Vlieginstructeur Eelke Monsma controleert even of uw MT/Sprout-reporter de gordel goed vast heeft zitten en sluit dan het zijraam van het vliegtuigje. Hij neemt plaats aan de andere zijde van de tweezitter en zoefff, we stijgen op! De begane grond rondom vliegveld Teuge verwordt in enkele minuten tot een miniatuurlandschap, waarbij de hoekige vormen van weilanden worden afgewisseld met stukjes bebossing. Koeien veranderen in kleipoppetjes en de ver beneden rijdende auto’s halen we met onze 160 kilometer per uur gemakkelijk in.
Eenmaal in de lucht mag MT/Sprout het stuur enige tijd overnemen. We manoeuvreren ons al schokkend en de turbulentie trotserend richting Deventer en vliegen dan weer terug. Plof! We zijn weer aan land. Voorzien van een Richard Branson-eske glimlach stapt uw reporter het voertuig uit. Wij vingen een glimp van de toekomst – en die zag er goed uit.
Bekijk hoe elektrisch vliegen eruitziet in onderstaande video (tekst gaat verder onder video):
Geen druppel kerosine
En dat allemaal zonder ook maar een druppel kerosine te verbruiken. Monsma werkt voor de dit jaar gelanceerde E-Flight Academy, de eerste academie voor elektrisch vliegen in Europa. ‘Ik wilde hier graag werken, omdat het iets vernieuwends is’, vertelt Monsma, een kortgeleden afgestudeerde piloot, die eerder voor een Zwitserse vlieginstructeur vloog. ‘Hier kun je als instructeur ook weer bijleren.’
De E-Flight Academy komt uit de koker van ondernemers Matthijs Collard, Evert-Jan Feld en Merlijn van Vliet. Collard en Van Vliet geven in een bovenzaaltje van hun opleidingsinstituut tekst en uitleg over het initiatief. Collard richtte al in 2008 zijn eigen ontwerpbureau op in Amsterdam, waar inmiddels zeventig mensen werken. Klanten te over; voor zowel Marktplaats, Funda, Ziggo en Philips ontwierp Collards bureau websites en apps. Na zo’n tien jaar ondernemen, voelde de entrepreneur zich echter meer manager dan ontwerper. ‘Ik deed niet meer de leuke dingen van tijdens het begin. Ik miste zingeving en wilde iets goeds doen voor de wereld.’
Verduurzamen luchtvaart
Collard stelt al jaren bezig te zijn met het verlagen van zijn eigen CO2-afdruk. Zo rijdt hij, net als Van Vliet, in een Tesla en schenkt hij op kantoor havermelk in plaats van koffiemelk. ‘Vliegen vond ik echter moeilijk om te laten. De lucht ingaan blijft een geweldige ervaring. Ik dacht daarom: als ik nog zo’n twintig jaar heb tot mijn pensioen, kan ik dan niet bijdragen aan het verduurzamen van de luchtvaart?’
Enig probleem was dat hij nul ervaring in de branche had. Feld wel, die Collard ‘via-via’ leerde kennen. Feld werkt al zijn hele leven in de luchtvaart, als trainer bij privé-academies. ‘Hij wilde een vliegschool starten, maar dan duurzaam’, zegt Collard. ‘Dat leek mij een mooi idee. Als je de luchtvaart wil verduurzamen, kun je een elektrisch vliegtuig gaan ontwikkelen, maar dat duurt lang. Je kunt ook gewoon een vliegschool beginnen met wat er al op de markt is.’
Pipistrel Velis Elektro
Wat er al op de markt is, dat is de Pipistrel Velis Elektro (foto boven). Dit is het allereerste elektrische vliegtuig ter wereld dat gecertificeerd is door het Europees Agentschap voor de veiligheid van de luchtvaart. Het is een vliegtuig van Sloveense makelij, waar het trio er begin dit jaar twee van heeft geïmporteerd uit Italië. Van Vliet kon ze hier vorig jaar vanuit de lucht zien staan, toen hij in een niet-elektrisch lesvliegtuigje vanuit Lelystad kwam aangevlogen. Bij een Lelystadse aanbieder leste hij indertijd voor zijn vliegbrevet. ‘Ik zag die elektrische vliegtuigjes en was meteen enthousiast. Je hebt er geen brandstof voor nodig en ze maken geen herrie. Mijn instructeur geloofde er niet in. Dat wordt niks, zei hij: je kan er nog niet lang genoeg mee vliegen.’
Mijn vlieginstructeur zei: dat wordt niks, je kan er nog niet lang genoeg mee vliegen
Van Vliet was optimistischer gestemd en sloot zich eind vorig jaar bij Collard en Ferd aan. Hij runde al een reclamebureau met zo’n twintig werknemers, maar besloot de dagelijkse operatie aan een van zijn managers toe te wijzen. Dat had Collard kort daarvoor ook gedaan, zodat hij zich vol op elektrisch vliegen kon storten.
Spannend begin
Toen Collard begin dit jaar 370.000 euro voorfinancierde voor de vliegtuigjes, was het spannend. Zou er wel genoeg animo zijn, of zou de instructeur van Van Vliet alsnog gelijk krijgen en was de techniek simpelweg nog niet ver genoeg? Ergens had de instructeur een punt: je kunt momenteel nog niet langer dan 50 minuten met een elektrisch toestel vliegen, terwijl je met een brandstoftoestel zo van Teuge naar het 160 kilometer noordelijkere Texel vliegt.
Nu, negen maanden later, blijkt dat de ondernemers gelijk hebben gekregen: er is wel degelijk animo voor elektrisch vliegen. Van Vliet somt op: ze hebben inmiddels 25 studenten en er is tot dusver ruim 360 uur elektrisch gevlogen. Ook hebben ze al zo’n tweehonderd proefvluchtjes van 40 tot 50 minuten verkocht. De Triodos-bank heeft sinds enkele weken de financiering van Collard uit handen genomen.
Bekende Nederlanders
Veel van de mensen die bij hen lessen, zijn geïnteresseerd in innovatie, zegt Van Vliet. ‘Het zijn vaak mensen die ook als eersten een elektrische auto kochten.’ Het drietal heeft al bekende Nederlanders zoals astronaut André Kuipers, oud-minister Cora van Nieuwenhuizen en trendwatcher Vincent Everts in het vliegtuig gehad. Na het bezoek van MT/Sprout staat een vlucht voor actrice en duurzaamheidsvoorvechter Jennifer Hoffman op de planning. ‘Dat wordt de duizendste take-off’, zegt Van Vliet.
Een goedkope hobby is dit allerminst. Wie zijn vliegbrevet bij de E-Flight Academy wil halen, telt daar 14.900 euro voor neer. Cursisten krijgen daarmee minimaal 45 vlieguren en hun theorie-examen. Een proefles kost 275 euro. ‘We zijn net iets duurder dan het branchegemiddelde’, zegt Collard. ‘Dit komt doordat we forse onderhoudskosten hebben. Zo hebben we te maken met een hoge batterij-afschrijving. Wel verwachten we dat deze kostenpost op termijn lager wordt, omdat de batterijen steeds beter worden.’
KLM-piloten opleiden
Maar goed, hoe duurzaam ben je als je enkel sportvliegers opleidt? Extra sportvliegers is immers niet per se beter voor het milieu, geeft ook Collard toe. ‘Ons doel is dan ook nooit geweest om enkel sportvliegers op te leiden, maar juist ook om piloten voor de commerciële luchtvaart.’ Daarmee beginnen de ondernemers komend jaar, vertelt Collard. Dan krijgen KLM-piloten in opleiding standaard twee elektrische vlieguren in Teuge. ‘Al na drie maanden belde KLM ons op met de vraag of wij hun piloten in opleiding ook elektrische vlieguren aan kunnen bieden. KLM moet ook verduurzamen, maar het bedrijf bezit zelf geen elektrische vliegtuigen. Ze hebben er inmiddels veertien besteld, maar die komen pas over zo’n vier jaar op de markt.’
KLM moet ook verduurzamen, maar het bedrijf bezit zelf geen elektrische vliegtuigen
Toch: je kunt wel mensen opleiden, maar elektrische passagiersvluchten bestáán nog helemaal niet. Het is nog onzeker wanneer dit wel gaat lukken. De accu’s in elektrische vliegtuigen zijn loodzwaar, waardoor je er amper mensen mee kunt vervoeren. Vandaar ook het feit dat er maar twee personen in de vliegtuigjes van de E-Flight Academy passen.
Wel zijn er hoopvolle tekenen. Zo werkt het Zweedse bedrijf Heart Aerospace aan het elektrische vliegtuig ES-19, dat een actieradius van 400 kilometer moet krijgen en negentien mensen belooft te kunnen vervoeren; toch zeventien meer dan in de Pipistrel Velis Elektro in Teuge. In 2024 moet de ES-19 gereed zijn en zowel het Amerikaanse United Airlines als het Finse Finnair hebben al bestellingen gedaan.
Het Musk-effect
Collard en Van Vliet denken dat we binnen tien jaar met het vliegtuig van Amsterdam naar Londen of Parijs kunnen vliegen. Van Vliet: ‘In de tussentijd willen wij mensen inspireren, net zoals Elon Musk dat heeft gedaan met de elektrische auto. Hij wil dat iedereen er gewoon een keer in gaat zitten, flink gas geeft en voelt wat elektrisch rijden is, om het vervolgens aan anderen door te vertellen. Bij ons werkt dat hopelijk ook zo. Veel vlieginstructeurs zijn nog sceptisch als het om elektrisch vliegen gaat. Die scepsis willen we wegnemen door te laten zien hoe gaaf dit is. We zien mensen vaak breed glimlachend uit een elektrisch vliegtuig stappen.’
Critici van elektrische mobiliteit wijzen erop dat er voor de batterijen toch weer kobalt gewonnen moet worden, een natuurlijke stof die men in Congolese mijnen wint, dikwijls onder matige arbeidsomstandigheden. De ondernemers stellen de problemen te begrijpen, maar wijzen er ook op dat we moeten roeien met de riemen die we hebben. Van Vliet: ‘100 procent schuldenvrij iets doen, is nog niet mogelijk. Maar het is beter dan dat je gebruikmaakt van fossiele brandstoffen.’
100 procent schuldenvrij iets doen, is nog niet mogelijk
Collard: ‘Oliepompen in Nigeria is ook niet altijd zuivere business.’ Hij wijst erop dat de gebruikte batterijen van de academie in ieder geval een tweede leven krijgen als opslagpunt in zonneparken. ‘Er wordt bovendien ontzettend hard gewerkt om de batterijen te innoveren. Wereldwijd zijn er liefst driehonderd bedrijven mee bezig. Wellicht ontstaan er daarom straks betere manieren om de batterijen te produceren.’
Zes tot acht vluchten per dag
In de tussentijd realiseren de heren toch maar mooi zo’n zes tot acht elektrische vluchten per dag. Zoef! Opnieuw stijgt een elektrisch vliegtuig op. Achter het stuur zit een cursist van een jaar of veertig met middellang haar. Die heeft er al dertig uur op zitten, zegt Van Vliet. ‘Hij is het verst van iedereen.’ Zelf zijn de twee ook in opleiding bij hun eigen instituut. ‘Als er een lege plek is in het rooster, proberen we zelf gewoon een les te pakken.’
De ondernemers werken momenteel samen met zo’n zeven freelance-instructeurs, die gezamenlijk 2 fte’s opvullen. De eerste twee boekjaren willen ze vooral blijven investeren. Zo moet er begin volgend jaar een derde elektrisch vliegtuig bij komen en zijn er plannen voor een basis in Duitsland, net over de grens. Collard: ‘Dan kunnen we van de ene naar de andere vestiging vliegen.’ In het derde jaar willen de ondernemers voor het eerst zwarte cijfers schrijven. Voor dit jaar verwacht Collard een omzet van 350.000 tot een half miljoen euro.
Het liefst zouden de entrepreneurs zien dat vliegveld Teuge het Nederlandse centrum van duurzame luchtvaart wordt. Van Vliet: ‘Een uitbreiding van het vliegveld in Lelystad ligt gevoelig en in Amsterdam en Rotterdam is het veel te vol om nog uit te breiden. Hier heb je alle ruimte. Het zou dan ook mooi zijn als meer Nederlandse duurzame ondernemers zich aansluiten. We kunnen hier een laadplein aanleggen, zakelijke elektrische vluchten realiseren en noem maar op. De kennis die wij in vijf maanden hebben opgedaan over elektrisch vliegen is nu al zó groot. Hier valt nog veel meer uit te halen.’
