Circulair ondernemen vraagt om een nieuwe manier van financieren. ‘Voor ons als banken is het ook wennen. We moeten gewoon beginnen, en uitvinden wat werkt.’
Een grote barrière bij de transitie naar een circulaire economie is de financiering. Dat blijkt uit de eerste resultaten van de Circular Economy Index, een grootschalig onderzoek naar circulair ondernemen door Accenture. Omdat in veel gevallen een product niet meer geproduceerd en meteen verkocht wordt, maar geproduceerd en uitgeleend wordt. Een barrière waarvoor een oplossing noodzakelijk is.
Samen met uw bank
Als je wasbeurten verkoopt in plaats van wasmachines, zoals Bundles doet, dan zijn de geldstromen heel anders dan wanneer je die wasmachines gewoon verkoopt. Voor circulaire ondernemers is het dan ook financieel pionieren. De drie grote banken in Nederland (ING, Rabobank en ABN Amro) gaven vorige week aan actief te willen bijdragen aan de verduurzaming van de Nederlandse economie en roepen ondernemers op: ‘Maak de transitie naar de circulaire economie samen met uw bank.’ In de circulaire economie is er geen afval meer. Producten, onderdelen en grondstoffen worden zo hoogwaardig mogelijk hergebruikt. Hoog nodig, want als we niet afstappen van lineaire economie (produceren, verkopen, gebruiken, weggooien) dan is het over niet al te lange tijd afgelopen met de voorspoed.
Duurzame economie
Accenture voorspelde dat de vraag naar grondstoffen zoals biomassa, fossiele brandstoffen en metalen, in 2050 vier keer zo groot zal zijn als de aarde kan leveren. ‘Als je ziet dat de economie op een duurzame manier kan groeien als we overstappen op een circulaire economie, dan is het logisch dat banken daarin willen participeren’, zegt Ruut Meijer Algemeen Directeur Commercial Clients van ABN Amro.
Risico spreiden
Niet alleen ondernemers moeten anders naar hun businessmodellen kijken, banken moeten ook anders gaan financieren. ‘Dat komt doordat de verdienmodellen in de circulaire economie anders zijn, net als de risico’s’, zegt Annemein Kolk, directeur Grootbedrijf en Instellingen bij ING. Een nieuw restaurant financieren? De banken hebben genoeg ervaring om te weten waar de risico’s zitten. Een bedrijf dat koptelefoons verhuurt in plaats van verkoopt financieren? Dat is andere koek. De voorfinanciering is veel groter, want een groot deel van de waarde zit in de grondstof die het bedrijf niet langer verkoopt, maar in bezit houdt terwijl het bedrijf het product met de grondstof erin verhuurt. ‘Om de circulaire economie goed op gang te brengen is geld nodig, vanwege de grondstoffen die voorgefinancierd moeten worden’, zegt Meijer. ‘Het zou mooi zijn als we het risico daarvan over de banken spreiden.’
Klant van klant kennen
Nog iets wat anders is in de circulaire economie: vertrouwensbanden worden belangrijker. Met een koper ben je in één keer klaar, aan een huurder zit je lange tijd vast. ‘We moeten bij circulaire ondernemingen vaak kijken naar de klant van onze klant’, zegt Meijer. ‘Dat is een andere manier van kijken dan we nu doen. Onze klant verkoopt niet langer een product, maar verhuurt het. Hoe die derde partij met het product omgaat, en of hij netjes blijft betalen is dus belangrijk, daar ligt een deel van het risico.’ Kolk voegt toe: ‘En bij wie ligt het eigendom dan en wat heeft dat voor gevolgen voor de financiën?’
Kennis verzamelen en delen
De banken hebben toegezegd om opgedane kennis te delen en actief nieuwe kennis te vergaren. Die kennis zou, behalve om geld te lenen, ook de reden moeten zijn dat ondernemers naar de banken stappen, menen de drie banken. ‘De rol van banken kan veranderen van financier naar intermediair’, zegt Kolk. Eric Saris, directeur Bedrijven van de Rabobank: ‘Circulair denken gaat over samenwerken met zakenpartners die je nog niet kent. Met partijen waar je misschien het bestaan nog niet van wist. Banken kunnen die koppelingen heel goed maken, dankzij hun brede netwerk in verschillende sectoren. Bovendien hebben banken veel kennis van andere financieringsoplossingen. Samen met de European Investment Bank hebben we bijvoorbeeld speciale impactleningen voor zulke ondernemers. We hebben ook veel kennis over subsidieregelingen.’ Kolk: ‘Een ondernemer kan dat allemaal niet weten, wij wel.’
Financieringsmogelijkheden
In de brochure die MVO Nederland en de drie banken uitbrachten om het voornemen onder de aandacht te brengen, staan in het voorbeeld van een financieringsmix drie externe geldstromen genoemd: eigen vermogen, crowdfunding of sponsoring, en groengaranties of ondersteuningen uit subsidieregelingen. Voor de overige twee moet je van oudsher al bij de bank zijn: krediet en leasing & factoring.
Vallen en opstaan
Saris: ‘Natuurlijk zouden we meteen een master piece willen laten zien. Maar om daar te komen zullen we eerst kleine stappen moeten maken. Voor ons als banken is het ook wennen. We moeten gewoon beginnen, en uitvinden wat werkt.’ Meijer: ‘Ik sluit me daar bij aan. We gaan naar het uiteindelijke doel, de circulaire economie, evolueren. Dat gaat altijd met vallen en opstaan.’ Waarom de banken bereid zijn om missers op de koop toe te nemen? Saris lachend: ‘De voorspelling is dat circulaire ondernemers duurzaam winstgevend zullen zijn. En voor een bankier is er niks fijners dan dat.’
Meer weten over circulair ondernemen? Bezoek een evenement tijdens de week van de Circulaire Economie
