI in alle facetten van de maatschappij gaan terugzien, van de keukentafel tot de vergadertafel.’

AI-ontwikkelingen gaan de afgelopen maanden ongelofelijk hard. Zitten daar doorbraken tussen die mogelijk ook een rol kunnen spelen voor Gaia?

‘Zeker! OpenAI heeft onlangs een speech-to-speech upgrade van ChatGPT gepresenteerd die met een camera emotionele reacties kan waarnemen. Nou is dat op zich niet nieuw. Maar deze AI kan deze signalen weer koppelen aan zijn spraak-output. Zo kan een AI een ‘gepaste’ reactie geven in de vorm van bijvoorbeeld een kritisch, ontwapend of juist ontwijkend antwoord. De AI krijgt zo dus een groter empathisch vermogen zodat het kan inspelen op de emotie van zijn gesprekspartner. En dat is natuurlijk precies de connectie waarvan we hopen dat onze ENVAI ze met mensen kunnen maken.’

‘In de tweede plaats zijn er veel ontwikkelingen op het gebied van het geheugen. Eerst kon je nog maar beperkt een vervolggesprek met een taalmodel-AI voeren. Maar binnenkort wordt het mogelijk om maanden later aan een gesprek te refereren dat je destijds hebt gevoerd.’

‘Een andere ontwikkeling die ik interessant vind, wordt gemaakt door een partij die hologrammen maakt. Daarmee is het mogelijk om 3D – maar zonder 3D-bril – een levensecht karakter weer te geven. Het is wat dat betreft echt ongelofelijk wat er in een jaar tijd allemaal mogelijk is geworden.’

Welke stappen kunnen we binnenkort van Gaia verwachten?

‘De focus ligt voorlopig op de realisatie van de pilot in november. Verder ben ik op 25 juli geboekt op de Love Tomorrow Conference tijdens Tomorrowland. Daar gaan we weer een grote aankondiging doen.’

Kun je alvast een tipje van de sluier oplichten?

(Glimlachend:) ‘Het wordt groot. Je kunt er niet meer omheen.’

Ook dit jaar wordt er weer een Marc Cornelissen Brightlands Award uitgereikt. Wat zou je willen zeggen tegen de beginnende ondernemer die overweegt mee te doen dit jaar?

‘De deelname aan de MCBA heeft mij enorm geholpen om een bepaalde focus te krijgen. Ik heb mij aangemeld met ‘slechts’ een idee; een concept dat nog niet af was, maar waarvan ik aanvoelde dat het potentie had. Het was nog geen startup en ik had nog geen product of dienst. Maar dankzij de aanmelding ben ik in aanraking gekomen met mensen die mijn idee ook werkelijkheid willen zien worden.’

‘Ik besefte ineens dat anderen hier ook van opveren. Dat gevoel van ‘I knew it!’ heeft mij gemotiveerd om het idee in rap tempo uit te werken tot een sterk concept. Meedoen met de prijs brengt je in een bepaalde mindset, en juist dat hielp mij om erachter te komen dat ik hier volledig voor wil gaan. Al win je niet, alleen om die reden al zou ik beginnende ondernemers willen aanraden om mee te doen. Dat er bij het winnen van de MCBA niet alleen prijzengeld volgt, maar ook een sterk support-netwerk tot je beschikking staat, maakt het extra krachtig om het I knew it-gevoel om te zetten in een Let’s do it.’

Dit artikel is gemaakt door Change Inc. in samenwerking met onze Brightlands. Change Inc. is onderdeel van de MT MediaGroep en is mediapartner van de Marc Cornelissen Brightlands Award. Aanmelden voor de editie van dit jaar kan hier.