Een achtbaanrit van ruim twintig jaar. Zo laat het verhaal van Skype zich misschien nog het best omschrijven. Opgericht in 2003 door twee jonge ondernemers groeide het videobelplatform razendsnel naar 74 miljoen gebruikers.

Binnen twee jaar volgde een overname door eBay, waarna het onstuimig doorgroeide naar 663 miljoen gebruikers. In 2011 nam Microsoft Skype over voor 8,5 miljard dollar. En vorige week werd plots aangekondigd dat de dienst wordt stopgezet. Wat ging er mis? En wat kunnen we daarvan leren?

Het succes van Skype bleef niet onopgemerkt. In 2011 introduceerde Apple FaceTime, gevolgd door Zoom, WhatsApp en Google Meet. Videobellen werd steeds meer een zakelijke tool, wat Microsoft ertoe bracht haar Lync-dienst om te dopen tot Skype for Business. In 2021 maakte Teams daar definitief een einde aan.

Kauwgom onder je schoen: de ‘status quo bias’

Hoe kon Skype, ooit een goudmijn, toch met lege handen achterblijven? Een van de belangrijkste verklaringen is de status quo bias: de menselijke neiging om vast te houden aan het bestaande, zelfs als verandering voordeliger zou zijn. Ons brein streeft naar minimaal energieverbruik en vermijdt onzekerheid, iets wat evolutionair logisch is, maar in een snel veranderende markt fataal kan zijn.

Bij Skype uitte zich dit in de strategische keuzes van Microsoft, dat te lang vasthield aan achterhaalde plannen, terwijl concurrenten bleven innoveren. Ook gebruikers lieten zich leiden door deze bias: Apple-gebruikers bleven liever binnen hun vertrouwde ecosysteem, waardoor Skype steeds minder relevant werd. Teams won het uiteindelijk van Zoom om dezelfde reden: het paste beter in bestaande IT-infrastructuren.

De illusie van onoverwinnelijkheid: de ‘survivorship bias’

Een tweede denkfout die Skype de das omdeed, is de survivorship bias: de neiging om succesverhalen te overschatten en mislukkingen te negeren. Toen Skype exponentieel groeide, werd het gezien als blijvende marktleider, terwijl de concurrentie zich in stilte ontwikkelde.

Zoom beleefde een soortgelijke illusie: tijdens de lockdowns van 2020 explodeerde het aantal dagelijkse gebruikers naar 300 miljoen. Sommigen zagen Zoom als het ‘nieuwe normaal’, net zoals Nokia en BlackBerry zich ooit onaantastbaar waanden. Maar toen bedrijven massaal overstapten op Teams – niet omdat het beter was, maar omdat het beter paste binnen hun IT-beleid – bleek ook Zoom kwetsbaar.

Hoe voorkom je deze valkuilen?

Bewustzijn is de eerste stap. Organisaties doen er goed aan hun strategieën en projecten regelmatig kritisch tegen het licht te houden: zijn ze nog relevant, of blijven ze bestaan uit gewoonte of emotionele gehechtheid? Daarnaast is het nuttig om te leren van mislukkingen, zowel intern als extern. Kijk naar ‘het kerkhof van gefaalde innovaties’ en analyseer wat er misging. Niet alleen om te voorkomen dat je dezelfde fouten maakt, maar ook om te begrijpen welke signalen je in de toekomst serieuzer moet nemen.

Het verhaal van Skype laat zien hoe zelfs de grootste spelers kunnen struikelen als ze niet wendbaar blijven. De vraag is: durf jij jezelf en je organisatie kritisch genoeg te bekijken om hetzelfde lot te voorkomen?

Dit artikel is geschreven door

Mike Hoogveld

Mike Hoogveld is oprichter van adviesbureau nlmtd, doceert aan Nyenrode en is lid van de adviesraad van Harvard Business Review. Hij heeft diverse boeken gepubliceerd over toekomstbestendig organiseren.